Bezpieczeństwo międzynarodowe w traktatach o przyjaźni i współpracy zawartych przez Polskę z państwami sąsiednimi
Wojciech Staszewski
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II , Польщаhttps://orcid.org/0000-0002-4139-3475
Анотація
Wydarzenia przełomu lat 1989-1990, które wpłynęły na przemiany w Polsce oraz w innych państwach Europy Środkowej i Wschodniej spowodowały, że kwestie bezpieczeństwa i gwarancji jego zapewnienia stały się podstawowym elementem polskiej racji stanu i głównym celem realizowanej polityki zagranicznej. Rozpoczął się proces budowy nowych powiązań traktatowych. W niniejszym artykule dokonano analizy traktatów o przyjaźni i współpracy zawartych przez Polskę, które odgrywają szczególną rolę w stosunkach traktatowych państw. Zakres podmiotowy został ograniczony do umów podpisanych z państwami sąsiednimi, biorąc pod uwagę fakt zmian, które zaszły w bezpośrednim otoczeniu Polski, która zyskała na swoich granicach nowych sąsiadów. Celem opracowania jest udzielenie odpowiedzi na pytanie badawcze, czy w traktatach o przyjaźni i współpracy zawartych przez Polskę po 1989 r. z państwami sąsiednimi znalazły się postanowienia odnoszące się do bezpieczeństwa międzynarodowego, stanowiące przejaw wspólnego zainteresowania i współpracy państw w tym zakresie oraz czy regulacjom tym nadano odpowiednią rangę, a tym samym, czy znalazły się odpowiednie gwarancje dla zapewnienia bezpieczeństwa Rzeczypospolitej Polskiej.
Ключові слова:
bezpieczeństwo międzynarodowe, bezpieczeństwo międzynarodowe Polski, gwarancje bezpieczeństwa, polityka zagraniczna Polski, praktyka traktatowa Polski, rozbrojenie, stosunki traktatowe Polski, traktaty o przyjaźni i współpracy, umowy międzynarodoweПосилання
Banaszkiewicz A., Umowy międzynarodowe jako środek osiągania celów w polityce zagranicznej państwa, [w:] M.S. Wolański (red.), Uwarunkowania i kierunki polskiej polityki zagranicznej w pierwszej dekadzie XXI wieku, Wrocław 2004.
Banaszkiewicz A., Umowy międzynarodowe zawarte przez Polskę z państwami europejskimi w latach 1989-2000 jako środek realizacji polskiej polityki zagranicznej, Łódź 2007.
Barcz J., Podstawy polityczne i prawne stosunków Polski ze zjednoczonymi Niemcami, [w:] B. Wizimirska (red.), Rocznik Polskiej Polityki Zagranicznej 1991, Warszawa 1993.
Barcz J., Polska – Niemcy. Traktat o dobrym sąsiedztwie i przyjaznej współpracy, „Państwo i Prawo” 1991, z. 9.
Brodowski L., Stosunki z Litwą, [w:] B. Wizimirska (red.), Rocznik Polskiej Polityki Zagranicznej 1995, Warszawa 1995.
Cesarz Z., Kwestia zbrojeń i rozbrojenia, [w:] Z. Cesarz, E. Stadtmüller, Problemy polityczne współczesnego świata, Wrocław 2000.
Cesarz Z., Problemy rozbrojenia i ograniczenia zbrojeń, [w:] T. Łoś-Nowak (red.), Współczesne stosunki międzynarodowe, Wrocław 1995.
Chajewski A., Okoliczności wynegocjowania i podpisania traktatu między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Litewską o przyjaznych stosunkach i dobrosąsiedzkiej współpracy, „Studium Vilnense A” 2017, t. 14.
Gadkowski T., Międzynarodowa kontrola nierozprzestrzeniania broni jądrowej, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 1983, z. 4.
Gil K., T. Jasułowski, Der Vertrag und die Folgen: Deutschland und Polen als Nachbarn, „Osteuropa” 2011, t. 61, nr 5/6.
Jasica R., Polish-German Treaties of 1990 and 1991 on the Confirmation of Their Mutual Border and on Good Neighborliness and Friendly Co-operation, „Polish Yearbook of International Law” 1991, nr 1/2.
Kaczmarski M., Problematyka zbrojeń i rozbrojenia, [w:] R. Zięba (red.), Bezpieczeństwo międzynarodowe po zimnej wojnie, Warszawa 2008.
Kapuśniak T., Struktura reżimu o rozbrojeniu konwencjonalnym w Europie, „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska” Sectio K Politologia 2005, t. 12.
Kochnowski R., Geneza rozpadu Czechosłowacji, „Studia Politicae Universitatis Silesiensis” 2005, t. 1.
Kopeć R., Traktat o nierozprzestrzenianiu broni nuklearnej jako prawnomiędzynarodowy reżim zapobiegania proliferacji, „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia de Securitate et Educatione Civili” 2015, nr 5.
Kukułka J., Traktaty sąsiedzkie Polski Odrodzonej, Wrocław 1998.
Kuźniar R., Polityka bezpieczeństwa w polskiej polityce zagranicznej, [w:] R. Kuźniar (red.), Polska polityka bezpieczeństwa 1989-2000, Warszawa 2001.
Leszczyński Z., A. Koseski (red.), Stosunki międzynarodowe 1989-2000. Wybór tekstów źródłowych i materiałów, Pułtusk 2001.
Menkiszak M., Trudne sąsiedztwo: problematyka bezpieczeństwa w stosunkach Polski z ZSRR i Rosją w latach 1989-2000, [w:] R. Kuźniar (red.), Polska polityka bezpieczeństwa 1989-2000, Warszawa 2001.
Mróz M., Traktat o konwencjonalnych siłach zbrojnych w Europie (CFE) (wersja poprawiona, uzupełniona i zaktualizowana), „Raport Biura Studiów i Analiz Kancelarii Sejmu” 2015, nr 74A.
Noworyta E., Różne oblicza polskiej racji stanu, Łódź–Warszawa 2010.
Pacuła P., Współpraca obronna w regionie Morza Bałtyckiego. Stan obecny i perspektywy, „Bezpieczeństwo Narodowe” 2013, t. 26, nr 2.
Podgórzańska R., B. Szczepanik (oprac.), Uregulowania traktatowe Polski w latach 1945-1998: teksty wybranych dwustronnych umów politycznych zawartych przez Polskę z niektórymi krajami europejskimi, Koszalin 1999.
Prystrom J., Problem bezpieczeństwa w polityce zagranicznej Polski, [w:] B. Wizimirska (red.), Rocznik Polskiej Polityki Zagranicznej 1991, Warszawa1993.
Przyborowska-Klimczak A., E. Skrzydło-Tefelska (oprac.), Dokumenty europejskie, t. 2, Lublin 1999.
Przyborowska-Klimczak A., Prawo międzynarodowe publiczne. Wybór dokumentów, Lublin 2006.
Przyborowska-Klimczak A., W. Staszewski, Stosunki traktatowe Polski z państwami sąsiednimi. Wybór dokumentów, Lublin 1998.
Przyborowska-Klimczak A., W.Sz. Staszewski (oprac.), Traktaty o przyjaźni i współpracy zawarte przez Polskę. Wybór dokumentów, Lublin 2005.
Rotfeld A.D. (red. i wprowadzenie), Z Lachowski, A.D. Rotfeld (wybór i oprac.), Od Helsinek do Madrytu. Dokumenty Konferencji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie 1973-1983, Warszawa 1983.
Rotfeld A.D., Polska w niepewnym świecie, Warszawa 2006.
Skubiszewski K., Problemy polityki zagranicznej u progu roku 1991 – wystąpienie ministra spraw zagranicznych RP w Sejmie, Warszawa, 14 lutego 1991 r., „Zbiór Dokumentów” 1992, z. 1.
Skubiszewski K., Racja stanu Rzeczypospolitej Polskiej, [w:] K. Skubiszewski, Polityka zagraniczna i odzyskanie niepodległości. Przemówienia, oświadczenia, wywiady1989-1993, Warszawa 1997.
Staszewski W.Sz., Współpraca w zakresie ochrony środowiska w traktatach o przyjaźni i współpracy zawartych przez Polskę po 1989 r., [w:] B. Mikołajczyk, J. Nowakowska-Małusecka (red.), Prawo międzynarodowe, europejskie i krajowe – granice i wspólne obszary. Księga jubileuszowa dedykowana Profesor Genowefie Grabowskiej, Katowice 2009.
Strulak T., Działania na rzecz rozbrojenia i kontroli zbrojeń, [w:] J. Symonides (red.), Organizacja Narodów Zjednoczonych. Bilans i perspektywy, Warszawa 2006.
Szafarz R., Stosunki traktatowe Rzeczypospolitej Polskiej. Nowa jakość w latach 1989-2000, „Studia Prawnicze” 2003, z. 2.
Szayna T.S., Rozpad Czecho-Słowacji (kilka uwag o jego konsekwencjach), „Sprawy Międzynarodowe” 1993, z. 1.
Śmigerska-Belczak I., Współpraca w regionie Morza Bałtyckiego – Rada Państw Morza Bałtyckiego, „Kwartalnik Kolegium Ekonomiczno-Społecznego. Studia i Prace” 2012, nr 1.
Tabor M., Porozumienia w sprawie kontroli zbrojeń i rozbrojenia, [w:] R. Kuźniar i in.,Bezpieczeństwo międzynarodowe, Warszawa 2012.
Zenderowski R., Przyczyny rozpadu Czecho-Słowacji, „Sprawy Międzynarodowe” 2005, z. 3.
Żyła M., Między Wschodem a Zachodem. Problemy bezpieczeństwa militarnego Ukrainy, „Ante Portas – Studia nad Bezpieczeństwem” 2016, nr 1.
Żyła M., Polsko-ukraińska współpraca wojskowa w polityce bezpieczeństwa Polski, Warszawa 2016.
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II https://orcid.org/0000-0002-4139-3475
Ліцензія
Ця робота ліцензується відповідно до Creative Commons Attribution 4.0 International License.
Автор заявляє, що твір є оригінальним твором і не порушує жодних особистих або майнових прав третіх осіб, a також, що його авторські права на твір не обмежені в межах договору, підписаного з Видавцем.
Автор публікації безоплатно передає Видавцю майнові авторські майнові права на твір (статтю), поданий до публікації, без обмежень що до часу та території в таких сферах використання:
а) виготовлення, запис і збільшення за допомогою певної техніки копій, включаючи техніку друку, магнітний запис та цифрову техніку;
b) введення на ринок, позичання або надання в оренду оригіналу чи копій Твору та розповсюдження у формі відкритого доступу відповідно до змісту ліцензії Creative Commons Визнання Авторства 4.0 Міжнародна (також відомої як CC BY), доступної за адресою:
https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/legalcode.pl;
c) включення Твору до складу колективного твору;
d) оприлюднення на веб-сайті журналу, публічне виконання, виставка, демонстрація, відтворення, трансляція та ретрансляція, а також надання Твору доступним для громадськості таким чином, щоб кожен міг мати доступ до них у місці та в час, вибраний ними;
e) завантаження Твору в електронній формі на електронні платформи або інше завантаження Твору в електронній формі в Інтернет чи іншу мережу.
Авторські майнові права на твір передаються безоплатно при підписанні договору.
