Pojęcie i cel kary w kościele. Rys historyczno-prawny
Krzysztof Mikołajczuk
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II , Польщаhttps://orcid.org/0000-0001-9624-6934
Анотація
Kościołowi przysługuje własne, wrodzone i niezależne od jakiejkolwiek władzy ludzkiej prawo karania podległych sobie wiernych. Ci, którym przysługuje to prawo, powinni jednak pamiętać, że na pierwszym miejscu są oni pasterzami swojej owczarni, a nie sędziami wymierzającymi karę. Stąd zastosowanie sankcji karnej stanowi ostateczność, gdy nie skutkują inne środki, o czym przypomina prawodawca kodeksowy z 1917 roku. Karą nazywamy reakcję na zachowanie się człowieka wykraczającego przeciwko obowiązującym nakazom lub zakazom. Kara ze swej natury powinna być dolegliwością materialną lub duchową. Powinna być cierpieniem odczuwalnym zmysłami przez przestępcę lub pozbawiać go jakiegoś wymiernego dobra, na przykład życia, wolności, własności określonych uprawnień duchowych lub przywilejów w grupie społecznej. Kolejno kara powinna być wymierzona sprawcy jedynie przez prawowitą władzę (np. kościelną), której podlega. Kara może być zaaplikowana jedynie za przestępstwo dokonane, albowiem kara z natury swej jest odwetem nałożonym na sprawcę przez społeczność ludzką za zburzenie porządku prawnego. Skoro nie zaistniało przestępstwo, nie zaistniał również tytuł prawny do wymierzenia tej kary. Pojęcie kary byłoby niepełne, jeśli poprzestalibyśmy na ustaleniu, czym ona jest, pomijając zagadnienie jej celowości. Zapewne to należy do filozofii kary i daje nam odpowiedź na pytanie, dlaczego istnieje kara i jakie jest jej uzasadnienie. Należy podkreślić, że cel kary usprawiedliwia jej stosowanie i bez wątpienia uprawnia Kościół, lub państwo, do jej wymiaru. W dziejach prawa kanonicznego odnajdujemy różne cele karania w Kościele. Dekret Gracjana, opierając się na nauce św. Augustyna, podkreślał, że kara ma uzasadnienie o tyle, o ile przyczynia się do poprawy przestępcy i innych ludzi. Wydaje się więc celowym przybliżenie tych historyczno-prawnych zagadnień wskazanych w temacie niniejszego artykułu.
Ключові слова:
karanie w Kościele, pojęcie i cel kary w Kościele, kościelne prawo karneПосилання
Ambroziak W., Od kaźni i tortur do uwięzionej socjalizacji. O genezie i rozwoju systemu profilaktyki i resocjalizacji, „Studia Edukacyjne” 24 (2013), s. 27-36.
Bączkowicz F., Prawo kanoniczne. Podręcznik dla duchowieństwa, t. 2, Kraków 1933.
Bączkowicz F., Prawo kanoniczne. Podręcznik dla duchowieństwa, t. 3, Opole 1958.
Belina-Prażmowska P., Dlaczego czynimy zło? Trójpodział przyczyn zła moralnego według św. Tomasza z Akwinu, „Rocznik Tomistyczny” 2014, z. 3, s. 113-127.
Por. T. Pawluk, Prawo kanoniczne według Kodeksu Jana Pawła II. Doczesne dobra Kościoła. Sankcje w Kościele. Procesy, Olsztyn 1990, s. 65-66.
Chauvin T., Stawecki T., Winczorek P., Wstęp do prawoznawstwa, Warszawa 2014.
Ciepły F., Środki zabezpieczające według koncepcji J. Makarewicza, [w:] A. Grześkowiak (red.), Prawo karne w poglądach Profesora Juliusza Makarewicza, Lublin 2005.
Grześkowiak A., Wiak K., Gałązka M., Hałas R., Hypś S., Szeleszczuk D. (red.), Kodeks karny z 1932 roku, Lublin 2015.
Lyons L., Historia kar cielesnych, Warszawa 2010.
Makarewicz J., Prawo karne. Wykład porównawczy z uwzględnieniem prawa obowiązującego w RP, Lwów-Warszawa 1924.
Myrcha M., Prawo karne. Komentarz do Piątej Księgi Kodeksu Prawa Kanonicznego. Kara – część I – przepisy ogólne, Warszawa 1960.
Ostaszewski K., Makarewicz Juliusz, [w:] Encyklopedia Katolicka, t. 11, Lublin 2006.
Paczos K., Niewiele mniejszy od aniołów. Zagadnienia podstawowe z filozofii wyższej warstwy duszy ludzkiej. Perspektywa Arystotelesa i św. Tomasza z Akwinu, Gdańsk 2005.
Papierkowski Z., Socjologiczne i filozoficzne oblicze kary, Lublin 1947.
Paprzycki L.K., System środków zabezpieczających w ujęciu Kodeksu karnego z 1932 r. – koncepcja i rzeczywistość, [w:] A. Grześkowiak, K. Wiak, M. Gałązka, R. Hałas, S. Hypś, D. Szeleszczuk (red.), Kodeks karny z 1932 roku, Lublin 2015.
Pawluk T., Prawo kanoniczne według Kodeksu Jana Pawła II. Doczesne dobra Kościoła. Sankcje w Kościele. Procesy, Olsztyn 1990.
Renken J.A., The Penal Law of the Roman Catholic Church. Commentary on Canons 1311-1399 and 1717-1731 and Other Sources of Penal Law, Ottawa 2015.
Sztafrowski E., Prawo kanoniczne w okresie odnowy soborowej. Podręcznik dla duchowieństwa, t. 2, Warszawa 1979.
Śliwiński S., Prawo karne, Warszawa 1946.
Wilemska E., Kary kościelne, [w:] Encyklopedia Katolicka, t. 8, Lublin 2000.
Wójcik W., Krukowski J., Lempa F. (red.), Komentarz do Kodeksu Prawa Kanonicznego z 1983 r. Księga V – Dobra doczesne Kościoła, Księga VI – Sankcje w Kościele, t. 4, Lublin 1987.
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II https://orcid.org/0000-0001-9624-6934
Ліцензія
Автор заявляє, що твір є оригінальним твором і не порушує жодних особистих або майнових прав третіх осіб, a також, що його авторські права на твір не обмежені в межах договору, підписаного з Видавцем.
Автор публікації безоплатно передає Видавцю майнові авторські майнові права на твір (статтю), поданий до публікації, без обмежень що до часу та території в таких сферах використання:
а) виготовлення, запис і збільшення за допомогою певної техніки копій, включаючи техніку друку, магнітний запис та цифрову техніку;
b) введення на ринок, позичання або надання в оренду оригіналу чи копій Твору та розповсюдження у формі відкритого доступу відповідно до змісту ліцензії Creative Commons Визнання Авторства 4.0 Міжнародна (також відомої як CC BY), доступної за адресою:
https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/legalcode.pl;
c) включення Твору до складу колективного твору;
d) оприлюднення на веб-сайті журналу, публічне виконання, виставка, демонстрація, відтворення, трансляція та ретрансляція, а також надання Твору доступним для громадськості таким чином, щоб кожен міг мати доступ до них у місці та в час, вибраний ними;
e) завантаження Твору в електронній формі на електронні платформи або інше завантаження Твору в електронній формі в Інтернет чи іншу мережу.
Авторські майнові права на твір передаються безоплатно при підписанні договору.
