Charkowskie ABC. O motywach sakralnych w „ABC Pielgrzyma-Polaka” Bronisławy Ostrowskiej

Beata Obsulewicz

Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II , Polska
https://orcid.org/0000-0003-2103-9484


Abstrakt

Artykuł poświęcony jest postaci i liryce wybitnej młodopolskiej artystki Bronisławy Ostrowskiej. Ukazuje jej dzieła opublikowane w Charkowie, w którym przebywała w czasie I wojny światowej, na tle biografii poetki i problematyki religijnej ewokowanej w jej wypowiedziach literackich. Charakteryzuje środowisko Polonii charkowskiej przełomu XIX i XX wieku, w którym wraz z falą uchodźców z Królestwa poetka organizowała życie kulturalno-oświatowe w latach 1915–1918. Skupia się na tomie A.B.C. Pielgrzyma Polaka, opublikowanym w Charkowie, poddając analizie i interpretacji obecną w nim topikę sakralną. Próbuje ukazać ów tom oraz dwa inne wydane w Charkowie zbiory poezji Ostrowskiej w kontekście kształtowania się jej literackiej osobowości.

Słowa kluczowe:

Bronisława Ostrowska, Charków, topika sakralna, I wojna światowa, modernizm polski

Abecedariusz. 1998. W: Słownik terminów literackich. Red. Sławiński J. Wyd. III poszerz. I popraw. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich. Wydawnictwo: 13.

Bobrowska Barbara. 1995. Eleuzyńsko-chrześcijańska symbolika siewcy i ziarna w wierszach kryptopatriotycznych. „Pamiętnik Literacki” z.1: 65–84.

Budrewicz Tadeusz. 2001. Przeciw legalizmowi. O „A... B... C...” Elizy Orzeszkowej. W: List, nowela, opowiadanie. Analizy i interpretacje. Red. Budrewicz T., Bursztyńska H. Wyd. II poszerz. Kraków: Wydawnictwo Naukowe Akademii Pedagogicznej: 26–41.

Czachowska Jadwiga. 1965. Staff w Charkowie. „Twórczość” nr 4: 95–102.

Dornseiff Franz. 2001. Alfabet w mistyce i magii. Przeł. R. Wojnakowski. Warszawa: Wydawnictwo Cyklady.

Filipkowska Hanna. 1977. Tułacze-wędrowcy. W: Młodopolski świat wyobraźni. Studia i eseje. Red. Podraza-Kwiatkowska M., Kraków: Wydawnictwo Literackie: 11–48.

Głowiński Michał. 1982. Wstęp. W: Ostrowska B., Utwory prozą, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy: 5–15.

Głowiński Michał. 1968. Bronisława Ostrowska. W: Obraz literatury polskiej XIX i XX wieku. Red. Wyka K., Hutnikiewicz A., Puchalska M.. T. 1. Warszawa: PWN: 591–603.

Głowiński Michał. 1979. Ostrowska z Brzezickich Bronisława. W: Polski Słownik Biograficzny. Wrocław: T. XXIV: Z. 3: 534–536.

Kielak Dorota. 2001. Wielka Wojna i świadomość przełomu. Literatura polska lat 1914–1918. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego.

Kijas Artur. 2005. Polonia charkowska, jej początki i przemiany. W: Kijas A. Polacy na Uniwersytecie Charkowskim 1805–1917. Poznań: Zakład Poligraficzny „Grafika”: 190–214.

Kloch Zbigniew. 1986. Poezja pierwszej wojny. Tradycja i konwencje. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.

Koziołek Ryszard. 2010. Antygona w wielkim mieście. W: Małe prozy Orzeszkowej i Konopnickiej. Red. Wiśniewska I., Obsulewicz B. K. Lublin: Wydawnictwo Naukowe KUL: 11–34.

Kurkiewicz Marek. 2013. Tętno epoki. Miejsce i rola motywu krwi w literaturze Młodej Polski. Bydgoszcz: Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego.

Lichański Stefan. 1967. Spójnia ślubnego pierścienia. (Liryka Bronisławy Ostrowskiej). W: Lichański S. Cienie i profile. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy: 227–446.

Lipiński Teodor. 1905. Polacy w Charkowie. „Znicz”. Kalendarz informacyjny z działem literackim na rok 1905: 71–139.

Maciejewska Irena. 1973. Leopold Staff. Lwowski Okres twórczości. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.

Mortkowicz-Olczakowa Hanna. 1959. Bunt wspomnień. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.

Nowak Stanisław. 1933. Z moich wspomnień (Lata szkolne 1884–1902). Częstochowa: W. Święcki i S-ka.

Olech Barbara. 2012. Harmonia, liryzm, trwoga. Studia o twórczości Bronisławy Ostrowskiej. Białystok: Zakład Badań Interdyscyplinarnych i Porównawczych „Wschód – Zachód”. Wydział Filologiczny Uniwersytetu w Białymstoku.

Olszewska Maria Jolanta. 2004. Człowiek w świecie Wielkiej Wojny. Literatura polska z lat 1914–1919 wobec I wojny światowej. Wybrane zagadnienia. Warszawa: Wydział Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego.

Ostrowska Bronisława. 1911. Liryka francuska. Seria I i II. Warszawa: Wydawnictwo Jakóba Mortkowicza.

Ostrowska Bronisława. 1916. A.B.C. Polaka Pielgrzyma. Charków: Nakładem Księgarni Polskiej.

Ostrowska Bronisława. 1916. Dla dzieci. Charków: nakładem Księgarni Polskiej.

Ostrowska Bronisława. 1917. Z raptularza 1910–1917. Charków: nakład Autorki.

Ostrowska Bronisława. 1934. Pisma poetyckie. Przedmowa J. Lechoń. Oprac. L. Piwiński, t. IV, Warszawa: Wydawnictwo J. Mortkowicza.

Ostrowska Bronisława. 1978. W: Bibliografia literatury polskiej „Nowy Korbut”. T. XV: Literatura pozytywizmu i Młodej Polski. Warszawa: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk: 197–201.

Ostrowska Bronisława. 1982. Rozmyślania. W: Ostrowska B. Utwory prozą, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy: 47–72.

Ostrowska-Grabska Halina. 1975. Sprostowanie. „Pamiętnik Literacki” z. 2: 369.

Ostrowska-Grabska Halina. 1978. Bric à brac. 1848–1939. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.

Prus Bolesław. 1963. Kroniki. T. 13. Oprac. Z. Szweykowski. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.

Schwob Marcel. 1907. Księga Monelli. Przeł. B. Ostrowska, Lwów: nakładem Księgarni Polskiej B. Połoniecki.

Skowyra Marian. 2018. Jak Polacy Charków budowali. „Kurier Galicyjski” nr 13. [źródło internetowe] https://kuriergalicyjski.com/rozmaitosci/7001-jak-polacy-charkow-budowali-czesc-xxxi[dostęp 28 XII 2019].

Staff Leopold. 1918. Tęcza łez i krwi. Charków: nakładem H. Toeplitza.

Szary-Matywiecka Ewa, Alfabet. W: Szary-Matywiecka E. Książka-powieść-autotematyzm. Od „Pałuby” do „Jedynego wyjścia”). Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk: 95–113.

Świętochowski Aleksander. 1892. Liberum veto. „Prawda” nr 21: 249–250.

Weintraub Wiktor. 1991. Pielgrzym. W: Słownik literatury polskiej XIX wieku. Red. Bachórz J. Kowalczykowa A. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich: 690–692.

Wydrycka Anna. 1998. „Rymów gałązeczki skrzydlate”. W świecie poetyckim Bronisławy Ostrowskiej. Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku.

Wydrycka Anna. 2009. „Drogi promienia”. O biografii i opowiadaniach wspomnieniowych Bronisławy Ostrowskiej. „Wiek XIX. Rocznik Towarzystwa Literackiego im. A. Mickiewicza”: 107–118.


Opublikowane
2021-12-14


Obsulewicz, B. (2021). Charkowskie ABC. O motywach sakralnych w „ABC Pielgrzyma-Polaka” Bronisławy Ostrowskiej. TEKA Komisji Polsko-Ukraińskich Związków Kulturowych, 6(15), 31–48. https://doi.org/10.31743/teka.13373

Beata Obsulewicz  beataobs@kul.pl
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II https://orcid.org/0000-0003-2103-9484