Obraz kozaków w "Oku Proroka" Władysława Łozińskiego i kinowych adaptacjach powieści
Grzegorz Głąb
a:1:{s:5:"pl_PL";s:45:"Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II";} , PolskaAbstrakt
Celem artykułu było dokonanie krytycznego oglądu kreacji postaci Kozaków w powieści Władysława Łozińskiego Oko Proroka oraz w jej kinowych adaptacjach autorstwa Pawła Komorowskiego. Dla realizacji tego celu posłużono się metodą analityczną i historycznoliteracką.
W przywołanych tekstach kultury Kozacy determinują przebieg wątków sensacyjno-przygodowych. Nadane im przez twórców cechy – umiłowanie stron ojczystych, wolności, niezależności – pozwalają widzieć w postaciach Kozaków romantycznych herosów, a przynajmniej romantycznych indywidualistów, którzy są gotowi cierpieć dla sprawy ratowania honoru osobistego i bezpieczeństwa pobratymców. Na wpół dzicy, a na wpół rycerscy, są oni przede wszystkim tajemniczy, co wyraża się w przekonaniu o ciążącej nad nimi klątwie. Kozacy z dzieł Łozińskiego i Komorowskiego to figury stereotypowe, oddające romantyczną kwintesencję Ukrainy, której wyznacznikami są w tym przypadku: Kozak-koń-tajemnica-przygoda.
Bibliografia
Balbus Stanisław. 1990. Intertekstualność a proces historycznoliteracki. Kraków: Wydawnictwo UJ.
Bujnicki Tadeusz. 1973. „Trylogia” Sienkiewicza na tle polskiej powieści historycznej. Warszawa: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wydawnictwo PAN.
Choroszy Jan Andrzej. 2006. Nasta od Aniołów, czyli „Madonna Busowiska” Władysława Łozińskiego. W: Literatura i wyobraźnia. Prace ofiarowane Profesorowi Tadeuszowi Żabskiemu w 70 rocznicę urodzin. Red. J. Kolbuszewski Wrocław: Agencja Wydawnicza a linea: 115–151.
Dąbrowska Alicja. 2013. Kreacje Kozaków i Tatarów w „Trylogii” Sienkiewicza. „Prace Komisji Językoznawczej BTN” nr XXIII. Język, wielokulturowość, tożsamość. Red. M. Pająkowska-Kęsik, A. Paluszak-Bronka, K. Kołatka: 87–100.
Frybes Stanisław. 1957. Posłowie. W: W. Łoziński, Oko Proroka, czyli Hanusz Bystry i jego przygody. Kraków: Wydawnictwo Literackie: 299–311.
Gautier Brigitte. 2009. „Absalomie, Absalomie” – Kozacy w „Ogniem i mieczem” Henryka Sienkiewicza. „Pamiętnik Literacki” t. 2: 31–39.
Koblewska Janina. 1978. Wybrane problemy adaptacji filmowych „Pana Wołodyjowskiego”. W: „Trylogia” Henryka Sienkiewicza. Historia – Dzieło – Recepcja. Materiały z sesji naukowej: „W dziewięćdziesiątą rocznicę «Trylogii» Henryka Sienkiewicza”. Red. L. Ludorowski Warszawa – Poznań: Państwowe Wydawnictwo Naukowe: 41–62.
Komorowski Paweł [reż.]. 1984. Oko Proroka [film]. Zespół Filmowy „Silesia”, Studio Filmowe Bojana (Sofia). Polska/Bułgaria: 115’.
Komorowski Paweł [reż.]. 1985. Przeklęte Oko Proroka [film]. Studio Filmowe „Oko”, Studio Filmowe Bojana (Sofia). Polska/Bułgaria: 100’.
Komorowski Paweł [reż.]. 1986. Oko Proroka czyli Hanusz Bystry i jego przygody [pięcioodcinkowy serial telewizyjny: 1. Sam na świecie. 2. Ojciec Hanusza. 3. Przeklęty diament. 4. Dwaj bracia. 5. Przyjaciele]. Studio Filmowe „Oko”; współpraca produkcyjna: Studio Filmowe Bojana (Sofia), Telewizyjna Wytwórnia Filmowa Ekran (Sofia). Polska.
Kulczycka-Saloni Janina. 1966. Henryk Sienkiewicz. Warszawa: Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych.
Ludorowski Lech. 1999. O genologicznym kształcie „W pustyni i w puszczy”. W: idem, Wizjoner przeszłości. Powieści historyczne Henryka Sienkiewicza. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej: 253–272.
Łoziński Władysław. 1957. Oko Proroka, czyli Hanusz Bystry i jego przygody. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Malczewski Antoni. 1958. Maria. Oprac. Przybylski R. BN I 48. Wrocław – Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo.
Markiewicz Henryk. 1983. Postać literacka i jej badanie. W: Autor – podmiot literacki – bohater. Red. Martuszewska A., Sławiński J. Wrocław: Ossolineum: 93–108.
Olszewska Maria Jolanta. 2014. „Oko Proroka, czyli Hanusz Bystry i jego przygody. Powieść z dawnych czasów” Władysława Łozińskiego. Lektura w kontekście „Tajemnic Paryża”. W: Eugeniusz Sue. Życie – twórczość – recepcja. Red. D. Kulczycka, A. Narolska Zielona Góra: Oficyna Wydawnicza Uniwersytetu Zielonogórskiego: 225–244.
Rudkowska Magdalena. 2002. Wyszedł z dworu. Przeżycie i doświadczenie historyczne w twórczości Władysława Łozińskiego. Warszawa: Wydawnictwo DiG.
Rygielska Małgorzata. 2011. Lwów i… „Oko Proroka”. „Guliwer. Czasopismo o książce dla dziecka” nr 2: 39–43.
Witkowska Alina. 1955. Dziko – pięknie – groźnie czyli Ukraina romantyków. „Teksty Drugie” nr 2: 20–30.
Wyka Kazimierz. 1960. O postaciach Sienkiewiczowskich. W: Sienkiewicz. Odczyty. Red. J. Krzyżanowski Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy: 104–123.
a:1:{s:5:"pl_PL";s:45:"Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II";}
