Pole tożsamości i Vincenzowskie przekroczenia
Abstrakt
Problem tożsamości Stanisława Vincenza (1888–1971) wywołał historyk Andrzej Z. Zięba, wnioskując z lektury cyklu Na wysokiej połoninie, że tożsamość Vincenza była jednoznacznie polska, a inne tradycje etniczne (huculską i chasydzką) postrzegać należy jako wątki wzbogacające przyjęte przez pisarza dziedzictwo dawnej Rzeczypospolitej. Autor artykułu proponuje wziąć pod uwagę nie tylko Połoninę, której fabuła kończy się w 1887 roku, ale także dokumenty życia osobistego, odzwierciedlające ewolucję postawy Vincenza w reakcji na współczesną mu historię. Na podstawie słabo znanych lub niepublikowanych egodokumentów rejestrujących stosunek pisarza do żydostwa i polskiego antysemityzmu można stwierdzić, że Vincenz nie identyfikował się z polskością ksenofobiczną i agresywną, natomiast we własną tożsamość włączał elementy obce etnicznie, przekraczając stanowe, kulturowe i polityczne bariery.
Słowa kluczowe:
Stanisław Vincenz, tożsamość, polskość, zakorzenienie, "Na wysokiej połoninie", Pokucie, egodokumenty, antysemityzm, Żydzi, HuculiBibliografia
Błoński Jan. 1994. Biedni Polacy patrzą na getto. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Borodziewicz Magdalena. 2024. Autokomentarze do cyklu „Na wysokiej połoninie” Stanisława Vincenza. Próba edycji. Praca licencjacka napisana pod kier. J. Choroszego. Wrocław: Instytut Filologii Polskiej UWr.
Brzoza Czesław, Sowa Andrzej Leon. 2006. Historia Polski 1918–1945. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Bukowina po stronie dialogu. 1999. Red. Feleszko K. Sejny: Pogranicze.
Burda-Fischer Dorota. 2015. Stanisława Vincenza tematy żydowskie. Wrocław: Agencja Wydawnicza a linea.
Cała Alina. 2012. Żyd – wróg odwieczny? Antysemityzm w Polsce i jego źródła. Warszawa: Wydawnictwo Nisza.
Chlebowczyk Józef. 1975. Procesy narodotwórcze we wschodniej Europie środkowej w dobie kapitalizmu (od schyłku XVIII do początków XX w.). Warszawa–Kraków: PWN.
Choroszy Jan A. 2015 Pisarstwo pracownika duchowego (zarys diachroniczny). W: Zatrudnienie: literat. Materiały, studia i szkice o Stanisławie Vincenzie. Red. Choroszy J. A. Wrocław: Agencja Wydawnicza a linea: 15-42.
Choroszy Jan Andrzej. 2016. Korespondencja Józefa Wittlina ze Stanisławem Vincenzem. W: Józef Wittlin – pisarz kulturowego pogranicza. Red. Zajączkowski R. Lublin: TN KUL, KUL: 107-127.
Chyziak Kamila Dominika. 2020. Powojenna codzienność na tle pamięci o wojnie i Zagładzie w korespondencji Racheli Auerbach z Ireną i Stanisławem Vincenzami. Praca licencjacka napisana pod kier. Choroszego J. Instytut Filologii Polskiej UWr.
Dobosz Weronika. 2024. Korespondencja Stanisława Vincenza z Józefem Czapskim w latach 1954–1955. Próba edycji. Praca licencjacka napisana pod kier. Choroszego J. Instytut Filologii Polskiej UWr.
Fenton Steve. 2007. Etniczność. Przeł. Chomicka E. Warszawa: Sic!
Garlicki Andrzej. 2008. Piękne lata trzydzieste. Warszawa: Prószyński i S-ka.
Hersch Jeanne. 1977. O Stanisławie Vincenzie. Przeł. Vincenz A. W: Vincenz Stanisław. Tematy żydowskie. Wstęp Hersch J. Londyn: Oficyna Poetów i Malarzy.
Hertz Aleksander. 1979. Wyznania starego człowieka. Londyn: Oficyna Poetów i Malarzy.
Janicka Elżbieta, Żukowski Tomasz. 2016. Przemoc filosemicka? Nowe narracje o Żydach po roku 2000. Warszawa: Instytut Badań Literackich PAN.
Kulturowa teoria literatury. Główne pojęcia i problemy. 2006. Red. Markowski M. P., Nycz R. Kraków: Universitas.
Landau-Czajka Anna. 2006. Syn będzie Lech… Asymilacja Żydów w Polsce międzywojennej. Warszawa: Wydawnictwo Neriton.
Liberda Dominika. 2022. Korespondencja Stanisława i Ireny Vincenzów z Aleksandrem i Alicją Hertzami. Opracowanie edytorskie. Praca magisterska napisana pod kier. Choroszego J. Instytut Filologii Polskiej UWr.
Literatura polska wobec zagłady. 2000. Red. Brodzka-Wald A., Krawczyńska D., Leociak J. Warszawa: Żydowski Instytut Historyczny.
Madyda Aleksander. 2015. „Prawda starowieku” Stanisława Vincenza jako utwór publicystyczny. W: Zatrudnienie: literat. Materiały, studia i szkice o Stanisławie Vincenzie. Red. Choroszy J. A. Wrocław: Agencja Wydawnicza a linea: 283-295.
Marbach Peter. 1992. Dialog Stanisława Vincenza. Kalejdoskop wspomnień i obrazów. Przeł. Bukowscy J. i J. W: Świat Vincenza. Studia o życiu i twórczości Stanisława Vincenza (1888–1971). Red. Choroszy J. A., Kolbuszewski J. Wrocław: Leopoldinum: 39-52.
Miłosz Czesław. 1958. La Combe. „Kultura” (Paryż) nr 10: 26-38.
Miłosz Czesław. 1999. Wyprawa w Dwudziestolecie. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Ołdakowska-Kuflowa Mirosława. 2006. Stanisław Vincenz – pisarz, humanista, orędownik zbliżenia narodów. Biografia. Lublin: TN KUL.
Ossowski Stanisław. 1984. O ojczyźnie i narodzie. Warszawa: PWN.
Romanowski Andrzej. 2007. Prawdziwy koniec Rzeczy Pospolitej. Kraków: Universitas.
Snyder Timothy. 2006. Rekonstrukcja narodów. Polska, Ukraina, Litwa i Białoruś 1569–1999. Przeł. Pietrzak-Merta M. Sejny: Pogranicze.
Ścigaj Paweł. 2012. Tożsamość narodowa. Zarys problematyki. Kraków: Księgarnia Akademicka.
Tarkowska Natalia. 2016. Lecznica narodu. Kulturotwórcza rola Zakładu Przyrodoleczniczego doktora Apolinarego Tarnawskiego w Kosowie na Pokuciu (1893–1939). Kraków: Scientia Plus.
Tomaszewski Jerzy. 1991. Mniejszości narodowe w Polsce XX wieku, Warszawa: Editions Spotkania.
Trawińska Anna. 2022. Korespondencja Stanisława Vincenza z Gustawem Goldbergiem. Próba edycji. Praca licencjacka napisana pod kier. Choroszego J. Instytut Filologii Polskiej UWr.
Vincenz Stanisław. 1992. Outopos. Zapiski z lat 1938–1944. Autograf odczytał Vincenz A. Oprac. Choroszy J. A. Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie.
Vincenz Stanisław. 1994. Atlantyda. Pisma rozproszone z lat II wojny światowej. Wybór, wstęp i oprac. Snopek J. Warszawa: Świat Literacki.
Vincenz Stanisław. 2015. Z listów do rodziny. Oprac. Ruszczak A. W: Zatrudnienie: literat. Materiały, studia i szkice o Stanisławie Vincenzie. Red. Choroszy J. A. Wrocław: Agencja Wydawnicza a linea: 481-531.
Vincenzowa Irena. 1995. Rozmowy ze Stanisławem Vincenzem (1960). „Regiony” nr 2: 16–59.
Weil Simone. 1958. Wybór pism. Tłum. i oprac. Miłosz C. Paryż: Biblioteka „Kultury”.
Zięba Andrzej A. 2015. O ormiańskich korzeniach Vincenza i ich odbiciu w jego pokuckiej mitologii. W: Zatrudnienie: literat. Materiały, studia i szkice o Stanisławie Vincenzie. Red. Choroszy J. A. Wrocław: Agencja Wydawnicza a linea: 375-420.
Żydzi – problem prawdziwego Polaka. Antysemityzm, ksenofobia i stereotypy narodowe po raz trzeci. 2015. Red. Krzemiński I. Warszawa: Wydawnictwo UW.
University of Wrocław
dr hab. Jan Andrzej Choroszy, prof. UWr
Zakład Edytorstwa
Pracownia Badań nad Spuścizną Stanislawa Vincenza
https://orcid.org/0000-0003-0447-9277
Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.