Поле ідентичності та Вінцензіанські трансгресії

Ян Анджей Хороши

University of Wrocław image/svg+xml , Польща
https://orcid.org/0000-0003-0447-9277


Анотація

Проблему ідентичності Станіслава Вінценза (1888-1971) порушив історик Анджей Зємба, який на основі прочитання циклу На високій Полонині дійшов висновку, що ідентичність Вінценза була однозначно польською, а інші етнічні традиції (гуцульську та хасидську) слід сприймати як нитки, що збагачують спадщину старої Речі Посполитої, прийняту письменником. Автор цієї статті пропонує розглянути не лише «Полонину», сюжет якої закінчується у 1887 році, але й документи його особистого життя, що відображають еволюцію ставлення Вінценза до сучасної йому історії. На основі маловідомих або неопублікованих автодокументів, які фіксують ставлення письменника до єврейства та польського антисемітизму, можна зробити висновок, що Вінценз не ототожнював себе з ксенофобською та агресивною польськістю, а навпаки, інкорпорував етнічно чужі елементи у власну ідентичність, долаючи державні, культурні та політичні бар’єри.

Ключові слова:

Станіслав Вінценз, ідентичність, польськість, вкоріненість, "На високій полонині", Покуття, еґодокументи, антисемітизм, євреї, гуцули



Błoński Jan. 1994. Biedni Polacy patrzą na getto. Kraków: Wydawnictwo Literackie.

Borodziewicz Magdalena. 2024. Autokomentarze do cyklu „Na wysokiej połoninie” Stanisława Vincenza. Próba edycji. Praca licencjacka napisana pod kier. J. Choroszego. Wrocław: Instytut Filologii Polskiej UWr.

Brzoza Czesław, Sowa Andrzej Leon. 2006. Historia Polski 1918–1945. Kraków: Wydawnictwo Literackie.

Bukowina po stronie dialogu. 1999. Red. Feleszko K. Sejny: Pogranicze.

Burda-Fischer Dorota. 2015. Stanisława Vincenza tematy żydowskie. Wrocław: Agencja Wydawnicza a linea.

Cała Alina. 2012. Żyd – wróg odwieczny? Antysemityzm w Polsce i jego źródła. Warszawa: Wydawnictwo Nisza.

Chlebowczyk Józef. 1975. Procesy narodotwórcze we wschodniej Europie środkowej w dobie kapitalizmu (od schyłku XVIII do początków XX w.). Warszawa–Kraków: PWN.

Choroszy Jan A. 2015 Pisarstwo pracownika duchowego (zarys diachroniczny). W: Zatrudnienie: literat. Materiały, studia i szkice o Stanisławie Vincenzie. Red. Choroszy J. A. Wrocław: Agencja Wydawnicza a linea: 15-42.

Choroszy Jan Andrzej. 2016. Korespondencja Józefa Wittlina ze Stanisławem Vincenzem. W: Józef Wittlin – pisarz kulturowego pogranicza. Red. Zajączkowski R. Lublin: TN KUL, KUL: 107-127.

Chyziak Kamila Dominika. 2020. Powojenna codzienność na tle pamięci o wojnie i Zagładzie w korespondencji Racheli Auerbach z Ireną i Stanisławem Vincenzami. Praca licencjacka napisana pod kier. Choroszego J. Instytut Filologii Polskiej UWr.

Dobosz Weronika. 2024. Korespondencja Stanisława Vincenza z Józefem Czapskim w latach 1954–1955. Próba edycji. Praca licencjacka napisana pod kier. Choroszego J. Instytut Filologii Polskiej UWr.

Fenton Steve. 2007. Etniczność. Przeł. Chomicka E. Warszawa: Sic!

Garlicki Andrzej. 2008. Piękne lata trzydzieste. Warszawa: Prószyński i S-ka.

Hersch Jeanne. 1977. O Stanisławie Vincenzie. Przeł. Vincenz A. W: Vincenz Stanisław. Tematy żydowskie. Wstęp Hersch J. Londyn: Oficyna Poetów i Malarzy.

Hertz Aleksander. 1979. Wyznania starego człowieka. Londyn: Oficyna Poetów i Malarzy.

Janicka Elżbieta, Żukowski Tomasz. 2016. Przemoc filosemicka? Nowe narracje o Żydach po roku 2000. Warszawa: Instytut Badań Literackich PAN.

Kulturowa teoria literatury. Główne pojęcia i problemy. 2006. Red. Markowski M. P., Nycz R. Kraków: Universitas.

Landau-Czajka Anna. 2006. Syn będzie Lech… Asymilacja Żydów w Polsce międzywojennej. Warszawa: Wydawnictwo Neriton.

Liberda Dominika. 2022. Korespondencja Stanisława i Ireny Vincenzów z Aleksandrem i Alicją Hertzami. Opracowanie edytorskie. Praca magisterska napisana pod kier. Choroszego J. Instytut Filologii Polskiej UWr.

Literatura polska wobec zagłady. 2000. Red. Brodzka-Wald A., Krawczyńska D., Leociak J. Warszawa: Żydowski Instytut Historyczny.

Madyda Aleksander. 2015. „Prawda starowieku” Stanisława Vincenza jako utwór publicystyczny. W: Zatrudnienie: literat. Materiały, studia i szkice o Stanisławie Vincenzie. Red. Choroszy J. A. Wrocław: Agencja Wydawnicza a linea: 283-295.

Marbach Peter. 1992. Dialog Stanisława Vincenza. Kalejdoskop wspomnień i obrazów. Przeł. Bukowscy J. i J. W: Świat Vincenza. Studia o życiu i twórczości Stanisława Vincenza (1888–1971). Red. Choroszy J. A., Kolbuszewski J. Wrocław: Leopoldinum: 39-52.

Miłosz Czesław. 1958. La Combe. „Kultura” (Paryż) nr 10: 26-38.

Miłosz Czesław. 1999. Wyprawa w Dwudziestolecie. Kraków: Wydawnictwo Literackie.

Ołdakowska-Kuflowa Mirosława. 2006. Stanisław Vincenz – pisarz, humanista, orędownik zbliżenia narodów. Biografia. Lublin: TN KUL.

Ossowski Stanisław. 1984. O ojczyźnie i narodzie. Warszawa: PWN.

Romanowski Andrzej. 2007. Prawdziwy koniec Rzeczy Pospolitej. Kraków: Universitas.

Snyder Timothy. 2006. Rekonstrukcja narodów. Polska, Ukraina, Litwa i Białoruś 1569–1999. Przeł. Pietrzak-Merta M. Sejny: Pogranicze.

Ścigaj Paweł. 2012. Tożsamość narodowa. Zarys problematyki. Kraków: Księgarnia Akademicka.

Tarkowska Natalia. 2016. Lecznica narodu. Kulturotwórcza rola Zakładu Przyrodoleczniczego doktora Apolinarego Tarnawskiego w Kosowie na Pokuciu (1893–1939). Kraków: Scientia Plus.

Tomaszewski Jerzy. 1991. Mniejszości narodowe w Polsce XX wieku, Warszawa: Editions Spotkania.

Trawińska Anna. 2022. Korespondencja Stanisława Vincenza z Gustawem Goldbergiem. Próba edycji. Praca licencjacka napisana pod kier. Choroszego J. Instytut Filologii Polskiej UWr.

Vincenz Stanisław. 1992. Outopos. Zapiski z lat 1938–1944. Autograf odczytał Vincenz A. Oprac. Choroszy J. A. Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie.

Vincenz Stanisław. 1994. Atlantyda. Pisma rozproszone z lat II wojny światowej. Wybór, wstęp i oprac. Snopek J. Warszawa: Świat Literacki.

Vincenz Stanisław. 2015. Z listów do rodziny. Oprac. Ruszczak A. W: Zatrudnienie: literat. Materiały, studia i szkice o Stanisławie Vincenzie. Red. Choroszy J. A. Wrocław: Agencja Wydawnicza a linea: 481-531.

Vincenzowa Irena. 1995. Rozmowy ze Stanisławem Vincenzem (1960). „Regiony” nr 2: 16–59.

Weil Simone. 1958. Wybór pism. Tłum. i oprac. Miłosz C. Paryż: Biblioteka „Kultury”.

Zięba Andrzej A. 2015. O ormiańskich korzeniach Vincenza i ich odbiciu w jego pokuckiej mitologii. W: Zatrudnienie: literat. Materiały, studia i szkice o Stanisławie Vincenzie. Red. Choroszy J. A. Wrocław: Agencja Wydawnicza a linea: 375-420.

Żydzi – problem prawdziwego Polaka. Antysemityzm, ksenofobia i stereotypy narodowe po raz trzeci. 2015. Red. Krzemiński I. Warszawa: Wydawnictwo UW.


Опубліковано
2024-12-30


Хороши J. A. (2024). Pole tożsamości i Vincenzowskie przekroczenia. TEKA Komisji Polsko-Ukraińskich Związków Kulturowych, 6(19), 123–139. https://doi.org/10.31743/tkpuzk.17934

Ян Анджей Хороши  jan.choroszy@uwr.edu.pl
University of Wrocław image/svg+xml

dr hab. Jan Andrzej Choroszy, prof. UWr

Zakład Edytorstwa

Pracownia Badań nad Spuścizną Stanislawa Vincenza

 

https://orcid.org/0000-0003-0447-9277



Ліцензія

Creative Commons License

Ця робота ліцензується відповідно до Creative Commons Attribution 4.0 International License.

Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.