Aspekt etno- i socjolingwistyczny w pokrewnym zwyczaju ludowym na Kaszubach i Ukrainie

Artur Bracki, dr hab

Uniwersytet Gdański , Polska
https://orcid.org/0000-0001-8327-0468


Abstrakt

Dany artykuł ma na celu odwołanie się do przestrzeni badawczej etnolingwistyki i socjolingwistyki przy omówieniu reliktowego obecnie zwyczaju ludowego we wschodniej części Podola (współcześnie – obwód winnicki) – przeganiania szulaka oraz kaszubskiego zwyczaju ścinania kani, a więc dwóch znacznie oddalonych od siebie i odmiennych kultur, które w znanej nam przeszłości nie przebywały w bezpośrednim sąsiedztwie.

W trakcie analizy dowodzi się słuszności wstępnego założenia, iż ów pierwotnie wspólny zwyczaj w obu przypadkach podlegał endemicznej formie adaptacji do miejscowej kultury i tradycji, co bez wątpienia znalazło swe odbicie w warstwie językowej.

Tok rozważań wsparty jest opisem obu wskazanych obyczajów oraz odwołaniem do literatury tematycznej, a także innych pokrewnych zwyczajów

Słowa kluczowe:

Kaszuby, Ukraina (Podole), reliktowe zwyczaje ludowe, Słowiańszczyzna

Bielawski Ludwik, Mioduchowska Aurelia. (1997). Kaszuby. Cz. I: Pieśni obrzędowe. Seria: „Polska pieśń i muzyka ludowa. Źródła i materiały”. T. 2. Warszawa: Instytut Sztuki PAN.

Bielawski Ludwik, Mioduchowska Aurelia. (1998a). Kaszuby. Cz. II: Pieśni powszechne. Seria: „Polska pieśń i muzyka ludowa. Źródła i materiały”.T. 2. Warszawa: Instytut Sztuki PAN.

Bielawski Ludwik, Mioduchowska Aurelia. (1998b). Kaszuby. Cz. III: Pieśni powszechne i zawodowe. Seria: „Polska pieśń i muzyka ludowa. Źródła i materiały”. T. 2. Warszawa: Instytut Sztuki PAN.

Brackì Artur. 2006. Pitannâ totožnostì ukraïnsʹkogo zvičaû „goniti šulâka/goniti šulâku” ta kašubsʹkogo obrâdu „strati/usìčennâ kanì”. W: Ukraïna – Polʹŝa: movno-kulʹturologìčnij dìalog slov`ânstva. Cerìâ: „Kiïvsʹkì polonìstičnì studìï”. T. VIII. Kiïv: 300-311 [Брацкі Артур. 2006. Питання тотожності українського звичаю „гонити шуляка/гонити шуляку” та кашубського обряду „страти/усічення кані”. W: Україна – Польща: мовно-культурологічний діалог слов’янства. Cерія: „Київські полоністичні студії”. T. VIII. Київ: 300-311].

Bracki Artur. 2009. Językowy obraz świata w tekstach słowiańskich pieśni ludowych (na materiale kaszubskim i ukraińskim). Gdańsk: Wydawnictwo UG.

Bracki Artur. 2010. Metamorfoza mitów świata antycznego w świetle badań S. Węgrzynowskiego nad folklorem ukraińskim. W: Chrześcijańskie dziedzictwo duchowe narodów słowiańskich. Seria II: Wokół kultur śródziemnomorskich. T. II: Historia. Język. Kultura. Białystok: Wydawnictwo Trans Humana: 141–151.

Busel V`âčeslav (red.). 2009 Velikij tlumačnij slovnik sučasnoï ukraïnsʹkoï movi. Kiïv – Ìrpìnʹ: vidavnictvo „Perun” [Бусел B’ячеслав (ред.). 2009 Великий тлумачний словник сучасної української мови. Київ – Ірпінь: видавництво „Перун”].

Dalewska-Greń Hanna. 2019. Języki słowiańskie. Wydanie 2. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Handke Kwiryna. 1994. Polszczyzna Regionalna Pomorza: zbiór studiów. T. 5-6, Wejherowo: Instytut Słowianoznawstwa PAN, Instytut Slawistyki‎ PAN, Muzeum Piśmiennictwa i Muzyki Kaszubsko-Pomorskiej.

Vengrženovskij Sergej. 1895. Âzyčeskij obrâd v Braclavŝině «gonyty šulâka» (ètnografičeskij ètûdʺ). W: „Kìevskaâ starina”. Ežemesâčnyj istoričeskìj žurnalʺ. T. L: 282-323 [Вeнгpженовский Сергей. 1895. Языческий обряд в Брацлавщинѣ «гоныты шуляка» (этнографический этюдъ). W: „Кіевская старина”. Ежемесячный историческій журналъ. T. L: 282-323].

Zaharkìn Sergìj. 2000. Či buv Ševčenko „takož” dvomovnim? „Urok ukraïnsʹkoï” № 3: 2-4 [Захаркін Сергій. 2000. Чи був Шевченко „також” двомовним? „Урок української” № 3: 2-4].

Pobierz

Opublikowane
2020-12-23


Bracki, A. (2020). Aspekt etno- i socjolingwistyczny w pokrewnym zwyczaju ludowym na Kaszubach i Ukrainie. TEKA Komisji Polsko-Ukraińskich Związków Kulturowych, 6(14), 185–196. https://doi.org/10.31743/teka.11909

Artur Bracki, dr hab  asbracki@wp.pl
Uniwersytet Gdański https://orcid.org/0000-0001-8327-0468