Językowy obraz Boga w inskrypcjach nagrobnych pogranicza polsko-ukraińskiego

Agnieszka Dudek-Szumigaj, dr hab

Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej , Polska
https://orcid.org/0000-0003-3011-2284


Abstrakt

Artykuł zawiera próbę rekonstrukcji obrazu Boga w na podstawie inskrypcji nagrobnych pogranicza polsko-ukraińskiego (wschodnia Lubelszczyzna, zachodni Wołyń). Analizie poddano cytaty biblijne, zwroty i wyrażenia odnoszące się do Boga, występujące w inskrypcjach polskojęzycznych, ukraińskojęzycznych i rosyjskojęzycznych. W napisach nagrobnych wizerunek Boga jest niejednoznaczny: z jednej strony jest on postrzegany jako surowy władca, z drugiej zaś strony pojawia się obraz Boga miłosiernego, zbawiciela, źródła radości, wiary, życia wiecznego i błogosławieństwa.

Słowa kluczowe:

językowy obraz świata, inskrypcja nagrobna, pogranicze polsko-ukraińskie

Anusiewicz Janusz. 1990. Problematyka językowego obrazu świata w poglądach niektórych językoznawców i filozofów niemieckich XX w. W: Językowy obraz świata. Red. J. Bartmiński. Lublin: Wydawnictwo UMCS: 227-308.

Babiarz Aldona. 1999-2000. Językowy obraz śmierci i cierpienia zawarty w epitafiach na Cmentarzu Starym w Tarnowie. „Rocznik Tarnowski” VII: 193-203.

Bartmiński Jerzy, Puzynina Jadwiga. 2001. Językowy obraz Chrystusa we współczesnej kulturze polskiej. W: U progu trzeciego tysiąclecia. Człowiek – nauka – wiara. Księga pamiątkowa sympozjum naukowego zorganizowanego w Uniwersytecie Warszawskim z okazji 2000-lecia chrześcijaństwa w dniach 19-21 listopada 1999. Red. A. Białecka, J. Dajacki. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Semper: 457-484, 2001.

Bartmiński Jerzy, Tokarski Ryszard. 1986. Językowy obraz świata a spójność tekstu. W: Teoria tekstu. Zbiór studiów. Red. T. Dobrzyńska. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich: 65-82.

Bartmiński Jerzy. 2006. Językowe podstawy obrazu świata. Lublin: Wydawnictwo UMCS.

Borkowski Igor. 2000. Śmierci tajemnicze wrota. Językowy świat inskrypcji nagrobnych W: Język a kultura. T. 13: Językowy obraz świata i kultura. Red. A. Dąbrowska, J. Anusiewicz: 343-353.

Dudek-Szumigaj Agnieszka. 2018. Inskrypcje nagrobne pogranicza polsko-ukraińskiego. Studium genologiczne. Lublin: Wydawnictwo UMCS.

Godek Katarzyna. 2009. Językowy obraz świata społeczności miejskiej i wiejskiej wpisany w inskrypcje nagrobne (na przykładzie cmentarz św. Salwatora w Krakowie oraz cmentarzy wybranych wsi podhalańskich). Maszynopis rozprawy doktorskiej napisanej pod kierunkiem prof. dr hab. H. Kurek. Kraków.

Grzegorczykowa Renata. 1990. Pojęcie językowego obrazu świata. W: Językowy obraz świata. Red. J. Bartmiński. Lublin: Wydawnictwo UMCS: 41-49.

Grzegorczykowa Renata. 2015. Co to jest językowy obraz świata i dlaczego warto go badać. „Poradnik Językowy” z. 1: 7-13.

Kadyjewska-Kozłowska Anna. 2006. Obraz Boga we współczesnej poezji kapłańskiej (Janusz St. Pasierb, Jan Twardowski, Karola Wojtyła). W: Bóg w językach, tekstach artystycznych i narracjach. Red. A. Różyło. Sandomierz: Wyższa Szkoła Humanistyczno-Przyrodnicza: 92-118.

Kowalewska-Dąbrowska Jolanta. 2006. Językowy obraz Boga i człowieka w poezji Jana Twardowskiego. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.

Lewicki Roman. 2002. Chrześcijaństwo. Słownik rosyjsko-polski. Warszawa: Instytut Wydawniczy „Pax”.

Maćkiewicz Jolanta. 1999. Kategoryzacja a językowy obraz świata. Językowy obraz świata. Red. J. Bartmiński. Lublin: Wydawnictwo UMCS: 51-59.

Obremski Krzysztof. 1990. Obraz Boga w polskiej liryce religijnej XVII wieku. Toruń: Wydawnictwo TNT.

Ołdakowska-Kuflowa Mirosława, Mazurczak Urszula. (red.). 2000. Obraz Boga Ojca w kulturze. Lublin: Wydawnictwo KUL.

Pajdzińska Anna. 1999. Językowy obraz Boga i szatana w polskiej poezji powojennej. W: Tysiąc lat polskiego słownictwa religijnego. Red. B. Kreja. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego: 157-178.

Pieciul-Kamińska Eliza. 2007. Językowy obraz Boga i świata. O przekładzie teologii niemieckiej na język polski. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.

PŚSiNT. 2015. Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu, nowe wydanie ilustrowane w przekładzie z języków oryginalnych (Stary Testament według IV wydania Biblii Tysiąclecia; Nowy Testament według V wydania Biblii Tysiąclecia). Warszawa-Poznań: Pallotinum.

Puzynina Jadwiga. 1999. Językowy obraz Boga w poezji romantycznej. W: Tysiąc lat polskiego słownictwa religijnego. Red. B. Kreja. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego: 99-116.

Różyło Anna. 2006. O treściach łączonych w polszczyźnie ogólnej ze słowem Bóg. W: Bóg w językach, tekstach artystycznych i narracjach. Red. A. Różyło. Sandomierz: Wyższa Szkoła Humanistyczno-Przyrodnicza: 33-50.

Rybka Małgorzata, Sławek Jolanta. 2005.. Językowy obraz Boga w poezji ks. Jana Twardowskiego. W: Język religijny dawniej i dziś, 2. Materiały z konferencji: Gniezno 3-5 czerwca 2004. Red. S. Mikołajczak, T. Węcławski. Poznań: Wydawnictwo „Poznańskie Studia Polonistyczne”: 425-435.

Strykowska Monika. 1999. Obraz Boga w „Rytmach” Mikołaja Sepa Szarzyńskiego na tle prądów ideowych epoki. W: Tysiąc lat polskiego słownictwa religijnego. Red. B. Kreja. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego: 67-82.

Urbańczyk Stanisław (red.). 1978. Encyklopedia wiedzy o języku polskim. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.

Wincewicz Kamila. 2015. Językowy obraz Boga w Kazaniach sejmowych Piotra Skargi. „Linguarum Silva” 4: 77-91.


Opublikowane
2020-12-23


Dudek-Szumigaj, A. (2020). Językowy obraz Boga w inskrypcjach nagrobnych pogranicza polsko-ukraińskiego. TEKA Komisji Polsko-Ukraińskich Związków Kulturowych, 6(14), 197–209. https://doi.org/10.31743/teka.11910

Agnieszka Dudek-Szumigaj, dr hab  agnieszka.dudek-szumigaj@poczta.umcs.lublin.pl
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej https://orcid.org/0000-0003-3011-2284