Між стереотипом і міфом – гуцульський Юзеф Вітлін
Jan Andrzej Choroszy
Uniwersytet Wrocławski , ПольщаАнотація
У двох повістях Юзефа Віттліна, в «Солі землі» та у збереженому фрагменті «Здорової смерті», знаходяться численні посилання на гуцульську тематику (Гуцульщина та її мешканці гуцули). Письменник застосував стереотипи і міфи, які вже використовувалися у ХІХ столітті, переносячи їх на дві постаті головних героїв. В післявоєнній кореспонденції з Станіславом Вінцензем, автором циклу «На високій полонині», ці згадки та звертання до Гуцульщини, Віттлін пов’язує з власною особистою ситуацією на еміграції. Автор статті ставить питання про зв›язок, який існує між гуцульськими мотивами в текстах, що належать вже до історії літератури і цих мотивів в егодокументах. Це метод, що дозволяє проаналізувати цю взаємозалежність є антропологією пережитого і походить з герменевтики Вільгельма Дільтея, удосконалений Едвардом М. Брунером.
Ключові слова:
Юзеф Вітлін, Гуцульщина, Станіслав Вінценз, Сіль землі, Здорова смерть, антропологія досвідуПосилання
Antoniuk Mateusz. 2015. Osoba i przed-tekst. W: Osoba czy tekst. Red. Bielak A. Lublin: Wydawnictwo KUL: 31–63.
Antropologia doświadczenia. 2011. Z epilogiem C. Geertza. Red. Turner V. W., Bruner E. M. Przekład Klekot E., Szczurek A. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Archiwa i bruliony pisarzy. Odkrywanie. 2017. Red. Prussak M., Bem P., Cybulski Ł. Warszawa: Wydawnictwo IBL.
Biasi Pierre-Marc de. 2015. Genetyka tekstów. Przekład Kwiatek F., Prussak M. Warszawa: Wydawnictwo IBL.
Bruner Edward M. 2011. Przeżycie i jego ekspresje. W: Antropologia doświadczenia. Z epilogiem C. Geertza. Red. Turner V. W., Bruner E. M. Przekład Klekot E., Szczurek A. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego: 11–40.
Całek Anita. 2019. Nowa teoria listu. Kraków: Księgarnia Akademicka. (Crossref)
Choroszy Jan Andrzej. 1985. Na płaju „Wysokiej połoniny”. Huculszczyzna w literaturze polskiej po r. 1939. „Przegląd Powszechny” nr 10: 83–84.
Choroszy Jan Andrzej. 1991. Huculszczyzna w literaturze polskiej. Wrocław: Jan A. Choroszy.
Choroszy Jan Andrzej. 2006. „Zdrowa śmierć” Józefa Wittlina. „Litteraria” t. XXXV: 125–134.
Choroszy Jan Andrzej. 2016. Korespondencja Józefa Wittlina ze Stanisławem Vincenzem. W: Józef Wittlin – pisarz kulturowego pogranicza. Red. Zajączkowski R. Lublin: TN KUL: 107–127.
Cysewski Kazimierz. 1997. Teoretyczne i metodologiczne problemy badań nad epistolografią. „Pamiętnik Literacki” z. 1: 95–110.
Kubiak Zygmunt. 1979. Polski homeryda. W: Wittlin Józef. Sól ziemi. Warszawa: PIW: 275–295.
Maciejewska Irena. 1982. Doświadczenie wielkiej wojny – Józef Wittlin. W: Poeci dwudziestolecia międzywojennego. Red. Maciejewska I. Warszawa: Wiedza Powszechna. T. 2: 489–519.
Nowoczesność jako doświadczenie. 2006. Red. Nycz R., Zeidler-Janiszewska A. Kraków: Universitas.
Nycz R. 2012. Od teorii nowoczesnej do poetyki doświadczenia. W: Kulturowa teoria literatury 2. Poetyki, problematyki, interpretacje. Red. Walas T., Nycz R. Kraków: Universitas: 31–61.
Ossendowski Ferdynand Antoni. 1936. Huculszczyzna. Gorgany i Czarnohora. Poznań: Wydawnictwo Polskie.
Próchnicki Włodzimierz. 2015. Dialog i mit. Klucze do Vincenza. W: Zatrudnienie: literat. Materiały, studia i szkice o Stanisławie Vincenzie. Red. Choroszy J. A. Wrocław: A Linea: 129–138.
Siwor Dorota. 2012. Dokąd zmierza Piotr Niewiadomski – o bohaterze „Soli ziemi” Józefa Wittlina w kontekście mityczno-rytualnym. „Konteksty Kultury” t. 8: 65–79.
Tarkowska Natalia. 2016. Lecznica narodu. Kulturotwórcza rola Zakładu Przyrodoleczniczego doktora Apolinarego Tarnawskiego w Kosowie na Pokuciu (1893–1939). Kraków: cientia Plus.
Terlecki Tymon, Wittlin Józef. 2014. Listy 1944–1976. Oprac. i posłowie Taylor-Terlecki N. Warszawa: Biblioteka „Więzi”.
Tischner Łukasz. 2016. Odmiany doświadczenia religijnego w „Soli ziemi” Józefa Wittlina. W: Józef Wittlin – pisarz kulturowego pogranicza. Red. Zajączkowski R. Lublin: TN KUL: 21–31.
Vincenz Stanisław. 1983. Lwowscy kosmopolici. W: Vincenz Stanisław. Po stronie dialogu. Warszawa: PIW. T. 2: 120–131.
Wilkoszewska Krystyna. 2003. Sztuka jako rytm życia. Rekonstrukcja filozofii sztuki Johna Deweya. Wyd. 2. Kraków: Universitas.
Wittlin Józef. 1979. Postscriptum do „Soli ziemi” po 35 latach. W: Wittlin Józef. Sól ziemi. Powieść o cierpliwym piechurze. Warszawa: PIW: 269–274.
Wittlin Józef. 1979. Zdrowa śmierć. W: Wittlin Józef. Sól ziemi. Powieść o cierpliwym piechurze. Warszawa: PIW: 245–268.
Wocław Wojciech S. 2011. W żywiole ironii... O bohaterach „Soli ziemi” Józefa Wittlina, „Konteksty Kultury” t. 7: 22–34.
Woldan Alois. 2012. Wielki tekst huculski jako pole transgresji między literaturami narodowymi. W: Na pograniczach literatury. Red. Fazan J., Zajas K. Kraków: Universitas: 288–301.
Yurieff Zoya. 1997. Józef Wittlin. Przeł. Szczubiałka M. Izabelin: Świat Literacki.
