Czułe oblicze Kościoła. Postulat papieża Franciszka

Adam Wojtczak

Uniwersytet Adama Mickiewicza , Polska
https://orcid.org/0000-0001-6431-2116


Abstrakt

Sobór Watykański II jest zwany „soborem Kościoła o Kościele”. Jego zadaniem była odnowa Kościoła i jego odniesienia do świata. Po soborze dominowało w eklezjologii nastawienie antropologiczne, które głosiło, że „człowiek jest drogą Kościoła”. Wpisuje się w nie także nauczanie papieża Franciszka. Dla niego Kościół, tak jak Bóg, poszukuje człowieka, leczy go i przytula, żeby poczuł się kochany. Z tego względu wszystko w nim powinno być przepojone czułością. Skoro istotną kategorię eklezjologii papieża Bergoglio stanowi czułość, to zasadne jest pytanie, jak rozumie on czułość Kościoła? Artykuł udziela odpowiedzi na to pytanie. Papieską wizję ujmuje w czterech punktach. Pierwszy prezentuje Kościół jako przyodziany czułością Trójosobowego Boga; drugi – jako komunię czułości ad intra; trzeci – jako wychodzący z czułością do świata; czwarty – jako inspirowany czułością Maryi. Obficie przytaczane dosłowne wypowiedzi papieża sprawiają, że refleksja prowadzona jest jego słowami.

Słowa kluczowe:

Kościół, czułość, Maryja, papież Franciszek, posoborowa eklezjologia

Adam A., Theological Icons of the Virgin Mary in the Teachings of Pope Francis, „Roczniki Teologiczne” 68 (2021) 2, s. 133–150. (Crossref)

Appel K., Die Freude als „Identität” des Christen. Zur revolutionären Dimension von „Evangelii gaudium”, w: Barmherzigkeit und Liebe. Das theologische Programm von Papst Franziskus, red. K. Appel, J.H. Deibl, Freiburg im Breisgau 2016, s. 59–70.

Awi Mello A., Mit Maria leben. Ein Gespräch mit Papst Franziskus, Leipzig 2016.

Bartnik Cz., Eklezjologia, I. W teologii katolickiej, w: Encyklopedia katolicka, red. R. Łukaszyk, t. IV, Lublin 1985, kol. 774–781.

Benedykt XVI, List do biskupów w sprawie zdjęcia ekskomuniki z czterech biskupów konsekrowanych przez abpa Lefebvre’a (10 III 2009), OsRomPol 30 (2009), nr 5, s. 6–8.

Borghesi M., Jorge Mario Bergoglio. Biografia intelektualna. Dialektyka i mistyka, tłum. D. Chodyniecki, Kraków 2018.

Casado C.B., Papież Franciszek i rewolucja czułości, OsRomPol 40 (2019) 7–8, s. 3.

Draguła A., Kościół Franciszka, Kościół Benedykta, „Więź” 56 (2013) 2, s. 15–25.

Franciszek, Orędziem Jezusa jest miłosierdzie (Homilia w parafii św. Anny w Watykanie, 17.03.2013), OsRomPol 34 (2013) 5, s. 15.

Franciszek, Bądźmy „opiekunami” stworzenia (Homilia na rozpoczęcie posługi Piotrowej, 19.03.2013), OsRomPol 34 (2013) 5, s. 18–19.

Franciszek, Lettera ai partecipanti alla 105° Assemblea plenaria della Conferenza Episcopale Argentina (25.03.2013), w: Insegnamenti di Francesco, t. I/1, Città del Vaticano 2015, s. 38–39.

Franciszek, Jezus Chrystus jest wcielonym Miłosierdziem (Regina caeli, 7.04.2013), OsRomPol 34 (2013) 5, s. 48.

Franciszek, W historii miłości (Homilia w Domu Świętej Marty, 24.04.2013), OsRomPol 34 (2013) 6, s. 28–29.

Franciszek, Aby być Kościołem mówiącym „tak” (Homilia w Domu Świętej Marty, 2.05.2013), OsRomPol 34 (2013) 6, s. 37–38.

Franciszek, Kościół wychodzi naprzeciw wszystkim (Przemówienie podczas czuwania modlitewnego z okazji dnia ruchów, nowych wspólnot i stowarzyszeń kościelnych, 18.05.2013), OsRomPol 34 (2013) 7, s. 16–20.

Franciszek, Ewangelizacja wymaga prawdziwej odwagi (Rozważanie podczas inauguracji kongresu diecezji rzymskiej, 17.06.2013), OsRomPol 34 (2013) 8–9, s. 35–38.

Franciszek, W 2016 roku Światowy Dzień Młodzieży odbędzie się w Krakowie (28.07.2013), OsRomPol 34 (2013) 8–9, s. 19.

Franciszek, Kiedy Kościół nas zrodził (Audiencja generalna, 11.09.2013), OsRomPol 34 (2013) 11, s. 50–51.

Franciszek, Moc miłosierdzia zbawia świat (Anioł Pański, 15.09.2013), OsRomPol 34 (2013) 11, s. 56–57. (Crossref)

Franciszek, Sekret żydowskiej dziewczyny (Audiencja generalna, 23.10.2013), OsRomPol 34 (2013) 12, s. 37–38.

Franciszek, Akt miłości dla Noemi (Audiencja generalna, 6.11.2013), OsRomPol 35 (2014) 1, s. 40–41.

Franciszek, Adhortacja apostolska „Evangelii gaudium”. O głoszeniu Ewangelii w dzisiejszym świecie 24.11.2013), Kraków 2013.

Franciszek, Uśmiech Boga pośród sprzeczności świata (Orędzie na XXII Światowy Dzień Chorego 2014 r., 6.12.2013), OsRomPol 35 (2014) 1, s. 11.

Franciszek, Bóg zawsze dotrzymuje swoich obietnic (Anioł Pański, 15.12.2013), OsRom-Pol 35 (2014) 1, s. 56.

Franciszek, Żyjemy w epoce miłosierdzia (Przemówienie do kapłanów diecezji rzymskiej, 6.03.2014), OsRomPol 35 (2014) 3–4, s. 29–32.

Franciszek, Prawdziwą rewolucją jest współczucie (Przemówienie do Wspólnoty św. Idziego, 15.04.2014), OsRomPol 35 (2014) 7, s. 18–20.

Kościół, który zaskakuje i wprowadza zamieszanie (Anioł Pański, 8.06.2014), OsRomPol 35 (2014) 7, s. 53–54.

Franciszek, Uprzedzająca miłość Boga do nas (Audiencja generalna, 18.06.2014), OsRomPol 35 (2014) 7, s. 49–51.

Franciszek, Potrzeby ludzi ubogich (Anioł Pański, 3.08.2014), OsRomPol 35 (2014) 8–9, s. 56–57.

Franciszek, Jak mama (Audiencja generalna, 3.09.2014), OsRomPol35 (2014) 10, s. 45–46.

Franciszek, „Kościół bez granic matką wszystkich” (Orędzie na Światowy Dzień Migranta i Uchodźcy 2015 r., 3.09.2014), OsRomPol 35 (2014) 10, s. 4–5.

Franciszek, W szkole miłosierdzia (Audiencja generalna, 10.09.2014), OsRomPol 35 (2014) 10, s. 46–48.

Franciszek, Kościół ma być znakiem miłosierdzia Pana (Przemówienie do uczestników międzynarodowego spotkania nt. Evangelii gaudium, 19.09.2014), OsRomPol 35 (2014) 10, s. 32–22.

Franciszek, Mocne serca, aby przezwyciężyć obojętność (Orędzie na Wielki Post 2015 r., 4.10.2014), OsRomPol 36 (2015) 2, s. 4–6.

Franciszek, Z czułością Boga (Homilia na Pasterkę, 24.12.2014), OsRomPol 36 (2015) 1, s. 12–13.

Franciszek, Ona jest Matką każdej zranionej rodziny (Przemówienie w sanktuarium Matki Bożej Różańcowej w Madhu, 14.01.2015), OsRomPol 36 (2015) 2, s. 13–14.

Franciszek, Musiałem tutaj przybyć, aby być z wami (Homilia na lotnisku w Tacloban, 17.01.2015), OsRomPol 36 (2015) 2, s. 20–22.

Franciszek, Drogą Kościoła jest miłosierdzie i integracja (Homilia dla nowych kardynałów, 15.02.2015), OsRomPol 36 (2015) 2, s. 34–36.

Franciszek, Bądźcie myślą i sercem Kościoła wychodzącego (Przemówienie do członków ruchu Komunia i Wyzwolenie, 7.03.2015), OsRomPol 36 (2015) 3–4, s. 30–32.

Franciszek, „Misericordiae vultus”. Bulla ogłaszająca Nadzwyczajny Jubileusz Miłosierdzia (11.04.2015), OsRomPol 36 (2015) 5, s. 4–15.

Franciszek, Rewolucja czułości (Homilia w sanktuarium Matki Bożej Miłosierdzia w El Cobre, 22.09.2015), OsRomPol 36 (2015) 10, s. 24–25.

Franciszek, Marzy mi się Kościół niespokojny (Przemówienie we Florencji do uczestników Kongresu Kościoła we Włoszech, 10.11.2015), OsRomPol 36 (2015) 12, s. 33–38.

Franciszek, Przezwycięż obojętność i zyskaj pokój (Orędzie na Światowy Dzień Pokoju 2016 r., 8.12.2015), OsRomPol 37 (2016) 1, s. 4–10.

Franciszek, Matce miłosierdzia zawierzamy ludy Ameryki (Homilia na liturgiczne wspomnienie Najświętszej Maryi Panny z Guadalupe, 12.12.2015), OsRomPol 37 (2016) 1, s. 29–30.

Franciszek, Ubodzy są w centrum Ewangelii (Anioł Pański, 24.01.2016), OsRomPol 37 (2016) 2, s. 41–42.

Z proroczą odwagą (Przemówienie do meksykańskich biskupów w katedrze w stolicy Meksyku, 13.02.2016), OsRomPol 37 (2016) 3–4, s. 21–27.

Franciszek, Kościół misyjny świadkiem miłosierdzia (Orędzie na Światowy Dzień Misyjny 2016 r., 15.05.2016), OsRomPol 37 (2016) 6, s. 4–6.

Franciszek, Objawienie czułości Boga (Homilia podczas Mszy świętej kanonizacyjnej, 5.06.2016), OsRomPol 37 (2016) 6, s. 9–10.

Franciszek, Doświadczajcie konkretnej i troskliwej czułości Matki wszystkich (Homilia w Częstochowie z okazji 1050. rocznicy chrztu Polski, 28.07.2016), OsRomPol 37 (2016) 7–8, s. 13–14.

Franciszek, Marzyciele o nowej ludzkości (Homilia na zakończenie XXXI Światowego Dnia Młodzieży w Krakowie, 31.07.2016), OsRomPol 37 (2016) 7–8, s. 28–30.

Franciszek, My, chrześcijanie, musimy być twórcami rewolucji czułości (Przemówienie podczas spotkania ekumenicznego w Malmö, 1.10.2016), OsRomPol 37 (2016) 11, s. 11–12.

Franciszek, Radujcie się zawsze w Panu (Anioł Pański, 11.12.2016), OsRomPol 38 (2017) 1, s. 53–54.

Franciszek, Miłosierdzie w imię Boga. Rozmowa z Andreą Torniellim, Kraków 2016.

Franciszek, Jak w Efezie (Homilia na uroczystość Świętej Bożej Rodzicielki Maryi, 1.01.2017), OsRomPol 38 (2017) 1, s. 13–15.

Franciszek, Droga miejscem radosnego głoszenia Ewangelii (Anioł Pański, 4.02.2018), OsRomPol 39 (2018) 2, s. 54–55.

Franciszek, Tak jak rower (Homilia w Domu Świętej Marty, 24.04.2018), OsRomPol 39 (2018) 5, s. 59–60.

Franciszek, Kościół jest kobieta i matką (Homilia w Domu Świętej Marty, 21.05.2018), OsRomPol 39 (2018) 6, s. 53–54.

Franciszek, Kościół, który nie podejmuje ryzyka, starzeje się (Przemówienie na otwarcie przedsynodalnego spotkania młodzieży, OsRomPol 39 (2018) 3–4, s. 25–28.

Franciszek, Nieskończona miłość Najświętszej Trójcy (Anioł Pański, 27.05.2018), OsRom-Pol 39 (2018) 6, s. 36.

Franciszek, Trzeba dotykać ran Kościoła i społeczeństwa (Przemówienie do wiernych w Piazza Armerina, 15.09.2018), OsRomPol 39 (2018) 10, s. 43–45.

Franciszek, Z łagodnością i czułością (Homilia w Domu Świętej Marty, 18.09.2018), OsRomPol 39 (2018) 11, s. 40–41.

Franciszek, Trzeba przyjąć z miłością drugiego człowieka (Homilia przed sanktuarium maryjnym w Agłonie, 24.12.2018), OsRomPol 39 (2018) 10, s. 31–32.

Franciszek, Matka Boża wnosi do Kościoła atmosferę czułości (Homilia na uroczystość Świętej Bożej Rodzicielki Maryi, 1.01.2019), OsRomPol, 40 (2019) 1, s. 19–21.

Franciszek, Umacniajcie kulturę spotkania (Homilia w bukaresztańskiej katedrze pw. św. Józefa, 31.05.2019), OsRomPol 40 (2019) 7–8, s. 2–23.

Franciszek, Ruch i zdumienie (Anioł Pański, 2.02.2020), OsRomPol 41 (2020) 2–3, s. 32–33.

Franciszek, Łagodność i czułość Dobrego Pasterza (Homilia w Domu Świętej Marty, 3.05.2020), OsRomPol 41 (2020) 7–8, s. 23–24.

Franciszek, Encyklika „Fratelli tutti”. O braterstwie i przyjaźni społecznej (3.10.2020), Kraków 2020.

Franciszek, Świat bez matek nie ma przyszłości (Przemówienie do Papieskiego Wydziału Teologicznego Marianum, 24.10.2020), OsRomPol 41 (2020) 11, s. 26–27.

Franciszek, Miłość bliźniego i wzajemna służba (Przesłanie wideo do biskupów oraz duchowieństwa diecezjalnego i zakonnego Wenezueli, 19.01.2021), OsRomPol 42 (2021) 2, s. 8–9.

Franciszek, Modlitwa i Trójca Święta (Audiencja generalna, 3.03.2021), OsRomPol 42 (2021) 4–5, s. 23–24.

Franciszek, Homilia na Błoniach narodowego sanktuarium w Szasztinie (15.09.2021), https://www.vatican.va/content/francesco/pl/homilies/2021/documents/20210915-omelia-sastin.html [dostęp: 3.12.2021].

Franciszek, Zanieśmy nasz niepokój Bogu (Homilia podczas nabożeństwa pokutnego, 25.03.2022), OsRomPol 43 (2022) 3–4, s. 5–7.

Jan Paweł II, Encyklika „Redemptor hominis”. U początku papieskiej posługi (4.03.1979), Watykan 1979.

Jan Paweł II, „Otwórzcie na oścież drzwi Chrystusowi” (Homilia na rozpoczęcie pontyfikatu, 22.10.1978), w: Jan Paweł II, Nauczanie papieskie, t. I: 1978, red. W. Weron, A. Jaroch, Poznań 1987, s. 13–17.

Kasper W., Papież Franciszek. Rewolucja czułości i miłości. Korzenie teologiczne i perspektywy duszpasterskie, tłum. K. Markiewicz, Warszawa 2015.

Moricová J., Panna Mária ako vzor teologálnych čnosti podl’a učenia pápeža Františka, w: Teologálne čnosti z interdisciplinárneho pohl’adu. Zborník príspevkov z interdisciplinárnej medzinárodnej vedeckej konferencie, red. M. Lichner, Trnava 2018, s. 285–299.

Pawlina K., Eklezjologia papieża Franciszka, „Studia Bobolanum” (2014) 1, s. 13–20.

Powróćmy do marzeń. Droga ku lepszej przyszłości. Papież Franciszek w rozmowie z Austenem Ivereighem, tłum. P. Guzik, Kraków 2020.

Ratzinger J., Bóg Jezusa Chrystusa. Medytacje o Bogu Trójjedynym, tłum. J. Zychowicz, Kraków 1995.

Scheingraber S., Aufbruch „verbeutelten Kirche”. Die Ekklesiologie von Papst Franziskus, Würzburg 2019.

Seweryniak H., Franciszkowe marzenie o Kościele „w drodze”, „Homo Dei” 83 (2014) 2, s. 58–73.

Spadaro A., Serce wielkie i otwarte na Boga. Rozmowa z papieżem Franciszkiem, tłum. Z. Kasprzyk, Kraków 2013.

Szymik J., Theologia benedicta, t. I, Katowice 2010.

Theobald Ch., „Mystik der Fraternité”. Kirche und Theologie in neuem Stil, w: Barmherzigkeit und Liebe. Das theologische Programm von Papst Franziskus, red. K. Appel, J.H. Deibl, Freiburg im Breisgau 2016, s. 21–38.

Vantini L., „Stabat Mater” – Ethik der Sorge in „Evangelii gaudium”. Mit den Augen der Frau unter dem Kreuz, w: Barmherzigkeit und Liebe. Das theologische Programm von Papst Franziskus, red. K. Appel, J.H. Deibl, Freiburg im Breisgau 2016, s. 323–335.

Wojtczak A., Czułość Kościoła w ujęciu papieża Franciszka, w: Teologia dogmatyczna, t. XIII: Kościół papieża Franciszka, red. P. Kiejkowski, Poznań 2019, s. 27–47.

Wojtczak A., Czułość Matki lekarstwem na kulturę duchowego sieroctwa, w: Teologia dogmatyczna, t. XV: Kultura spotkania w ujęciu papieża Franciszka, red. P. Kiejkowski, Poznań 2020, s. 27–51.

Wojtyła K., Miłość i odpowiedzialność, Kraków 1962.

Zuberbier A., „Człowiek drogą Kościoła”: o eklezjologii Jana Pawła II, „Studia Theologica Varsaviensia” 28 (1990) 1, s. 157–162.

Pobierz

Opublikowane
2022-12-29



Adam Wojtczak 
Uniwersytet Adama Mickiewicza https://orcid.org/0000-0001-6431-2116



Licencja

Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.

Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.