Papiestwo w służbie wiary Kościoła. Współczesne wyzwania
Abstrakt
Przedmiotem artykułu jest współczesne papiestwo w aspekcie jego prymarnego zadania, jakim jest służba wierze Kościoła i skuteczna troska o jego jedność. Przez minione wieki Biskup Rzymu cieszył się w świecie katolickim niekwestionowanym autorytetem jako stróż i nauczyciel wiary, ale także pełnią władzy jurysdykcyjnej w Kościele powszechnym. Po II Soborze Watykańskim (w okresie jego recepcji) uprawnienia papieskie zaczęły być dość powszechnie (choć nie zawsze jawnie) kwestionowane. Recepcja Vaticanum II zbiegła się z rewolucją kulturową (m.in. ruchów 1968 r.) i encykliką Pawła VI Humanae vitae. Pontyfikaty Jana Pawła II i Benedykta XVI przyniosły katolicyzmowi relatywną stabilizację, natomiast Franciszek zaproponował – zwłaszcza przez promocję synodalności – gruntowną reformę życia eklezjalnego. W jej centrum jest troska o „uczestnictwo” i partycypację w całym życiu Kościoła (także w kierowaniu nim) wszystkich wiernych. Ta ważna dla papieża idea „przebudowy” Kościoła budzi kontrowersje. Z jednej strony prowokuje pytanie o ustanowioną przez Chrystusa, a więc konstytutywną strukturę hierarchiczną Kościoła (episkopat ze swą głową, czyli następcą Piotra), z drugiej rodzi inicjatywy (vide: niemiecka droga synodalna), które zdają się zmierzać do konstruowania nowej formy wspólnoty eklezjalnej. Dzieje się to w kontekście bezprecedensowej laicyzacji społeczeństw Zachodu, intencjonalnego marginalizowania chrześcijaństwa w przestrzeni publicznej oraz rozmywania tożsamości katolików. Wszystko to czyni posługę papieską niesłychanie trudną, a przyszłość katolicyzmu na Zachodzie niepewną.
Słowa kluczowe:
papiestwo, prymat, wiara, Kościół, wyzwaniaBibliografia
Alberigo G., The Authority of the Church in the Documents of Vatican I and Vatican II, „Journal of Ecumenical Studies” 19 (1982) 2, s. 119–145.
Balthasar H.U. von, Antyrzymski resentyment. Papiestwo a Kościół, tłum. W. Szymona, Poznań 2004.
Bauerlein M., The Dumbest Generation Grows Up. From Stupefied Youth to Dangerous Adults, Washington D.C. 2022.
Benedykt XVI, Katolickie kapłaństwo, w: Benedykt XVI, Co to jest chrześcijaństwo? Testament duchowy, tłum. D. Chodyniecki, Kraków 2023, s. 139–178.
Benedykt XVI, Kościół a skandal nadużyć seksualnych, w: Benedykt XVI, Co to jest chrześcijaństwo? Testament duchowy, tłum. D. Chodyniecki, Kraków 2023, s. 220–222.
Benedykt XVI, Kontestacja Kościoła i wypaczanie obrazu człowieka, w: Benedykt XVI, Prawdziwa Europa, tłum. i red. K. Góźdź, M. Górecka, Lublin 2022, s. 139–147.
Benedykt XVI, P. Seewald, Światłość świata, tłum. P. Napiwodzki, Kraków 2010.
Bortkiewicz P., Fiducia supplicans – pytanie o ciągłość nauczania Kościoła w kwestii homoseksualizmu, w: Jak można nie zgadzać się z papieżem. Papież Franciszek a dubia kardynałów, red. W. Pikor, J. Perszon, Pelplin 2024, s. 35–54.
Brague R., Królestwo człowieka. Geneza i klęska projektu nowożytnego, tłum. W. Dłuski, Warszawa 2020.
Braxton E., The Decline of Common Meaning in the Church, „Origins” 36 (2006) 10, s. 149–163.
Bujak J., Prymat biskupa Rzymu w świetle katolicko-prawosławnego dialogu ekumenicznego, Szczecin 2007.
Chaput Ch.J., Obcy w obcej ziemi. Życie wiarą w postchrześcijańskim świecie, tłum. M. Sobolewska, Warszawa 2019.
Chaput Ch.J., Za co warto umierać. Myśli o tym, dla czego warto żyć, tłum. M. Sobolewska, Warszawa 2022.
Chiron Y., Rewolucja ‛68. Swąd szatana w Kościele, tłum. M. Żurowska, Kraków 2021.
Congar Y., The Historical Developement of Authority in the Church: Points for Reflection, w: Problems of Authority, ed. J.M. Todd, London 1962, s. 119–150.
Delsol Ch., Nienawiść do świata. Totalitaryzmy i ponowoczesność, tłum. M. Chojnacki, Warszawa 2017.
Delsol Ch., Czas wyrzeczenia, tłum. G. Majcher, Warszawa 2022.
Delsol Ch., Koniec świata chrześcijańskiego. Inwersja normatywna i nowa era, tłum. P. Napiwodzki, Kraków 2023.
Douthat R., Zmienić Kościół. Papież Franciszek i przyszłość katolicyzmu, tłum. M. Samborska, Kraków 2019.
Dreher R., Opcja Benedykta. Jak przetrwać czas neopogaństwa, tłum. M. Samborska, Kraków 2018.
Dreher R., Żyć bez kłamstwa. Jak wytrwać w chrześcijańskiej opozycji, tłum. M. Sobolewska, Kraków 2021.
Dutkiewicz T., Jakiej filozofii potrzebuje teologia? Dubiów kilka w kontekście postulowanej zmiany filozoficznego paradygmatu. Krótka refleksja w 25 lat po Fides et ratio, w: Jak można nie zgadzać się z papieżem. Papież Franciszek a dubia kardynałów, red. W. Pikor, J. Perszon, Pelplin 2024, s. 55–67.
Faggioli M., The Liminal Papacy of Pope Francis. Moving toward Global Catholicity, New York 2020.
Franciszek, Adhortacja apostolska Evangelii gaudium. O głoszeniu Ewangelii w dzisiejszym świecie, Kraków 2013.
Górny G., Kratiuk K., Lisicki P., Świat i Kościół w kryzysie, Kraków 2023.
Granfield P., The Limits of the Papacy. Authority and Autonomy in the Church, London 1987.
Grisez G., Legalism, Moral Truth and Pastoral Practise, w: The Catholic Priest as Moral Teacher and Guide. Proceedings of a Symposium Held at St. Charles Borromeo Seminary, Overbook, Pennsylvania January 17–20, 1990, San Francisco 1990, s. 97–113.
Jenkins P., Chrześcijaństwo przyszłości. Nadejście globalnej Christianitas, tłum. S. Grodź, Warszawa 2009.
Kabiesz E., Nie podpisał kryminalnej ustawy, „Gość Niedzielny” 40 (2024), s. 9.
Kasper W., Die Kirche und ihre Ämter, Freiburg–Basel–Wien 2009.
Kaufmann F.-X., Czy chrześcijaństwo przetrwa?, tłum. U. Poprawska, Kraków 2004.
Królikowski J., Nie mamy prawa milczeć! Apologia Kościoła, Kraków 2021.
Królikowski J., W poszukiwaniu pojednania kultury współczesnej z wiarą. Laicyzm nic nie wnosi do rozwoju wartości naturalnych, w: P. Bortkiewicz i in., Tyrania postępu, Kraków 2023, s. 206–235.
Krzywda J., Prymat papieski i Kolegium Biskupów w świetle nauki Vaticanum I i II, Kraków 2008.
Machinek M., Modyfikacja praktyki czy zmiana nauczania? Kontrowersje wokół wypowiedzi papieża Franciszka o małżeństwie, w: Jak można nie zgadzać się z papieżem. Papież Franciszek a dubia kardynałów, red. W. Pikor, J. Perszon, Pelplin 2024, s. 125–144.
Mattei R. de, Miłość do papiestwa a synowski opór wobec papieża w historii Kościoła, tłum. T. Maszczyk, Warszawa 2020.
Messori V., Kościół katolicki i jego wrogowie. Inne spojrzenie na historię i współczesność, tłum. M. Stebart, Kraków 2016.
Müller G.L., Jedność wiary. Odpowiedzialność Rzymu za Kościół powszechny, tłum. K. Markiewicz, Kraków 2021.
Müller G.L., Katolicki, czyli jaki? Prawdziwa i fałszywa reforma, tłum. R. Biel, Tarnów 2024.
Napiórkowski A., Władza w Kościele i jej metamorfoza w ciągu XX wieków, w: Wokół pytań o model władzy w Kościele, red. D. Wąsek, P. Artemiuk, Kraków 2024, s. 11–42.
Papesh M.L., Clerical Culture. Contradiction and Transformation. The Culture of theDiocesan Priest of the United States Catholic Church, Collegeville 2004.
Perszon J., Ecclesia semper reformanda? Kolegialność Kościoła w posoborowej eklezjologii amerykańskiej, Toruń 2009.
Perszon J., Teologia ludowa. Konteksty inkulturacji Ewangelii, Pelplin 2019.
Pikor W., Perszon J., Wstęp, w: Jak można nie zgadzać się z papieżem, red. W. Pikor, J. Perszon, Pelplin 2024, s. 9–16.
Ratzinger J., Il nuovo popolo di Dio. Questioni ecclesiologiche, Brescia 1992.
Redpath P. i in., Totalitaryzm jawny czy ukryty?, Lublin 2011.
Rist J.M., Infallibility, Integrity and Obedience: The Papacy and the Roman Catholic Church, 1848–2023, Cambridge 2023.
Rozwadowski D., Marksizm kulturowy. 50 lat walki z cywilizacją Zachodu, Warszawa 2018.
Sanks T.H., Salt, Leaven, and Light. The Community called Church, New York 1992.
Schatz K., Prymat papieski od początków do współczesności, tłum. E. Marszał, J. Zakrzewski, Kraków 2004.
Skrzypczak R., Książka na trudne czasy, w: R. Dreher, Opcja Benedykta. Jak przetrwać czas neopogaństwa, tłum. M. Samborska, Kraków 2018, s. 9–16.
Skrzypczak R., Robert Skrzypczak w rozmowie z Pawłem Chmielewskim. Ogień w Kościele. Nadzieja w czasach kryzysu, Kraków 2021.Skrzypczak R., Chrześcijaństwo na rozdrożu, Kraków 2023.
Szauer R., Z dystansem i w potrzebie. Religijność i moralność mieszkańców diecezji koszalińsko-kołobrzeskiej. Studium socjologiczne, Warszawa 2022.
Stagamann D.J., Authority in the Church, Collegeville 1999.
Svidercoschi D.F., Odwieczne zło. Klerykalizm i pedofilia w Kościele, tłum. M. Chojnacki, Kraków 2019.
Terlikowski T.P., Rewolucja Franciszka. Cała prawda o ostatnim pontyfikacie, Warszawa 2018.
Terlikowski T.P., Koniec Kościoła, jaki znacie, Warszawa 2022.
Wąsek D., Nowa wizja zarządzania Kościołem, Kraków 2014.
Weigel G., Odwaga bycia katolikiem. Kryzys, reforma i przyszłość Kościoła, tłum. J. Franczak, Kraków 2004.
Wildstein B., O kulturze i rewolucji, Warszawa 2018.
Wildstein B., Bunt i afirmacja. Esej o naszych czasach, Warszawa 2020.
Wildstein B., Wobec wojny, zarazy i nicości, Warszawa 2023.
Wildstein B., Kto nami naprawdę rządzi?, „Niedziela” 37 (2024), s. 13.
Wilk S., Laterańskie traktaty, laterańskie pakty, w: Encyklopedia katolicka, t. 10, red. E. Ziemann, Lublin 2004, kol. 537–538.
Woźniak R.J., Koniec czy zmiana? Dialog z Chantal Delsol wokół obecnej sytuacji cywilizacji chrześcijańskiej, w: Ch. Delsol, Koniec świata chrześcijańskiego. Inwersja normatywna i nowa era, tłum. P. Napiwodzki, Kraków 2023, s. 7–26.
Zajączkowska B., Kardynalskie rekordy Franciszka, „Gość Niedzielny” 41 (2024), s. 22–23.
Zybertowicz A., Cyber kontra real. Cywilizacja w techno-pułapce, Warszawa 2022.
Zybertowicz A., AI. Eksploracja. Andrzej Zybertowicz odpowiada Katarzynie Zybertowicz, Warszawa 2024.
Zwoliński A., Cyber pułapka. Jak internet, sztuczna inteligencja i wirtualna rzeczywistość skutecznie niszczą cywilizację, Warszawa 2023.
Premier Belgii wściekły po wizycie Franciszka. Papież nazwał aborcję morderstwem, a lekarzy zabójcami, https://opoka.org.pl/News/Swiat/2024/problematyczna-wypowiedz-papieza-o-aborcji-burza-w-belgijskim/ [dostęp: 12.10.2024]
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
