Chrześcijaństwo w socjalistycznym królestwie nad Mekongiem: Kościół i teologia Laosu
Dariusz Klejnowski-Różycki
Uniwersytet Opolski , Polskahttps://orcid.org/0000-0001-8388-702X
Piotr Sękowski
Papieski Instytut Studiów Arabskich i Islamskich w Rzymie , Włochyhttps://orcid.org/0000-0002-8119-717X
Bartłomiej Cudziło
Uniwersytet Śląski , Polskahttps://orcid.org/0009-0000-6518-8903
Abstrakt
Chrześcijaństwo i teologia w Laosie mają swoją wyjątkową specyfikę: rozwijają się jako religia mniejszościowa w kontekście buddyzmu i animizmu, pod stałym nadzorem państwa i doświadczeniem prześladowań. Na tożsamość Kościoła wpływa zarówno dziedzictwo dawnej monarchicznej tradycji buddyjskiej, jak i współczesny socjalizm, który zamyka państwo na świat i pogłębia biedę społeczeństwa. Kościół katolicki i protestancki budują struktury oparte na świadectwie męczenników, inkulturacji, dialogu i duszpasterstwie ubogich. Główne nurty teologiczne to teologia męczeństwa, inkulturacji i zaangażowania społecznego. Kluczową rolę odgrywają duchowni lokalni. Tłumaczenia liturgii i Pisma Świętego oraz edukacja świeckich wspierają rozwój rodzimej teologii.
Słowa kluczowe:
Kościół w Laosie, chrześcijaństwo w Laosie, teologia Laosu, teologowie laotańścy, inkulturacjaBibliografia
Agenzia F., ASIA/LAOS − Appointment of Vicar Apostolic of Paksé, Agenzia Fides, May 31, 2022, https://www.fides.org/en/news/72267?utm_source=chatgpt.com.
Agenzia F., ASIA/LAOS − The Church remembers Lionello Berti, first Bishop and missionary − Agenzia Fides, Accessed March 29, 2025, https://www.fides.org/en/news/63805-ASIA_LAOS_The_Church_remembers_Lionello_Berti_first_Bishop_and_missionary.
Alpanet.pl, Błogosławieni męczennicy z Laosu [Blessed Martyrs of Laos], Święty Krzyż − Klasztor Misjonarzy Oblatów Maryi Niepokalanej, July 7, 2021, http://www.swietykrzyz.pl/kategorie/blogoslawieni-meczennicy-z-laosu.
Alpanet.pl, Błogosławiony Mario Borzaga OMI [Blessed Mario Borzaga OMI], Święty Krzyż − Klasztor Misjonarzy Oblatów Maryi Niepokalanej, 2020, http://www.swietykrzyz.pl/kategorie/blogoslawiony-mario-borzaga-omi.
Andrew Souksavath Nouane Asa, in: Wikipedia, wolna encyklopedia, March 27, 2025, https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Andrew_Souksavath_Nouane_ Asa&oldid=76322101.
Archambault Ch., Le Sacrifice Du Buffle à S’ieng Khwang (Laos), Monographies / PEFEO 164, Paris, École française d’Extrême-Orient 1991, https://publications.efeo.fr/en/livres/146_le-sacrifice-du-buffle-a-s-ieng-khwang-laos.
Archambault Ch., Structures Religieuses Lao (Rites et Mythes), Vientiane, Vithagna 1973.
Boonyakiat S., A Christian Theology of Suffering in the Context of Theravada Buddhism in Thailand, Carlisle, Langham Creative Projects 2020.
Bressan L., Z Dziejów ewangelizacji Laosu. Krótka historia misji w Laosie od XVII wieku aż do dziś [From the History of Evangelization in Laos: A Brief Account of Missions in Laos from the 17th Century to the Present Day], ed. by C. Drążek, ”L’Osservatore Romano” (Polish Edition) 1999, no. 4 (July 15, 1999), 20–21.
Cardinal Louis-Marie Ling Mangkhanekhoun, IVD, OMI World, Accessed March 27, 2025, https://www.omiworld.org/interview/cardinal-louis-marie-ling-mangkhanekhounivd/.
Catholic News Service, New Cardinal from Laos Known for Kindness and Open-Minded Dialogue, America Magazine, May 25, 2017, https://www.americamagazine.org/faith/2017/05/25/new-cardinal-laos-known-kindness-and-open-mindeddialogue.
Cha L.Y., Wind in the Bamboo: The Life and Witness of Khamphone Kounthapanya, Wheaton, Billy Graham Center 2015.
Charpentier C., S. Clément, P. Clément, L’habitation Lao. Dans Les Régions de Vientiane et de Luang Prabang, Paris 1990.
Cheney D.M., Archbishop Marcello Zago, Catholic-Hierarchy, Accessed March 28, 2025, https://catholic-hierarchy.org/bishop/bzago.html?utm_source=chatgpt.com.
Cheney D.M., Bishop Andrew Souksavath Nouane Asa [Catholic-Hierarchy], Accessed March 28, 2025, https://catholic-hierarchy.org/bishop/bsoukna.html?utm_source=chatgpt.com.
Cheney D.M., Catholic Church in Lao People’s Democratic Republic, Catholic-Hierarchy, Accessed March 28, 2025, https://www.catholic-hierarchy.org/country/la.html.
Christianity in Laos, Wikipedia, December 10, 2024, https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Christianity_in_Laos&oldid=1262210964.
Chunakara M.G., Homage to the Charismatic Church and Ecumenical Leader in Lao PDR – The Rev. Dr Khamphone Kounthapanya | CCA, Accessed March 28, 2025, https://www.cca.org.hk/news/homage-charismatic-church-and-ecumenical-leaderlao-
pdr-rev-dr-khamphone-kounthapanya.
Condominas G., Laos, in: Encyclopédie Des Religions, VIII, 451–54, Paris, Presses Universitaires de France, n.d.
Condominas G., Phībān Cults in Rural Laos, in: Change and Persistence in Thai Society: Essays in Honor of Lauriston Sharp, ed. by G.W. Skinner, A.T. Kirsch, 252–277, Ithaca, NY, Cornell University Press 1975.
Doré A., Aux Sources de La Civilisation Lao. Contribution Ethno-Historique à La Connaissance de La Culture Luang-Prabanaise, Paris, Center for Lao Studies 1987.
Dziura R., Laos, in: Encyklopedia katolicka, ed. by W. Granat, F. Gryglewicz, R. Łukaszyk, Z. Sułowski, 10, 482–486, Lublin, TN KUL 1973.
Evans G., A Short History of Laos: The Land in Between, Short History of Asia, Crows Nest, NSW, Allen & Unwin 2002.
Furuya Y., ed., A History of Japanese Theology, Grand Rapids, Mich, W.B. Eerdmans 1997.
Gotovskiy A., Laos’ First Cardinal Focused on Evangelization, Dialogue, Catholic News Agency CNA, June 27, 2017, https://www.catholicnewsagency.com/news/36337/laosfirst-cardinal-focused-on-evangelization-dialogue.
Gumulak, E., Laos: „Wyznajecie Boga Ameryki, która zniszczyła nasz kraj!” [Laos: ‘You confess the God of America, who destroyed our country!’], Vatican News, September 21, 2020, https://www.vaticannews.va/pl/kosciol/news/2020-09/laos-przesladowaniachrzescijan.html.
Guy M., Le Chamanisme Des Hmong, ”Bulletin de l’Ecole Française d’Extrême-Orient” 54 (1968), 53–294. (Crossref)
Jean Khamsé Vithavong, Wikipedia, January 20, 2025, https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Jean_Khams%C3%A9_Vithavong&oldid=1270685636.
Jumsai, M.L. Manich, History of Laos, Bangkok 1967.
Katolicka Agencja Informacyjna, Kościół w Laosie: mały cud [Church in Laos: A Small Miracle], Onet, November 2, 2024, https://www.onet.pl/informacje/kai/kosciol-wlaosie-maly-cud/9qrel2q,30bc1058.
Klejnowski-Różycki 柯逹理, D., Teologia chińska. Szansa czy zagrożenie? [Chinese Theology. Opportunity or Threat?], „Studia Salvatoriana Polonica” 16 (2022), 129–143.
Klejnowski-Różycki 柯逹理, D., ed., 中国的基督论。Chrystologia chińska. Teologia i Kościół w kontekście chińskim [Chinese Christology. Theology and the Church in the Chinese Context], Ekumenizm i Integracja 17, Opole, Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego 2008.
Klejnowski-Różycki 柯逹理, D., 中国的神学。Teologia chińska. Uwarunkowania kulturowe pojęć trynitarnych [Chinese theology. Cultural determinants of the Trinity concepts]. Ekumenizm i Integracja 27, Opole, Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego 2012.
Laos, The Catholic Church In, in: Encyclopedia.Com, Accessed March 29, 2025, https://www.encyclopedia.com/religion/encyclopedias-almanacs-transcripts-and-maps/laoscatholic-church.
Ling L.-M., Laos’ Small Catholic Community Shows Resilience despite Isolation, La Croix International − Catholic Outlook, November 20, 2024, https://catholicoutlook.org/laos-small-catholic-community-shows-resilience-despite-isolation/.
Louis-Marie Ling Mangkhanekhoun, Wikipedia, March 15, 2025, https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Louis-Marie_Ling_Mangkhanekhoun&oldid=1280580376.
Marcello Zago, in: Wikipedia, wolna encyklopedia, July 24, 2024, https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Marcello_Zago&oldid=74382500.
Morev L., Religion in Laos Today, „Religion, State and Society” 30, no. 4 (December 2002), 395–407, https://doi.org/10.1080/09637490220127602. (Crossref)
Mouanoutoua K., LEC History, Lao Evangelical Church (blog), July 15, 2014, https://laoevangelicalchurch.com/lec-history/.
New Catholic Encyclopedia, Zago, Marcello | Encyclopedia.Com., Accessed March 28, 2025, https://www.encyclopedia.com/religion/encyclopedias-almanacs-transcriptsand-maps/zago-marcello?utm_source=chatgpt.com.
Oblate Communications, P. Marcello Zago, OMI Tenencia: 1986.09.13−1998.03.28, OMI
The Missionary Oblates of Mary Immaculate (blog), August 17, 2017, https://www.omiworld.org/es/nuestra-familia/liderazgo/superiores-pasados/marcello-zago-o-mmas-tarde-arzobispo/biografia/.
OMI World, Laos: Kościół dedykowany pierwszemu laotańskiemu świętemu z grupy etnicznej Hmong [Laos: A Church Dedicated to the First Laotian Saint from the Hmong Ethnic Group], Oblaci.pl (blog), February 9, 2022, https://oblaci.pl/2022/02/09/laos-kosciol-dedykowany-pierwszemu-laotanskiemu-swietemu-z-grupy-etnicznejhmong/.
Philibert M., Naissance d’une Chrétienté Au Laos, ”Missions Etrangères de Paris” 141 (1965), 43–51.
Provincia d’Italia dei Missionari OMI, Marcello Zago, uomo del dialogo, Missionari Oblati di Maria Immacolata, March 1, 2016, https://www.omimed.eu/2016/03/01/marcello-zago/.
Religion in Laos, Wikipedia, February 20, 2025, https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Religion_in_Laos&oldid=1276778445.
Resignations and Appointments, Accessed March 28, 2025, https://press.vatican.va/content/salastampa/en/bollettino/pubblico/2022/05/31/220531a.html?utm_source=chatgpt.com.
Sękowski P., Chrystologia arabska: pierwsze syntezy wyznań pochalcedońskich [Arab Christology: The First Syntheses of Post-Chalcedonian Confessions], Arabica, Gliwice: SEKO 2016.
Sękowski P., Chrześcijańska teologia islamu Louisa Massignona [Christian Theology of Islam by Louis Massignon], Arabica, Gliwice-Rome: SEKO 2024.
Starr Ch., G. He, and X. Yang, eds., A Reader in Chinese Theology, Waco, Texas: Baylor University Press 2022.
Stuart-Fox M., A History of Laos, Cambridge, n.p. 1997.
United States Department of State, Laos, Accessed March 27, 2025, https://www.state.gov/reports/2022-report-on-international-religious-freedom/laos/.
Viravong M.S., Phongsavadan Lao [History of Laos], New York 1964.
Wong J., (Re)Building the Church in Laos, OFM – Order of Friars Minor (ofm.org), February 17, 2023, https://ofm.org/en/re-building-the-church-in-laos.html.
World Council of Churches, Laos. World Council of Churches, Oikoumene WCC, Accessed March 27, 2025, https://www.oikoumene.org/countries/laos.
Zago M., Rites et Cérémonies En Milieu Bouddhiste Lao, ”Revue de l’histoire Des Religions” 185, no. 2 (1974), 234–235.
Papieski Instytut Studiów Arabskich i Islamskich w Rzymie https://orcid.org/0000-0002-8119-717X
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
