Duch Święty a miłosierdzie Ojca zrealizowane w Synu
Abstrakt
Teologii Bożego miłosierdzia nie wolno rezygnować z perspektywy trynitarnej, nawet jeśli wiąże się to z trudnościami. Okazuje się bowiem, że refleksja wiary, która w kwestii miłosierdzia Bożego nie traktuje objawionej prawdy o Trójcy Świętej jako podstawowej, generuje jeszcze większe problemy. Miłosierdzie Ojca, zrealizowane w Synu, nie tylko wyjaśnia się, ale wprost dotyka człowieka w Duchu Świętym, którego nie wolno ograniczać tylko do kontynuacji dzieła Jezusa. Duch Boży – według najbardziej ugruntowanej w teologii chrześcijańskiej interpretacji – najlepiej tłumaczy objawioną tajemnicę wewnętrznego życia Bożego, które określamy jako Miłość. Najlepiej także – na tej podstawie – tłumaczy istotę Bożego miłosierdzia, pokonując wszelkie trudności, związane zwłaszcza z zawężaniem tej prawdy i jej jednostronnym rozumieniem.
Słowa kluczowe:
Trójca Święta, Duch Święty, Jezus Chrystus, Ojciec, Boże miłosierdzie, miłość, stworzenie, zbawienie, grzechBibliografia
Atanazy z Aleksandrii, O wcieleniu Słowa, przekł. M. Wojciechowski, Warszawa 1998.
Augustyn św., O naturze dobra, przekł. M. Maykowska, w: św. Augustyn, Dialogi filozoficzne, Kraków 1999.
Augustyn św., O Trójcy Świętej, przekł. M. Stokowska, Kraków 1995.
Balthasar H.U., Pneuma und Institution. Skizzen zur Theologie IV, Einsiedeln 1974.
Balthasar H.U., Theodramatik, t. II: Die Personen des Spiels, cz. 2: Die Personen in Christus, Einsiedeln 1978.
Bartnik C.S., Dogmatyka katolicka, t. I, Lublin 1999.
Bartnik C.S., Miłość i miłosierdzie, w: Dogmatyka w perspektywie Bożego miłosierdzia, red. K. Góźdź, K. Guzowski, Lublin 2010, s. 243–246.
Bartosik G., Pneumatologia, w: Dogmatyka w perspektywie Bożego miłosierdzia, red. K. Góźdź, K. Guzowski, Lublin 2010, s. 163–184.
Bernyś M., Miłosierdzie jako przymiot Boga, w: Bóg bogaty w miłosierdzie, „Communio” – Kolekcja nr 15, red. L.Balter, Poznań 2003, s. 44–58.
Bobrinscoy B., The Holy Spirit in the Church, w: The Legacy of St. Vladimir. Byzantium. Russia. America, ed. J. Breck, J. Meyendorff, E. Silk, Crestwood, NY 1990.
Chrostowski W., Ziemia Izraela w ekonomii zbawienia i świadomości żydowskiej, „Ateneum Kapłańskie” 1 (1990), s. 63–76.
Congar Y., Wierzę w Ducha Świętego, t. I, przekł. A. Paygert, Warszawa 1995.
Conzelmann H., Grundriss der Theologie des Neuen Testaments, Tübingen 1987.
Czaja A., Credo in Spiritum Vivificantem. Pneumatologiczna interpretacja Kościoła jako komunii w posoborowej teologii niemieckiej, Lublin 2003.
Finkenzeller J., Eschatologia, przekł. W. Szymona, Kraków 2000.
Galbiati E., Piazza A., Biblia księga zamknięta?, przekł. M. Pomińska, Warszawa 1971.
Góźdź K., Teologia Bożego Miłosierdzia, w: Dogmatyka w perspektywie Bożego miłosierdzia, red. K. Góźdź, K. Guzowski, Lublin 2010, s. 287–302.
Granat W., Miłosierdzie jako przymiot Boga, w: Ewangelia miłosierdzia, Poznań–Warszawa 1970, s. 9–47.
Haag E., Panowanie i królestwo Boga w Starym Testamencie, przekł. F. Mickiewicz, „Communio” 6 (1986), nr 2, s. 3–16.
Hilberath B.J., Pneumatologie, Düsseldorf 1994.
Hryniewicz W., Nasza Pascha z Chrystusem. Zarys chrześcijańskiej teologii paschalnej, t. II, Lublin 1987.
Jan Paweł II, Dives in misericordia, Rzym 1980.
Jan Paweł II, Wierzę w Ducha Świętego Pana i Ożywiciela, red. S. Dziwisz i in. Watykan 1992.
Katechizm Kościoła Katolickiego, Poznań 1994.
Kehl M., Die Kirche. Eine kotholische Ekklesiologie, Würzburg 1994.
Królikowski J., Protologia, w: Dogmatyka w perspektywie Bożego miłosierdzia, red. K. Góźdź, K. Guzowski, Lublin 2010, s. 79–87.
Lipniak J., Grzesznik jako ubogi potrzebujący miłosierdzia Bożego, „Communio” 5
(2015) nr 3–4, s. 177–202.
Litanie, red. S. Grzechowiak, J. Orchowski, A. Przyborski, Marki 2001.
Mały słownik języka polskiego, red. E. Sobol, Warszawa 1999.
Moltmann J., Der Geist des Lebens.Eine ganzheitliche Pneumatologie, München 1991.
Neuner P., Eklezjologia – nauka o Kościele, przekł. W. Szymona, Kraków 1999.
Novum Testamentum. Graece et Latine, Nestle-Aland, Stuttgart 1979.
Pełna jest ziemia Twego Ducha, Panie.Oficjalny dokument Komisji Teologiczno-Historycznej Wielkiego Jubileuszu Roku 2000, przekł. J.D. Szczurek, Katowice 1998.
Rienecker F., Maier G., Leksykon biblijny, red. pol. W. Chrostowski, przekł. D. Irmińska, Warszawa 2001.
Ruini C., Objawienie miłosierdzia Ojca, w: Bóg bogaty wmiłosierdzie, „Communio” – Kolekcja nr 15, red. L. Balter, Poznań 2003, s. 116–125.
Schneider G., Die Apostelgeschichte I, Freiburg–Basel–Wien 1980.
Schönborn Ch., Przebóstwienie. Życie i śmierć, przekł. T. Dzidek, Poznań 2001.
Schüngel-Straumann H., Ruach bewegt die Welt. Gottes schöpferische Lebenskraft in der Krisenzeit der Exils, Stuttgart 1992.
Stubenrauch B., Pneumatologia – traktat o Duchu Świętym, przekł. P. Lisak, Kraków 1999.
Synowiec S.J., Oto twój król przychodzi. Mesjasz w pismach Starego Przymierza, Kraków 1992.
Szczurek J., Prawdziwe oblicze Boga i człowieka w świetle tajemnicy Bożego Miłosierdzia, w: Być apostołem Bożego Miłosierdzia (Materiały z sympozjum), Kraków-Łagiewniki 2001, s. 11-20.
Tomasz z Akwinu, Suma teologiczna, przekł. P. Dełch, Londyn 1975.
Warchoł P., Miłosierdzie według Jana Pawła II, w: Dogmatyka w perspektywie Bożego miłosierdzia, red. K. Góźdź, K. Guzowski, Lublin 2010, s. 348–362.
Warzeszak J., O Bogu Jedynym. Miłosierdzie jako przymiot Boga, w: Dogmatyka w perspektywie Bożego miłosierdzia, red. K. Góźdź, K. Guzowski, Lublin 2010, s. 35–66.
Währisch H., Bestemmiare, offendere, w: Dizionario dei concetti biblici del Nuovo Testamento, trad. A. Dal Bianco, B. Liverani, G. Massi, red. L. Coenen, B. Beyreuther, H. Bietenhard, Bologna 1991, s. 176–179.
Westermann C., Geist im Altem Testament, „Evngelische Theologie” 41 (1981), s. 223–230.
Witczyk H., Bóg nieskory do gniewu – bogaty w miłosierdzie (Ps 103), „Verbum Vitae” 3 (2003), s. 81–98.
Zizioulas J., The Pneumatological Dimension of the Church, „Communio” 1 (1974), s. 142–158.
Augustyn św., O naturze dobra, przekł. M. Maykowska, w: św. Augustyn, Dialogi filozoficzne, Kraków 1999.
Augustyn św., O Trójcy Świętej, przekł. M. Stokowska, Kraków 1995.
Balthasar H.U., Pneuma und Institution. Skizzen zur Theologie IV, Einsiedeln 1974.
Balthasar H.U., Theodramatik, t. II: Die Personen des Spiels, cz. 2: Die Personen in Christus, Einsiedeln 1978.
Bartnik C.S., Dogmatyka katolicka, t. I, Lublin 1999.
Bartnik C.S., Miłość i miłosierdzie, w: Dogmatyka w perspektywie Bożego miłosierdzia, red. K. Góźdź, K. Guzowski, Lublin 2010, s. 243–246.
Bartosik G., Pneumatologia, w: Dogmatyka w perspektywie Bożego miłosierdzia, red. K. Góźdź, K. Guzowski, Lublin 2010, s. 163–184.
Bernyś M., Miłosierdzie jako przymiot Boga, w: Bóg bogaty w miłosierdzie, „Communio” – Kolekcja nr 15, red. L.Balter, Poznań 2003, s. 44–58.
Bobrinscoy B., The Holy Spirit in the Church, w: The Legacy of St. Vladimir. Byzantium. Russia. America, ed. J. Breck, J. Meyendorff, E. Silk, Crestwood, NY 1990.
Chrostowski W., Ziemia Izraela w ekonomii zbawienia i świadomości żydowskiej, „Ateneum Kapłańskie” 1 (1990), s. 63–76.
Congar Y., Wierzę w Ducha Świętego, t. I, przekł. A. Paygert, Warszawa 1995.
Conzelmann H., Grundriss der Theologie des Neuen Testaments, Tübingen 1987.
Czaja A., Credo in Spiritum Vivificantem. Pneumatologiczna interpretacja Kościoła jako komunii w posoborowej teologii niemieckiej, Lublin 2003.
Finkenzeller J., Eschatologia, przekł. W. Szymona, Kraków 2000.
Galbiati E., Piazza A., Biblia księga zamknięta?, przekł. M. Pomińska, Warszawa 1971.
Góźdź K., Teologia Bożego Miłosierdzia, w: Dogmatyka w perspektywie Bożego miłosierdzia, red. K. Góźdź, K. Guzowski, Lublin 2010, s. 287–302.
Granat W., Miłosierdzie jako przymiot Boga, w: Ewangelia miłosierdzia, Poznań–Warszawa 1970, s. 9–47.
Haag E., Panowanie i królestwo Boga w Starym Testamencie, przekł. F. Mickiewicz, „Communio” 6 (1986), nr 2, s. 3–16.
Hilberath B.J., Pneumatologie, Düsseldorf 1994.
Hryniewicz W., Nasza Pascha z Chrystusem. Zarys chrześcijańskiej teologii paschalnej, t. II, Lublin 1987.
Jan Paweł II, Dives in misericordia, Rzym 1980.
Jan Paweł II, Wierzę w Ducha Świętego Pana i Ożywiciela, red. S. Dziwisz i in. Watykan 1992.
Katechizm Kościoła Katolickiego, Poznań 1994.
Kehl M., Die Kirche. Eine kotholische Ekklesiologie, Würzburg 1994.
Królikowski J., Protologia, w: Dogmatyka w perspektywie Bożego miłosierdzia, red. K. Góźdź, K. Guzowski, Lublin 2010, s. 79–87.
Lipniak J., Grzesznik jako ubogi potrzebujący miłosierdzia Bożego, „Communio” 5
(2015) nr 3–4, s. 177–202.
Litanie, red. S. Grzechowiak, J. Orchowski, A. Przyborski, Marki 2001.
Mały słownik języka polskiego, red. E. Sobol, Warszawa 1999.
Moltmann J., Der Geist des Lebens.Eine ganzheitliche Pneumatologie, München 1991.
Neuner P., Eklezjologia – nauka o Kościele, przekł. W. Szymona, Kraków 1999.
Novum Testamentum. Graece et Latine, Nestle-Aland, Stuttgart 1979.
Pełna jest ziemia Twego Ducha, Panie.Oficjalny dokument Komisji Teologiczno-Historycznej Wielkiego Jubileuszu Roku 2000, przekł. J.D. Szczurek, Katowice 1998.
Rienecker F., Maier G., Leksykon biblijny, red. pol. W. Chrostowski, przekł. D. Irmińska, Warszawa 2001.
Ruini C., Objawienie miłosierdzia Ojca, w: Bóg bogaty wmiłosierdzie, „Communio” – Kolekcja nr 15, red. L. Balter, Poznań 2003, s. 116–125.
Schneider G., Die Apostelgeschichte I, Freiburg–Basel–Wien 1980.
Schönborn Ch., Przebóstwienie. Życie i śmierć, przekł. T. Dzidek, Poznań 2001.
Schüngel-Straumann H., Ruach bewegt die Welt. Gottes schöpferische Lebenskraft in der Krisenzeit der Exils, Stuttgart 1992.
Stubenrauch B., Pneumatologia – traktat o Duchu Świętym, przekł. P. Lisak, Kraków 1999.
Synowiec S.J., Oto twój król przychodzi. Mesjasz w pismach Starego Przymierza, Kraków 1992.
Szczurek J., Prawdziwe oblicze Boga i człowieka w świetle tajemnicy Bożego Miłosierdzia, w: Być apostołem Bożego Miłosierdzia (Materiały z sympozjum), Kraków-Łagiewniki 2001, s. 11-20.
Tomasz z Akwinu, Suma teologiczna, przekł. P. Dełch, Londyn 1975.
Warchoł P., Miłosierdzie według Jana Pawła II, w: Dogmatyka w perspektywie Bożego miłosierdzia, red. K. Góźdź, K. Guzowski, Lublin 2010, s. 348–362.
Warzeszak J., O Bogu Jedynym. Miłosierdzie jako przymiot Boga, w: Dogmatyka w perspektywie Bożego miłosierdzia, red. K. Góźdź, K. Guzowski, Lublin 2010, s. 35–66.
Währisch H., Bestemmiare, offendere, w: Dizionario dei concetti biblici del Nuovo Testamento, trad. A. Dal Bianco, B. Liverani, G. Massi, red. L. Coenen, B. Beyreuther, H. Bietenhard, Bologna 1991, s. 176–179.
Westermann C., Geist im Altem Testament, „Evngelische Theologie” 41 (1981), s. 223–230.
Witczyk H., Bóg nieskory do gniewu – bogaty w miłosierdzie (Ps 103), „Verbum Vitae” 3 (2003), s. 81–98.
Zizioulas J., The Pneumatological Dimension of the Church, „Communio” 1 (1974), s. 142–158.
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
