"Niewysłowione zjednoczenie" czasu i wieczności

Sławomir Zatwardnicki

Papieski Wydział Teologiczny we Wrocławiu , Polska
https://orcid.org/0000-0001-7597-6604


Abstrakt

Wzajemne przenikanie się czasu i wieczności winno być brane pod uwagę w każdej refleksji teologicznej. W artykule zwrócono uwagę
na pewne ogólne ramy, które warto uwzględnić w rozpracowywaniu poszczególnych kwestii teologicznych. „Niewysłowione zjednoczenie” czasu i wieczności to jedna z odsłon tej samej tajemnicy Chrystusa, którą teolog winien dostrzegać w każdym z misteriów wiary. We wszystkich zagadnieniach teologicznych daje o sobie znać współistnienie czasu i wieczności przy supremacji bieguna wiecznego.

Słowa kluczowe:

teologia, czas, wieczność, Chrystus, historia, protologia, eschatologia, królestwo Boże, Kościół, misterium

Augustyn, Quaestiones in Heptateuchum (PL 34, 485–824).
Balthasar von H. Urs, Teologia dziejów, przekł. J. Zychowicz, Kraków 1996.
Benedykt XVI, Adhortacja „Verbum Domini” (30.09.2010), Watykan 2010.
Bolewski J., Cała ludzkość Niepokalanej..., w: Misterium Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny. Materiały sesji naukowej na Papieskim Wydziale Teologicznym we Wrocławiu z okazji 150. rocznicy ogłoszenia dogmatu o Niepokalanym Poczęciu Najświętszej Maryi Panny (16 XII 2004), red. W. Wołyniec, Wrocław 2004, s. 43–60 (Rozprawy Naukowe 56).
Bouyer L., Misterium Paschalne, przekł. A. Zuberbier, Kraków 1973.
Bouyer L., Two Temptations, „Worship” 1 (1962), s. 11–21.
Chmielewski M., Dogmat niepokalanego poczęcia: inspiracje dla chrześcijańskiej duchowości, w: Tota pulchra es Maria. Materiały z ogólnopolskiego sympozjum mariologicznego z okazji 150. rocznicy ogłoszenia dogmatu o Niepokalanym Poczęciu Matki Bożej (Licheń, 17–20 maja 2004 r.), red. nauk. J. Kumala, Licheń 2004, s. 337–354.
Congar Y., Chrystus i zbawienie świata, przekł. A.mTurowiczowa, Kraków 1968.
Coogan M.D., Jednostki czasu, przekł. P. Pachciarek, w: Słownik wiedzy biblijnej, red. B.M. Metzger, M.D. Coogan, Warszawa 1996, s. 251–252.
Cyryl Aleksandryjski, In Joannis Evangelium (PG 73).
Denzinger H., Enchiridion symbolorum definitionum et declarartionum de rebus fidei et morum. Kompendium der Glaubensbekenntnisse und kirchlichen Lehrentscheidungen, Freiburg im Breisgau 2009.
Ernst M., Adam-Chrystus typologia, przekł. M. Szczepaniak, w: Nowy leksykon biblijny, red. F. Kogler, R. Egger-Wenzel, M. Ernst, red. nacz. nauk. wyd. pol. H. Witczyk, Kielce 2011, s. 9.
Ernst M., Tajemnica, przekł. T. Siemieniec, w: Nowy leksykon biblijny, red. F. Kogler, R. Egger-Wenzel, M. Ernst, red. nacz. nauk. wyd. pol. H. Witczyk, Kielce 2011, s.743.
Eucharystia pierwszych chrześcijan. Ojcowie Kościoła nauczają o Eucharystii, wyb. i oprac. M. Starowieyski, Kraków 2014.
Füglister N., Reiterer F.V., Adam, przekł. M. Szczepaniak, w: Nowy leksykon biblijny, red. F. Kogler, R. Egger-Wenzel, M. Ernst, red. nacz. nauk. wyd. pol. H. Witczyk, Kielce 2011, s. 8–9.
Góźdź K., Chrystus centrum historii, „Roczniki Teologiczne” 2 (2006), s. 59–75.
Grabowski M., Pomazaniec. Kontynuacja, w: Pomazaniec. Kontynuacja i dyskusja. O książce Mariana Grabowskiego, red. nauk. M. Przanowski, Poznań 2014, s. 17–255 (Wykłady Otwarte z Teologii Naturalnej im. J.M. Bocheńskiego OP 7).
Greshake G., Trójjedyny Bóg, przekł. J. Tyrawa, Wrocław 2009.
Grzegorz Wielki, Homiliae in Ezechielem (PL 76, 828–840).
Hart D.B., Chrześcijańska rewolucja a złudzenia ateizmu, przekł. A. Gomola, Kraków 2011.
Jan od Krzyża, Droga na Górę Karmel, w: Jan od Krzyża, Dzieła, przekł. B. Smyrak, Kraków 1998, s. 139–401.
Jan Paweł II, Encyklika „Redemptor hominis” (4.03.1979), Watykan 1979.
Jan Paweł II, List apostolski „Tertio Millenio Adveniente” (10.11.1994), Watykan 1994.
Jan Paweł II, Pamięć i tożsamość. Rozmowy na przełomie tysiącleci, Kraków 2005.
Kasper W., Bóg Jezusa Chrystusa, przekł. J. Tyrawa, Wrocław 1996.
Kehl M. (współpr. H.-D. Mutschler, M. Sievernich), I widział Bóg, że to jest dobre. Teologia stworzenia, przekł. W. Szymona, Poznań 2008.
Komentarz żydowski do Nowego Testamentu, przekł. Nowego Testamentu i kom. D.H. Stern, red. nauk. W. Chrostowski, przekł. A. Czwojdrak, Warszawa 2004, s. 793 (Prymasowska Seria Biblijna).
Królikowski J., Wierzę w Kościół święty, w: Kościół lokalny w Kościele Chrystusa, red. R. Kantor, Kraków 2015, s. 126–140 (Lumen Gentium 1).
Liszka P., Biblijna teologia czasu, Wrocław 1990.
Liszka P., Niepokalane Poczęcie Maryi jako stworzenie „nowego człowieka” na obraz i podobieństwo Boga Trójjedynego, w: Misterium Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny. Materiały sesji naukowej na Papieskim Wydziale Teologicznym we Wrocławiu z okazji 150. rocznicy ogłoszenia dogmatu o Niepokalanym Poczęciu Najświętszej Maryi Panny (16 XII 2004), red. W. Wołyniec, Wrocław 2004, s. 71–94 (Rozprawy Naukowe 56).
Liszka P., Wpływ nauki o czasie na refleksję teologiczną. (Wpływ koncepcji czasu na refleksję teologiczną), Warszawa 1992.
Lorda J.L., Łaska Boża, przekł. J.Lekan, Lublin 2012.
Lubac de H., Katolicyzm. Społeczne aspekty dogmatu, przekł. M. Stokowska, Kraków 1998.
Lubac de H., Medytacje o Kościele, przekł. I. Białkowska-Cichoń, Kraków 1997 (Myśl Teologiczna 15).
Lubac de H., Pismo Święte w Tradycji Kościoła, przekł. K. Łukowicz, Kraków 2008.
Lubac de H., Słowo Boga w historii człowieka. Objawienie Boże, przekł. B. Czarnomska, Kraków 1997 (Żywa Wiara 7).
Łukaszuk T.D., Ostateczny los człowieka i świata w świetle wiary katolickiej. Zarys eschatologii katolickiej, Kraków 2006 (Seria Podręczników/ Papieska Akademia Teologiczna w Krakowie. Wydział Teologiczny 13).
Majewski J., Symboliczna reinterpretacja dogmatu o niepokalanym poczęciu Maryi, w: Tota pulchra es Maria. Materiały z ogólnopolskiego sympozjum mariologicznego z okazji 150. rocznicy ogłoszenia dogmatu o Niepokalanym Poczęciu Matki Bożej (Licheń, 17–20 maja 2004 r.), red. nauk. J. Kumala, Licheń 2004, s. 243–258.
Międzynarodowa Komisja Teologiczna, Aktualne problemy eschatologii (1992), przekł. J. Królikowski, w: Od wiary do teologii. Dokumenty Międzynarodowej Komisji Teologicznej 1969–1996, red. J. Królikowski, Kraków 2000, s. 303–340.
Międzynarodowa Komisja Teologiczna, Bóg Trójca, jedność ludzi. Monoteizm chrześcijański przeciwko przemocy (2014), przekł. K. Stopa, Kraków 2014.
Międzynarodowa Komisja Teologiczna, Nadzieja zbawienia dla dzieci, które umierają bez chrztu (2007), przekł. J. Królikowski, Kraków 2008.
Międzynarodowa Komisja Teologiczna, Pamięć i pojednanie. Kościół i winy przeszłości. Dokument Międzynarodowej Komisji Teologicznej (2000), przekł. J. Królikowski, Kraków 2000.
Międzynarodowa Komisja Teologiczna, Postęp ludzki i zbawienie chrześcijańskie (1976), przekł. J. Królikowski, w: Od wiary do teologii. Dokumenty Międzynarodowej Komisji Teologicznej 1969–1996, red. J. Królikowski, Kraków 2000, s. 71–88.
Międzynarodowa Komisja Teologiczna, Teologia odkupienia (1995), przekł. Z. Morawiec, w: Od wiary do teologii. Dokumenty Międzynarodowej Komisji Teologicznej 1969–1996, red. J. Królikowski, Kraków 2000, s. 341–391.
Międzynarodowa Komisja Teologiczna, Teologia, chrystologia, antropologia (1981), przekł. J. Bielecki, w: Od wiary do teologii. Dokumenty Międzynarodowej Komisji Teologicznej 1969–1996, red. J. Królikowski, Kraków 2000, s. 133–150.
Międzynarodowa Komisja Teologiczna, Wybrane zagadnienia z chrystologii (1979), przekł. J. Bielecki, w: Od wiary do teologii. Dokumenty Międzynarodowej Komisji Teologicznej 1969–1996, red. J. Królikowski, Kraków 2000, s. 111–132.
Międzynarodowa Komisja Teologiczna, Wybrane zagadnienia z eklezjologii (1984), przekł. A. Michalik, w: Od wiary do teologii. Dokumenty Międzynarodowej Komisji Teologicznej 1969–1996, red. J. Królikowski, Kraków 2000, s. 197–236.
Nagy S., Kościół: tajemnica i historia, „Colloquium Salutis” 23/24 (1991/1992), s. 153–167.
Nossol A., Teologia bliższa życiu. Wpływ teologii na egzystencję chrześcijańską, Opole 1984.
O’Collins G., Jezus nasz Odkupiciel. Chrześcijańskie ujęcie zbawienia, przekł. J. Pociej, Kraków 2009.
Papieska Komisja Biblijna, Interpretacja Biblii w Kościele, w: Interpretacja Biblii w Kościele. Dokument Papieskiej Komisji Biblijnej z komentarzem biblistów polskich, przekł. i red. R. Rubinkiewicz, Warszawa 1999, s. 25–100 (Rozprawy i Studia Biblijne 4).
Papieska Komisja Biblijna, Naród żydowski i jego Święte Pisma w Biblii chrześcijańskiej, przekł. R. Rubinkiewicz, Kielce 2002.
Patrologiae Cursus Completus. Series Graeca 1–161, red. J.P. Migne, Paris 1857–1866.
Patrologiae Cursus Completus. Series Latina 1–222, red. J.P. Migne, Paris 1878–1890.
Pismo Święte Nowego Testamentu i Psalmy. Najnowszy przekład z języków oryginalnych z komentarzem. Opracował Zespół Biblistów Polskich z inicjatywy Towarzystwa Świętego Pawła, Częstochowa 2005.
Popłowski R., Μυστήριον, w: R. Popłowski, Wielki słownik grecko-polski Nowego Testamentu. Wydanie z pełną lokalizacją greckich haseł, kluczem polsko-greckim oraz indeksem form czasownikowych, Warszawa 1995, s. 405.
Prusak B.P., Theological considerations – hermeneutical, ecclesiological, eschatological regarding „Memory and reconciliation: the church and the faults of the past”, „Horizons” 1 (2005), s. 136–151.
Rahner K., Pisma wybrane, t. II, wyb. i przekł. G. Bubel, Kraków 2007.
Rahner K., Vorgrimler H., Adam, w: ciż, Mały słownik teologiczny, przekł. T. Mieszkowski, P. Pachciarek, Warszawa 1987, kol. 1–2.
Ratzinger J. (Benedykt XVI), Wzniosła Córa Syjonu, przekł. J. Królikowski, Poznań 2002.
Ratzinger J., Duch liturgii, przekł. E. Pieciul, Poznań 2002.
Ratzinger J., Opera omnia, t. VI/2: Jezus z Nazaretu. Studia o chrystologii, przekł.
W. Szymona, Lublin 2016.
Ratzinger J., Opera omnia, t. VII/2: O nauczaniu II Soboru Watykańskiego. Formułowanie – przekaz – interpretacja, przekł. E. Grzesiuk, Lublin 2016.
Ratzinger J., O sensie bycia chrześcijaninem, przekł. J. Merecki, Kraków 2006.
Ratzinger J., Seewald P., Bóg i świat. Wiara i życie w dzisiejszych czasach. Z kardynałem Josephem Ratzingerem (Benedyktem XVI) rozmawia Peter Seewald, przekł. G. Sowinski, Kraków 2001.
Rowland T., The Humanism of the Incarnation. Catholic, Barthian, and Dutch Reformed, „Nova et Vetera” 1 (2015), s. 125–153.
Schindler D.L., Czas w wieczności, wieczność w czasie, przekł. A. Maciejewska, Communio” 1 (1992), s. 95–109.
Schönborn Ch. (współpr. M. Konrad, H.P. Weber), Bóg zesłał Syna Swego. Chrystologia, przekł. L. Balter, Poznań 2002 (Amateca 7).
Schönborn Ch., Człowiek i Chrystus na obraz Boga, przekł. W. Szymona, Poznań 2008.
Sesboüé B., Poza Kościołem nie ma zbawienia. Historia formuły i problemy interpretacyjne, przekł. A. Kuryś, Poznań 2007.
Sobór Watykański II, Konstytucja dogmatyczna o Kościele „Lumen gentium”, w: Sobór Watykański II, Konstytucje, dekrety, deklaracje. Tekst polski. Nowe łumaczenie, Poznań 2002, s. 104–166.
Sobór Watykański II, Konstytucja dogmatyczna o Objawieniu Bożym „Dei verbum”, w: Sobór Watykański II, Konstytucje, dekrety, deklaracje. Tekst polski. Nowe tłumaczenie, Poznań 2002, s. 350–363.
Sobór Watykański II, Konstytucja duszpasterska o Kościele w świecie współczesnym „Gaudium et spes”, w: Sobór Watykański II, Konstytucje, dekrety, deklaracje. Tekst polski. Nowe tłumaczenie, Poznań 2002, s. 526–606.
Sobór Watykański II, Konstytucja o Liturgii Świętej „Sacrosanctum Concilium”, w: Sobór Watykański II, Konstytucje, dekrety, deklaracje. Tekst polski. Nowe tłumaczenie, Poznań 2002, s. 48–78.
Szymik J., O teologii dzisiaj. Zadania, piękno, przyszłość, Pelplin 2006.
Szymik J., Wmświatłach Wcielenia. Chrystologia kultury, Katowice–Ząbki 2004.
Vagaggini C., Teologia. Pluralizm teologiczny, przekł. J.mPartyka, Kraków 2005.
Zatwardnicki S., Niepokalany wyjątek od reguły. Powołanie chrześcijan w świetle maryjnego dogmatu, „Teologia w Polsce” 1 (2015), s. 161–187.
Pobierz

Opublikowane
2020-03-25



Sławomir Zatwardnicki 
Papieski Wydział Teologiczny we Wrocławiu https://orcid.org/0000-0001-7597-6604



Licencja

Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.

Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.