Zachodni kamień węgielny pod chalcedoński drogowskaz kierujący ku tajemnicy Boga i człowieka
Sławomir Zatwardnicki
Papieski Wydział Teologiczny we Wrocławiu , Polskahttps://orcid.org/0000-0001-7597-6604
Abstrakt
Sobór w Chalcedonie każe wyznawać Chrystusa nie „z” dwóch natur, ale „w” dwóch naturach. Zawdzięczamy to określenie „diofizyckiej” chrystologii Leona Wielkiego. Dzięki papieskiej myśli człowieczeństwo Chrystusa zostało afirmowane. Chalcedoński drogowskaz prowadzi nie tylko w głąb misterium Chrystusa, ale wtórnie również ku tajemnicy człowieka.
Słowa kluczowe:
Bóg, człowiek, Chrystus, Wcielenie, zbawienie, chrystologia, soteriologia, Leon Wielki, Chalcedon, Aleksandria, Antiochia, dogmat, człowieczeństwo, tajemnica, wola, naturaBibliografia
Barclift P.L., The Shifting Tones of Pope Leo the Great’s Christological Vocabulary, „Church History” 1997, nr 2, s. 221–239.
Bieda I., Chrystologia Ojców, w: Słownik wczesnochrześcijańskiego piśmiennictwa, red. J.M. Szymusiak, M. Starowieyski, Poznań 1971, s. 424–456, Starożytna Myśl Chrześcijańska, 2.
Byrne B., List do Filipian, w: Katolicki komentarz biblijny, red. R.E. Brown, J.A. Fitzmyer, R.E. Murphy, red. wyd. pol. W. Chrostowski, red. nauk. W. Chrostowski, Warszawa 2004, s. 1399–1408, Prymasowska Seria Biblijna.
Drączkowski F., Patrologia, Pelplin–Lublin 2007.
Grecko-polski Nowy Testament. Wydanie interlinearne z kodami gramatycznymi, tłum. R. Popowski, M. Wojciechowski, red. nauk. W. Chrostowski, Warszawa 1994, Prymasowska Seria Biblijna.
Grillmeier A., Christ in Christian Tradition. From the Apostolic Age to Chalcedon (451), tłum. J.S. Bowden, London 1965.
Grillmeier A., The reception of Chalcedon in the Roman Catholic Church, „The Ecumenical Review” 1970, nr 4, s. 383–411.
Grzywaczewski J., Sobór Chalcedoński i jego następstwa, w: W blasku miłości, red. M. Włosiński, Włocławek 2012, s. 95–124.
Kelly J.N.D., Początki doktryny chrześcijańskiej, tłum. J. Mrukówna, tłum. przejrzał i terminologię ustalił E. Stanula, Warszawa 1988.
Kongregacja Nauki Wiary, List do biskupów Kościoła katolickiego o niektórych aspektach medytacji chrześcijańskiej „Orationis formas”, w: W trosce o pełnię wiary. Dokumenty Kongregacji Nauki Wiary 1966–1994, red. J. Królikowski, Z. Zimowski, Tarnów 2010, s. 407–424.
Leon Wielki, List papieża Leona do Flawiana, biskupa Konstantynopola, o Eutychesie, w: Dokumenty Soborów Powszechnych. Tekst grecki, łaciński, polski, t. 1: Nicea I, Konstantynopol I, Efez, Chalcedon, Konstantynopol II, Konstantynopol III, Nicea II (325–787), układ i oprac. A. Baron, H. Pietras, Kraków 2007, s. 196–213, Źródła Myśli Teologicznej, 24.
Leon Wielki, Mowy, tłum. K. Tomczak, Poznań–Warszawa–Lublin 1958, Pisma Ojców Kościoła, 24.
Lubac de H., Katolicyzm. Społeczne aspekty dogmatu, tłum. Maria Stokowska, Kraków 1998.
Łukaszuk T.D., „Ty jesteś Chrystus, Syn Boga żywego”. Dogmat chrystologiczny w ujęciu integralnym, Kraków 2010, Seria Podręczników /Papieska Akademia Teologiczna w Krakowie. Wydział Teologiczny, 10.
Międzynarodowa Komisja Teologiczna, Wybrane zagadnienia z chrystologii (1979), tłum. J. Bielecki, w: Od wiary do teologii. Dokumenty Międzynarodowej Komisji Teologicznej 1969–1996, red. J. Królikowski, Kraków 2000, s. 111–132.
Need S.W., Language, Metaphor, nad Chalcedon: A Case of Theological Double Vision, „Harvard Theological Review” 1995, nr 2, s. 237–255.
O’Collins G., Chrystologia. Jezus Chrystus w ujęciu biblijnym, historycznym i systematycznym, tłum. K. Franek, K. Chrzanowska, Kraków 2008.
Pelikan J., Powstanie wspólnej tradycji (100–600), tłum. M. Höffner, Kraków 2008, Tradycja Chrześcijańska. Historia Rozwoju Doktryny, 1.
Perrone L., Wpływ dogmatu Chalcedońskiego na refleksję teologiczną między IV a V soborem ekumenicznym, w: Historia teologii, t. 1: Epoka patrystyczna, red. A. Di Bernardino, B. Studer, tłum. M. Gołębiowski i in., Kraków 2002, s. 547–617.
Ratzinger J. (Benedykt XVI), Jezus z Nazaretu, cz. 2: Od wjazdu do Jerozolimy do Zmartwychwstania, tłum. W. Szymona, Kielce 2011.
Scharlemann M.H., Case for four adverbs: reflections on Chalcedon, „Concordia Theological Monthly” 1957, nr 12, s. 881–892.
Sesboüé B., Chrystologia i soteriologia. Efez i Chalcedon (IV–V wiek), w: Bóg zbawienia. Tradycja, reguła i Symbole wiary. Ekonomia zbawienia. Rozwój dogmatów trynitarnych i chrystologicznych, red. B. Sesboüé, red. nauk. pol. T. Dzidek, tłum. P. Rak, Kraków 1999, s. 301–365, Historia Dogmatów, 1.
Sobór Chalcedoński (451). Definicja wiary, w: Dokumenty Soborów Powszechnych. Tekst grecki, łaciński, polski, t. 1: Nicea I, Konstantynopol I, Efez, Chalcedon, Konstantynopol II, Konstantynopol III, Nicea II (325–787), układ i oprac. A. Baron, H. Pietras, Kraków 2007, s. 214–225, Źródła Myśli Teologicznej, 24.
Sobór Konstantynopolitański (680–681). Wykład wiary, w: Dokumenty Soborów Powszechnych, Tekst grecki, łaciński, polski, t. 1: Nicea I, Konstantynopol I, Efez, Chalcedon, Konstantynopol II, Konstantynopol III, Nicea II (325–787), układ i oprac. A. Baron, H. Pietras, Kraków 2007, s. 308–323, Źródła Myśli Teologicznej, 24.
Sobór Watykański II, Konstytucja duszpasterska o Kościele w świecie współczesnym „Gaudium et spes”, w: Sobór Watykański II, Konstytucje, dekrety, deklaracje. Tekst polski. Nowe tłumaczenie, Poznań 2002, s. 526–606.
Starowieyski M., Sobory Kościoła Niepodzielonego, cz. 1: Dzieje, Tarnów 1994, Alfa – Teologia dla Wszystkich, 2.
Strzelczyk G., Traktat o Jezusie Chrystusie, w: Dogmatyka, t. 1, red. E. Adamiak, A. Czaja, J. Majewski, Warszawa 2005, s. 235–444, Biblioteka „Więzi”, 181.
Bieda I., Chrystologia Ojców, w: Słownik wczesnochrześcijańskiego piśmiennictwa, red. J.M. Szymusiak, M. Starowieyski, Poznań 1971, s. 424–456, Starożytna Myśl Chrześcijańska, 2.
Byrne B., List do Filipian, w: Katolicki komentarz biblijny, red. R.E. Brown, J.A. Fitzmyer, R.E. Murphy, red. wyd. pol. W. Chrostowski, red. nauk. W. Chrostowski, Warszawa 2004, s. 1399–1408, Prymasowska Seria Biblijna.
Drączkowski F., Patrologia, Pelplin–Lublin 2007.
Grecko-polski Nowy Testament. Wydanie interlinearne z kodami gramatycznymi, tłum. R. Popowski, M. Wojciechowski, red. nauk. W. Chrostowski, Warszawa 1994, Prymasowska Seria Biblijna.
Grillmeier A., Christ in Christian Tradition. From the Apostolic Age to Chalcedon (451), tłum. J.S. Bowden, London 1965.
Grillmeier A., The reception of Chalcedon in the Roman Catholic Church, „The Ecumenical Review” 1970, nr 4, s. 383–411.
Grzywaczewski J., Sobór Chalcedoński i jego następstwa, w: W blasku miłości, red. M. Włosiński, Włocławek 2012, s. 95–124.
Kelly J.N.D., Początki doktryny chrześcijańskiej, tłum. J. Mrukówna, tłum. przejrzał i terminologię ustalił E. Stanula, Warszawa 1988.
Kongregacja Nauki Wiary, List do biskupów Kościoła katolickiego o niektórych aspektach medytacji chrześcijańskiej „Orationis formas”, w: W trosce o pełnię wiary. Dokumenty Kongregacji Nauki Wiary 1966–1994, red. J. Królikowski, Z. Zimowski, Tarnów 2010, s. 407–424.
Leon Wielki, List papieża Leona do Flawiana, biskupa Konstantynopola, o Eutychesie, w: Dokumenty Soborów Powszechnych. Tekst grecki, łaciński, polski, t. 1: Nicea I, Konstantynopol I, Efez, Chalcedon, Konstantynopol II, Konstantynopol III, Nicea II (325–787), układ i oprac. A. Baron, H. Pietras, Kraków 2007, s. 196–213, Źródła Myśli Teologicznej, 24.
Leon Wielki, Mowy, tłum. K. Tomczak, Poznań–Warszawa–Lublin 1958, Pisma Ojców Kościoła, 24.
Lubac de H., Katolicyzm. Społeczne aspekty dogmatu, tłum. Maria Stokowska, Kraków 1998.
Łukaszuk T.D., „Ty jesteś Chrystus, Syn Boga żywego”. Dogmat chrystologiczny w ujęciu integralnym, Kraków 2010, Seria Podręczników /Papieska Akademia Teologiczna w Krakowie. Wydział Teologiczny, 10.
Międzynarodowa Komisja Teologiczna, Wybrane zagadnienia z chrystologii (1979), tłum. J. Bielecki, w: Od wiary do teologii. Dokumenty Międzynarodowej Komisji Teologicznej 1969–1996, red. J. Królikowski, Kraków 2000, s. 111–132.
Need S.W., Language, Metaphor, nad Chalcedon: A Case of Theological Double Vision, „Harvard Theological Review” 1995, nr 2, s. 237–255.
O’Collins G., Chrystologia. Jezus Chrystus w ujęciu biblijnym, historycznym i systematycznym, tłum. K. Franek, K. Chrzanowska, Kraków 2008.
Pelikan J., Powstanie wspólnej tradycji (100–600), tłum. M. Höffner, Kraków 2008, Tradycja Chrześcijańska. Historia Rozwoju Doktryny, 1.
Perrone L., Wpływ dogmatu Chalcedońskiego na refleksję teologiczną między IV a V soborem ekumenicznym, w: Historia teologii, t. 1: Epoka patrystyczna, red. A. Di Bernardino, B. Studer, tłum. M. Gołębiowski i in., Kraków 2002, s. 547–617.
Ratzinger J. (Benedykt XVI), Jezus z Nazaretu, cz. 2: Od wjazdu do Jerozolimy do Zmartwychwstania, tłum. W. Szymona, Kielce 2011.
Scharlemann M.H., Case for four adverbs: reflections on Chalcedon, „Concordia Theological Monthly” 1957, nr 12, s. 881–892.
Sesboüé B., Chrystologia i soteriologia. Efez i Chalcedon (IV–V wiek), w: Bóg zbawienia. Tradycja, reguła i Symbole wiary. Ekonomia zbawienia. Rozwój dogmatów trynitarnych i chrystologicznych, red. B. Sesboüé, red. nauk. pol. T. Dzidek, tłum. P. Rak, Kraków 1999, s. 301–365, Historia Dogmatów, 1.
Sobór Chalcedoński (451). Definicja wiary, w: Dokumenty Soborów Powszechnych. Tekst grecki, łaciński, polski, t. 1: Nicea I, Konstantynopol I, Efez, Chalcedon, Konstantynopol II, Konstantynopol III, Nicea II (325–787), układ i oprac. A. Baron, H. Pietras, Kraków 2007, s. 214–225, Źródła Myśli Teologicznej, 24.
Sobór Konstantynopolitański (680–681). Wykład wiary, w: Dokumenty Soborów Powszechnych, Tekst grecki, łaciński, polski, t. 1: Nicea I, Konstantynopol I, Efez, Chalcedon, Konstantynopol II, Konstantynopol III, Nicea II (325–787), układ i oprac. A. Baron, H. Pietras, Kraków 2007, s. 308–323, Źródła Myśli Teologicznej, 24.
Sobór Watykański II, Konstytucja duszpasterska o Kościele w świecie współczesnym „Gaudium et spes”, w: Sobór Watykański II, Konstytucje, dekrety, deklaracje. Tekst polski. Nowe tłumaczenie, Poznań 2002, s. 526–606.
Starowieyski M., Sobory Kościoła Niepodzielonego, cz. 1: Dzieje, Tarnów 1994, Alfa – Teologia dla Wszystkich, 2.
Strzelczyk G., Traktat o Jezusie Chrystusie, w: Dogmatyka, t. 1, red. E. Adamiak, A. Czaja, J. Majewski, Warszawa 2005, s. 235–444, Biblioteka „Więzi”, 181.
Sławomir Zatwardnicki
Papieski Wydział Teologiczny we Wrocławiu https://orcid.org/0000-0001-7597-6604
Papieski Wydział Teologiczny we Wrocławiu https://orcid.org/0000-0001-7597-6604
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
