Konstytucja Benedykta XII Benedictus Deus. Próba nowego spojrzenia na kontrowersję

Cezary Naumowicz

The Cardinal Stefan Wyszyński University , Poland
https://orcid.org/0000-0002-0061-9095

Abstract

Konstytucja Benedykta XII Benedictus Deus (1336) należy do najbardziej autorytatywnych wypowiedzi magisterialnych dotyczących stanu ludzi między śmiercią a zmartwychwstanie. Złożony kontekst historyczny, eklezjalny i polityczny, w którym ten dokument powstał, wpłynął w istotny sposób na problem jego interpretacji. Wysuwana jest tu kwestia dokładniejszej kwalifikacji teologicznej. Kontrowersja teologiczna zrodziła się w wyniku serii homilii wygłoszonych przez Jana XXII, w których mówił on o odroczeniu do czasów ostatecznych definitywnej zapłaty dla dusz. Wypowiedzi papieża, mające charakter osobistej opinii, wzbudziły liczne reakcje i krytyki, także reperkusje natury politycznej, doprowadzając
go do tzw. „odwołania”. Wraz ze wspomnianą Konstytucją Benedykt XII potwierdził natychmiastowość zapłaty dla dusz po śmierci. W opracowanich można dostrzec pewne „nierówności” w interpretacji całego wydarzenia. Zazwyczaj wskazuje się na nieciągłość w tej materii między oboma papieżami. W nowszych studiach pojawiają się zaś próby wykazania tutaj ciągłości, opierając się na semantyce i dialektyce dokumentów oraz powiązaniu wydarzeń: stanowisko Benedykta XII w Konstytucji miałoby być subtelnym potwierdzeniem opinii poprzednika.