Rozważania o wolności twórczości i jej ograniczeniach
Abstrakt
„Wolność twórczości” należy do pojęć intuicyjnych, wymykających się próbom definiowania. Dlatego autor proponuje rezygnację stworzenia definicji „wolności twórczej” na gruncie nauk prawnych. Wskazuje natomiast konstytutywne cechy aktywności twórczej człowieka. Są nimi: „nowość” i „energia umysłowa” zużyta na stworzenie nowego przedmiotu niematerialnego. Autor wskazuje także cechy charakteryzujące człowieka twórczego. O wolności można mówić w kontekście aktywności artystycznej i pozaartystycznej człowieka. Wolność twórczości nie jest nieograniczona. W praktyce istnieją granice pozaprawne i granice wyznaczone w normach prawnych. Te ostatnie zostały wyznaczone głównie w Konstytucji RP, prawie autorskim, prawie własności przemysłowej, kodeksie cywilnym i kodeksie karnym.
Słowa kluczowe:
wolność twórczości, wolność twórczości artystycznej, wolność twórczości nieartystycznejBibliografia
Barta J., Markiewicz R., Dobra osobiste osób fizycznych, w: Media a dobra osobiste, J. Barta, R. Markiewicz (red.), warszawa 2009.
Barta J., Markiewicz R., Prawo autorskie, Warszawa 2016.
Bukowy A., Obszary występowania i uwarunkowania podejścia twórczego pedagogów specjalnych do praktyki edukacyjnej, Kraków 2015.
Bychawska – Siniarska D., Głowacka D., Wolność artystyczna. Praktyczny przewodnik. Helsińska Fundacja Praw Człowieka, Warszawa 2014.
Cherpillod I., L`Objet du droit d`auteur, Lausanne 1985.
Cudowska A., Kształtowanie twórczych orientacji życiowych w procesie edukacji, Białystok 2004.
Czarny-Drożdżejko E., w: Ustawa o radiofonii i telewizji. Komentarz, Warszawa 2014
Derlatka M., Definicja pornografii a zasada nullum crimen sine lege, „Prokuratura i Prawo” 2005, nr 11
Douglas Kenyon J., Zakazana historia ludzkości, wydanie elektroniczne, Warszawa 2017
Dąbrowski J., Pojęcie sztuki w prawie – problemy definicyjne. Rozważania na marginesie zagadnienia wolności artystycznej wypowiedzi, w: Wolność wypowiedzi i jej granice. Analiza wybranych zagadnień, red. A. Biłgorajski, Katowice 2014.
Garlicki L., Derlatka M., Komentarz do art. 73, w: Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, red. L. Garlicki, M. Zubik, Warszawa 2016.
Grzybczyk K., Koncepcja architektoniczna jako jedna z postaci utworu architektonicznego, „Acta Iuris Stetinensis” 2017, nr 2
Ingarden R., Książeczka o człowieku, Kraków 1987.
Ingarden R., Przeżycie, dzieło, wartość, Kraków 1966
Ingarden R., Studia z estetyki, t. 2, Warszawa 1958.
Jabłoński M., Węgrzyn J., Wolność twórczości artystycznej i naukowej oraz dostępu do dóbr kultury, s. 697. Tekst dostępny na stronie internetowej http://www.repozytorium.uni.wroc.pl/Content/53683/37_M_Jablonski_J_Wegrzyn.pdf.
Jabłoński M., Wolności z art. 73 Konstytucji RP, w: Prawa i wolności obywatelskie w Konstytucji RP, red. B. Banaszak, A. Preisner, Warszawa 2002.
Jaroszewska – Choraś D., Wedeł – Domaradzka A., Między wolnością ekspresji a ochroną praw autorskich – uwagi na tle praktyki orzeczniczej Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, „Problemy Współczesnego Prawa Międzynarodowego, Europejskiego i Porównawczego”, vol. XV, 2017.
Klafkowska – Waśniowska K., Swobodny przepływ audiowizualnych usług medialnych na żądanie w Unii Europejskiej, Warszawa 2016.
Kostrzewska J., Twórca utworu architektonicznego. Wolność versus ograniczenia projektowania. Niepublikowana rozprawa doktorska, Gdańsk 2018
Królikowski M., Szczucki K., Komentarz do art. 73, w: Konstytucja RP. Tom I. Komentarz art. 1 – 86, red. M. Safjan, Warszawa 2016.
Lang W., w: Teoria państwa i prawa, Warszawa 1986
Mendecka G., Twórczość, a rozwój człowieka w biegu życia, „Psychologia rozwojowa” 2005, t. 10, nr 4.
Nalewajko J.J., Kubiak R., Sztuka jako okoliczność wyłączająca bezprawność?, „Pale¬stra” 2000, nr 9–10.
Piskorski J., Kontratyp sztuki?, [w:] Wokół problematyki praw¬nej zabytków i dzieł sztuki, t. 1, red. W. Szafrański, Poznań 2007.
Popek S. L., Mechanizmy aktywności twórczej człowieka w świetle interakcyjnej teorii psychologicznej, „Annales UMCS”, Sectio J, t. XXIX, 3, 2016.
Popper K.R., Społeczeństwo otwarte i jego wrogowie, t. 2, Warszawa 1993, Społeczeństwo otwarte i jego wrogowie, t. 2, Warszawa 1993.
Sobczak J., Wolność ekspresji artystycznej. Standardy europejskie i rzeczywistość polska, [w:] Rada Europy a przemiany demokratyczne w państwach Europy Środkowej i Wschodniej w latach 1989–2009, red. J. Jaskiernia, Toruń 2010.
Szewc A., Dzieła naukowe i ich status w prawie autorskim, „Państwo i Prawo” 1997, nr 10.
Ślezak P., Kilka uwag krytycznych dotyczących zasad budowyprogramu telewizyjnego w prawie polskim, w: K. Szczepanowska – Kozłowska, I. Matusiak, Ł. Żelechowski (red.), Opus auctorem laudat. Księga Pamiątkowa dedykowana Profesor Monice Czajkowskiej – Dąbrowskiej, Warszawa 2019.
Ślęzak P., Ochrona prawa do wizerunku, Katowice 2009.
Ślęzak P., Prawo autorskie. Podręcznik dla studentów szkół filmowych, Katowice 2015.
Ślęzak P., Umowy w zakresie współczesnych sztuk wizualnych, Warszawa 2012
Tatarkiewicz W., Dzieje sześciu pojęć, Warszawa 2006.
Tischner J., Spowiedź rewolucjonisty, Kraków 1993.
Warylewski J., Pornografia – próba definicji, w: M. Mozgawa (red.), Pornografia, Warszawa 2011
Wichura J., Wolność słowa jako fundament państw demokratycznych a jej wielopłaszczyznowy charakter, „Pisma Humanistyczne”, z. XII, Katowice 2014.
Załuski W., Wolność jako sposób istnienia dobra. O filozofii wolności J. Tischnera, „Studia filozofii polskiej”, t. X, Kraków 2015.
Uniwersytet Śląski https://orcid.org/0000-0003-4422-8261
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Czasopismo zapewnia bezpłatny i otwarty dostęp (ang. open access) do całej zawartości.
Teksty opublikowane w tomach 3/2018 - 4/2023 udostępnione są na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa - Użycie niekomercyjne - Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Od tomu 1/2024 teksty udostępniane są na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa CC BY 4.0.
