Kategoria skuteczności prawa w poglądach Leona Petrażyckiego
Małgorzata Ewa Stefaniuk
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej , Polskahttps://orcid.org/0000-0002-5029-2254
Abstrakt
Celem podjętych rozważań jest analiza poglądów Leona Petrażyckiego z punktu widzenia roli, jaką odgrywa w nich kategoria skuteczności prawa. W opracowaniu potwierdzona została hipoteza badawcza, iż najistotniejsze problemy poruszane w myśli Petrażyckiego wiążą się właśnie ze skutecznością prawa. Problematyka skuteczności prawa u Leona Petrażyckiego mieści się, bowiem w zagadnieniach polityki prawa, na której miało spoczywać zadanie świadomego ustalenia kierunków i celu, do którego ma być prowadzone społeczeństwo. Celem naczelnym, któremu powinny być podporządkowane cele pośrednie (instrumentalne) jest osiągnięcie ideału miłości. Najważniejsze znaczenie ma dla L. Petrażyckiego skuteczność motywacyjna i skuteczność wychowawcza. Natomiast samo zachowanie zgodne w wzorami zawartymi w normach prawnych ma służyć celom instrumentalnym, zaś wyróżniana współcześnie skuteczność szerszym znaczeniu (finitystyczna) powinna być ujmowana przy uwzględnieniu petrażycjańskiego ideału miłości i stopnia zbliżania się do jego realizacji za pomocą regulacji prawnych. Chociaż miłość jest fundamentalną wartością w życiu człowieka to jednak jako społeczeństwo nie jesteśmy jeszcze gotowi zapisać tej wartości do Konstytucji, mimo iż od czasu kiedy Leon Petrażycki głosił swoje idee minęło ponad sto lat.
Słowa kluczowe:
skutek, skuteczność, ideał miłości, wartość, motywacja, wychowawcze działanie prawa, motywacyjne działanie prawaBibliografia
Borucka-Arctowa M., O społecznym działaniu prawa, Warszawa 1967.
Borucka-Arctowa, Problemy granic prawa, [in:] Problemy teorii i filozofii prawa, Lublin 1985.
Borucka-Arctowa M., Świadomość prawna a planowe zmiany społeczne, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź 1981.
Borucka-Arctowa M., Teoria Petrażyckiego a koncepcje prawnonaturalne, [in:] Z zagadnień teorii prawa i teorii nauki Leona Petrażyckiego. Studia opracowane dla upamiętnienia stulecia urodzin, ed. K. Opałek, Warszawa 1969.
Bosiacki A., Wstęp [Introduction to:] L. Petrażycki, Polityka prawa cywilnego i ekonomia polityczna, transl. P. Kosiński, scientific edition, introduction and modernisation of the translation by A. Bosiacki, Warszawa 2017.
Chauvin T., Stawecki T., Winczorek P., Wstęp do prawoznawstwa, Warszawa 2009.
Czepita S., Koncepcja polityki prawa Leona Petrażyckiego a koncepcje współczesne, „Państwo i Prawo” 1977, no. 7.
Giaro T., Leon Petrażycki i ekonomiczna analiza prawa. Materiały do dalszych rozważań, [in:] Nauka i nauczanie prawa. Tradycja i przyszłość, ed. H. Izdebski, Warszawa 2009.
A. Gos, Znaczenie postaw wobec małżeństwa i rodziny w budowaniu relacji interpersonalnych, „Fides et ratio” 2014, no. 1(17).
Groszyk H., Korybski A., O programie tworzenia nauki polityki prawa Leona Petrażyckiego, „Annales UMCS”, vol. XXVIII,1, sectio G, 1981.
Habrat A., Ideał człowieka i społeczeństwa w teorii Leona Petrażyckiego, Rzeszów 2006.
Hildebrand D. von: Miłość jako odpowiedź na wartość, „Logos i ethos” 2014, no. 2 (37).
Izdebski H., Referat końcowy. Refleksje nad skutecznością prawa, [in:] Skuteczność prawa, ed. T. Giaro, Warszawa 2010.
Kaczmarczyk H., Prawo i gospodarka w poglądach Leona Petrażyckiego, „Roczniki Administracji i Prawa” 2012, nr 12.
Kik M., Leona Petrażyckiego filozofia prawa, „Czasopismo Filozoficzne” 2006, no. 1.
Kojder A., Ograniczenia skuteczności prawa, [in:] Skuteczność prawa, ed. T. Giaro, Warszawa 2010.
Kojder A., rec. A. Mereżko, Psichologičeskaja škoła prava L. I. Peražickogo – istotki, sodieržanije, vlijanie, Odessa 2016, “Państwo i Prawo” 2017, vol. 11.
Kojder A., Wizja naukowej polityki prawa, [in:] Godność i siła prawa, Warszawa 2001.
Kość A., Relacja prawa i wartości w społeczeństwie otwartym, [in:] Prawo a wartości. Księga jubileuszowa profesora Józefa Nowackiego, I. Bogucka, Z. Tobor (eds.). Kraków 2003.
Kotarbiński T., Traktat o dobrej robocie, Wrocław, Warszawa, Kraków, Gdańsk 1975.
Kunysz J., Skuteczność prawa: (zagadnienia wybrane), „Administracja: teoria, dydaktyka, praktyka” 2014, no. 2.
Kurczewski J., Wstęp do socjologii pojednania, [in:] Socjologia pojednania, ed. J. Kurczewski, Kraków 2012.
Kuśmierczyk B., Leona Petrażyckiego psychologiczna teoria prawa, „Studia Prawnoustrojowe” 2004, no. 3.
Lande J., Studia z filozofii prawa, Warszawa 1959.
Licki J., Motywacyjne i wychowawcze działanie prawa jako podstawa naukowej polityki prawa, [in:] Prawo w zmieniającym się społeczeństwie, ed. J. Kurczewski, Warszawa 1975.
Martyshin O., Cassic Concepts of Law and New Legal Theories, “Law of Ukraine: Legal Journal” 2011, No 1.
Matraszek L., Ekonomiczne aspekty teorii Leona Petrażyckiego, „Annales UMCS”, vol. XXVIII,1, sectio G, 1981.
Mereżko A., Psichologičeskaja škoła prava L. I. Peražickogo – istotki, sodieržanije, vlijanie, Odessa 2016.
Michailowski P., Copernico das Ciencias Juridicas, “Rivisto Direito Publico a Ciencia Politica” 1966, no. 3.
Motyka K., Leon Petrażycki Challenge to Legal Orthodoxy, Lublin 2007.
Motyka K. , Wpływ Leona Petrażyckiego na polską teorię i socjologię prawa, Lublin 1993.
F. S. C. Northrop, Petrażycki’s Psychological Jurisprudence: Its Originality and Importance, “University of Pennsylvania Law Review” (1955–1956).
Oniszczuk J., Filozofia i teoria prawa, Warszawa 2008.
Opałek K., Teoria Petrażyckiego a współczesna teoria prawa, [in:] Z zagadnień teorii prawa i teorii nauki Leona Petrażyckiego. Studia opracowane dla upamiętnienia stulecia urodzin, ed. K. Opałek, Warszawa 1969.
Orczykowski K., Szkoła psychologiczna w prawie, Toruń 2007.
Pałecki K., Prawoznawstwo. Zarys wykładu. Prawo w porządku społecznym, Warszawa 2003.
Pałecki K., Debating the Concept od Good Law, “Polish Political Science Yearbook” 2012, vol. 41.
Petrażycki L., O ideale społecznym i odrodzeniu prawa naturalnego, [in:] O nauce, prawie i moralności. Pisma wybrane, wyboru dokonali Jerzy Licki i Andrzej Kojder, opracował Andrzej Kojder, Warszawa 1985.
Petrażycki L., O pobudkach postępowania i istocie moralności i prawa, Warszawa 2002.
Petrażycki L., O prawa dla kobiet, [in:] O nauce, prawie i moralności. Pisma wybrane, wyboru dokonali Jerzy Licki i Andrzej Kojder, opracował Andrzej Kojder, Warszawa 1985.
Petrażycki L., Wstęp do nauki polityki prawa, [in:] O nauce, prawie i moralności. Pisma wybrane, wyboru dokonali Jerzy Licki i Andrzej Kojder, opracował Andrzej Kojder, Warszawa 1985.
Petrażycki L., Wstęp do nauki prawa i moralności. Podstawy psychologii emocjonalnej, Warszawa 1959.
Podgorac T. I., Aktualność myśli Leona Petrażyckiego w związku z wieloaspektowością jego twórczości, „Annales UMCS”, vol. XXVIII,1, sectio G, 1981.
Podgórecki A., Socjologia prawa, Warszawa 1962.
Podgórecki A. , Zarys socjologii prawa, Warszawa 1971.
Redmount R. S., Psychological Views im Jurispridental Theories, “University od Pennsylvania Law Review” 1959, vol. 107.
Słownik języka polskiego PWN. https://sjp.pwn.pl/slowniki/kategoria.html.
Smołka M., Leon Petrażycki o sprawiedliwym prawie, „Annales UMCS”, vol. XXVIII,1, sectio G, 1981.
Stanek J., Rosyjski realizm prawny. Psychologiczno-socjologiczna szkoła prawa, Warszawa 2017.
Stefaniuk M. E., Preambuła aktu normatywnego w doktrynie oraz w procesie stanowienia i stosowania polskiego prawa w latach 1989–2007, Lublin 2009.
Stefaniuk M. E., Skuteczność prawa i jej granice, „Studia Iuridica Lublinensia” 2011, no. 16.
Szadok-Bartuń A., O dwóch koncepcjach prawa naturalnego polskich filozofów prawa okresu międzywojennego, „Acta Universitatis Wratislaviensis. Przegląd Prawa i Administracji 2015, vol. 100.
Winczorek J., Skuteczność prawa, [in:] Leksykon socjologii prawa, ed. A. Kociołek-Pęksa, M. Stępień, Warszawa 2013.
Wronkowska S., Kryteria oceny prawa, [in:] Przemiany polskiego prawa (lata 1989 – 1999), ed. E. Kustra, Toruń 2001.
Wronkowska S., Ziembiński Z., Zarys teorii prawa, Poznań 1997.
Wróblewski J., Skuteczność prawa i problemy jej badania, „Studia Prawnicze” 1980, vol. 1–2.
Wysoczański w., Invocatio Dei w preambule Konstytucji z 2 kwietnia 1997 r., „Studia Iuridica”, vol.39, Warszawa 2001.
Ziembiński Z., Problemy podstawowe prawoznawstwa, Warszawa 1980.
Ziembiński Z. , Socjologia prawa jako nauka prawna, Warszawa–Poznań 1975.
Zyzik R., Czy Leon Petrażycki był prekursorem behawioralnej ekonomicznej analizy prawa?”Forum Prawnicze” 2017, no. 1.
Zyzik R., Ideał społeczny w polityce prawa. Perspektywa ewolucyjna, „Archiwum Filozofii i Myśli Społecznej” 2015, vol. 60.
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej https://orcid.org/0000-0002-5029-2254
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Czasopismo zapewnia bezpłatny i otwarty dostęp (ang. open access) do całej zawartości.
Od numeru 1/2024 teksty udostępniane są na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa CC BY 4.0.
Teksty opublikowane w numerach od 3/2018 do 4/2023 udostępnione są na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa - Użycie niekomercyjne - Bez utworów zależnych CC BY-NC-ND 4.0.
Z utworów opublikowanych w niniejszym czasopiśmie przed nr 3/2018 można korzystać w ramach dozwolonego użytku zgodnie z art. 23-35 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych.
