Człowiek: podmiot wychowania czy jego funkcja
Barbara Kiereś
Abstrakt
W niniejszym artykule omówiono problem podmiotowości człowieka jako celu wychowania. Problem ten stawia się w kontekście sporu pomiędzy tradycją realizmu a idealizmu o rozumienie człowieka i o jego podmiotowość (sprawczość). Wyróżnia się dwa nurty w łonie idealizmu – indywidualizm i kolektywizm oraz w konfrontacji z nimi personalizm pedagogiczny. Dowodzi się, że tradycja idealizmu jest skażona redukcjonizmem poznawczym, o czym przesądza błędna koncepcja filozofii. Pokazuje się, że tradycja realizmu i wypracowane na jej gruncie rozumienie podmiotowości sięga myśli starożytnej Grecji, a jego pogłębienie wraz z uzasadnieniem to wkład kultury chrześcijańskiej.
Słowa kluczowe:
podmiotowość, indywidualizm, kolektywizm, personalizmBibliografia
Jaroszyński P., Kalokagathia, „Człowiek w kulturze” 1995, nr. 2, s. 31-43.
Jaroszyński P., Paideia, w: Powszechna encyklopedia filozofii, t. 7, Lublin 2006, s. 948 -949.
Jaeger W., Paideia. Formowanie człowieka greckiego, przeł. M. Plezia i H. Bednarek, Warszawa 2001.
Kiereś B., Człowiek i wychowanie. Od osoby do osobowości, Lublin 2017
Kiereś B., Dobro wspólne jako cel i kryterium życie społecznego – aspekt pedagogiczny, „Roczniki Nauk Społecznych” 36, 2007, z. 2, s. 127-134.
B. Kiereś, U podstaw pedagogiki personalistycznej. Filozoficzny kontekst sporu o wychowanie, Lublin 2015.
Kiereś B., Współczesny wychowawca wobec antypedagogiki, w: Idee pedagogiki filozoficznej, red. S. Sztobryn, B. Śliwerski, Łódź 2003, s. 124-138.
Kiereś B., Wychowawca a wychowanek. Wspomaganie czy kształtowanie?, w: Wychowywać charakter, red. A. Piątkowska, K. Stępień, Lublin 2005, s. 81-95.
Krąpiec M.A., Chrześcijaństwo, w: Powszechna encyklopedia filozofii, t. 10, Suplement, s. 99-107.
Krąpiec M.A., Człowiek – dramat natury i osoby, w: Człowiek, kultura, uniwersytet, wybór i oprac. A. Wawrzyniak (Dzieła, t. 12), Lublin 1982, s. 15-57.
Krapiec M.A., Metafizyka, Zarys podstawowych zagadnień, Poznań 1966.
Krąpiec M.A., O rozumienie filozofii, Lublin 1991.
Kukołowicz T., Całka E., Podmiotowość wychowanka, w: Teoria wychowania. Wybrane zagadnienia, red. T. Kukołowicz, Stalowa Wola 1997, s. 72-79.
Olubiński A., Podmiotowość roli nauczyciela i ucznia. W świetle wyników badań. Toruń 1991.
Podmiotowość w wychowaniu. Między ideą a realnością, red. E. Kubiak-Szymborska, Bydgoszcz 1999.
Platon, Timajos. Kritias albo Atlantyk, przeł, wstępem, koment. i skorowidzem opatrzył P. Siwek, Biblioteka Klasyków Filozofii, Warszawa 1986.
Schoenebeck H. von, Antypedagogika. Być i wspierać zamiast wychowywać, przeł. N. Szymańska, Warszawa 1994.
Skrzydlewski P., Kolektywizm, indywidualizm a osobowa wizja człowieka, w: Spór o osobę w świetle klasycznej koncepcji człowieka. Studia i rozprawy, red. nauk. P.S. Mazur, Kraków 2012, s. 123-176.
Wilk J, Pedagogika rodziny, Lublin 2002.
Wilk J., Wobec pytania: „Kim jest dziecko?”, w: W służbie dziecku, t. I, red. J. Wilk, Lublin 2003.
Licencja
Czasopismo zapewnia bezpłatny i otwarty dostęp (ang. open access) do całej zawartości.
Od numeru 1/2024 teksty udostępniane są na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa CC BY 4.0.
Teksty opublikowane w numerach od 3/2018 do 4/2023 udostępnione są na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa - Użycie niekomercyjne - Bez utworów zależnych CC BY-NC-ND 4.0.
Z utworów opublikowanych w niniejszym czasopiśmie przed nr 3/2018 można korzystać w ramach dozwolonego użytku zgodnie z art. 23-35 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych.
