Opiekunki i pielęgniarki w wybranych utworach Stefana Żeromskiego
Marek Kochanowski
Abstrakt
Artykuł przedstawia obraz pielęgniarki w wybranych utworach Stefana Żeromskiego oraz mężczyzn, którzy w momentach kryzysu stają się zależni od kobiety. W opisywanych relacjach kobiety są obiektami miłości mężczyzn, będących pod ich opieką. W Dziejach grzechu pobyt z chorym Łukaszem jest częścią wielu inicjacji Ewy. W Promieniu choroba łączy śmiercią pielęgniarkę i ofiarę, w Wiernej rzece bohaterka zostaje wykorzystana przez Odrowąża i pozostawiona. W analizowanych tekstach mamy do czynienia z odwróceniem losu, początkowo to mężczyźni są uzależnieni od swoich opiekunek. Z czasem angażują się w te relację (czy wręcz je reżyserują) i przejmują nad nią kontrole.
Słowa kluczowe:
Pielęgniarka, ofiara, Żeromski, modernizm, powieśćBibliografia
2) Eile S., „Wierna rzeka” jako powieść historyczna, „Zeszyty Naukowe UJ” 1957, z. 3.
3) Głowiński M., Konstrukcja a recepcja (Wokół „Dziejów grzechu”), [w:] Tegoż, Gry powieściowe, Warszawa 1973.
4) Gacki W., Kobiety i miłość w twórczości St. Żeromskiego, Warszawa 1936.
5) Gogolin A., Miłość w twórczości Stefana Żeromskiego, „Akant” 2006, nr 12.
6) Grodzki B., Salomea Brynicka i „ciche bohaterki”, czyli o „Wiernej rzece” S. Żeromskiego – inaczej, [w]: Modernistyczny wizerunek człowieka. Studia historycznoliterackie, red. J. Szcześniak i D. Trześniowski, Lublin 2001.
7) Grzymała-Siedlecki A., Dobra wieść o złym, „Tygodnik Ilustrowany” 1912, nr 19.
8) Gutowski W., Nagie dusze i maski. O młodopolskich mitach miłości, Kraków 1997.
9) Gutowski W., Stefan Żeromski – „Dzieje grzechu”, [w:] Lektury polonistyczne. Od realizmu do preekspresjonizmu, red. G. Matuszek, Kraków 2001.
10) Handke K., Handke R., Świat kobiet i świat mężczyzn. Słownictwo Pism Stefana Żeromskiego, t. XIII, Kraków 2007.
11) Handke K., Stosunek Stefana Żeromskiego do pejzaży: natury i miasta, w: Dworki – pejzaże – konie, red. K. Stępnik, Lublin 2002.
12) Hutnikiewicz A., Imiona miłości, [w:], Żeromski, Warszawa 2000, s. 278-302
13) Kochanowski M., Melodramatyzm i powieść (Żeromski, Mniszkówna, Strug). Od rytuału do sensacji, Białystok 2015.
14) Kochanowski M., Świat osierocony. Ojcowie i córki w powieściach Stefana Żeromskiego z lat 1908-1919, [w]: Starość. Doświadczenie egzystencjalne - temat literacki - metafora kultury, red. A. Janicka, E. Wesołowska, G. Kowalski, Białystok 2013.
15) Linkner T., W mitycznym nurcie „Wiernej rzeki”, „Ruch Literacki” 2000, z. 2.
16) Markiewicz H., Stefan Żeromski wobec rewolucji, „Pamiętnik Literacki” 1951, z. 1.
17) Młodopolski witalizm. Modernistyczne witalizmy, red. A. Czabanowska-Wróbel, U.M. Pilch, Kraków 2016.
18) Olszewska M.J., Stefana Żeromskiego dar widzenia i przenikania świata, [w]: tejże, Stefan Żeromski. Spotkania, Warszawa 2015.
19) Popiel M., „Dokąd płynie ta woda, dokąd płynie?”, „Ruch Literacki” 1980, nr 5.
20) Pucko Z., Wybrane motywy pielęgniarki w literaturze. Szkice filozoficzne, Kraków 2016.
21) Światy Stefana Żeromskiego, red. M.J. Olszewska, G.P. Bąbiak, Warszawa 2005.
22) Theweleit K., Męskie fantazje, przeł. M. Falkowski, M. Herer, Warszawa 2015.
23) Trześniowski D.,Kim jest Ewa Pobratyńska. Rzecz o antypsychologizmie Żeromskiego, [w:] Światy Stefana Żeromskiego: studia, red. M.J. Olszewska, G.P. Bąbiak, Warszawa 2005.
24) Turek W., O pierwszym wydaniu „Wiernej rzeki” Stefana Żeromskiego, „Pamiętnik Literacki” 2011, z. 1.
25) Wrońska A., Elementy paraboli w „Dziejach grzechu” Stefana Żeromskiego, „Kieleckie Studia Filologiczne” 1997, t. 11.
26) Zacharska J., Kobieta, wina i grzech w utworach Żeromskiego, [w:] Klucze do Żeromskiego, red. K. Stępnik, Lublin 2003.
27) Zalewska A., Legenda i lektura. O „Dziejach grzechu” Stefana Żeromskiego, Warszawa 2016.
28) Zdanowicz A., Metafizyka i życie społeczne. Stefan Żeromski wobec problemów współczesności, Warszawa 2005.
29) Zdanowicz A., W poszukiwaniu nowej „szkoły umierania” – o wczesnej twórczości Stefana Żeromskiego, w: Śmierć w literaturze i kulturze drugiej połowy XIX wieku, red. E. Paczoska, U. Kowalczuk, Warszawa 2002.
30) Żeromski S., Dzieje grzechu, edycja Pism Zebranych (t.12-13) pod red. Z. Golińskiego, Warszawa 2015.
31) Żeromski S., Promień, edycja Dzieł, pod red. S. Pigonia, t. 2, Warszawa 1955-1973.
32) Żeromski S., Wierna rzeka,edycja Dzieł, pod red. S. Pigonia, t. 10, Warszawa 1955-1973.
Licencja
Czasopismo zapewnia bezpłatny i otwarty dostęp (ang. open access) do całej zawartości.
Teksty opublikowane w tomach 3/2018 - 4/2023 udostępnione są na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa - Użycie niekomercyjne - Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Od tomu 1/2024 teksty udostępniane są na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa CC BY 4.0.
