Krzywda i jej zadośćuczynienie w prawie cywilnym. Analiza pojęć w świetle orzecznictwa sądów polskich
Artur Klimkiewicz
Abstrakt
W aktualnie obowiązującym stanie prawnym podstawą roszczeń majątkowych może być m. in. fakt doznania tzw. krzywdy (por. art. 448 kc.). Jak należy interpretować znaczenie tego pojęcia oraz jaka jest jego relacja do takich pojęć jak „szkoda niemajatkowa” czy „cierpienia psychiczne” wciąż jest przedmiotem dyskusji naukowej oraz podlega dynamicznej wykładni sądowej. Kwestią budzącą aktualnie szczególne zainteresowanie jest m. in wpływ doznanej krzywdy poszkodowanego na roszczenia osób trzecich, które z uwagi na ten fakt nie mogą z poszkodowanym utrzymywać właściwych relacji, przykładem takiej sytuacji jest uszczerbek na zdrowiu dziecka (jego trwałe upośledzenie), który może być postrzegany także jako naruszenie dobra osobistego w postaci życia rodzinnego. Celem niniejszego artykułu było więc zrelacjonowanie aktualnie istniejących poglądów dotyczących interpretacji wymienionych powyżej pojęć i zakreślenie podstaw umożliwiających dochodzenie zadośćuczynienia pieniężnego. W artykule przedstawione zostały także okoliczności, które mają pierwszoplanowe znaczenie dla miarkowania wysokości zadośćuczynienia za krzywdę.
Słowa kluczowe:
dobra osobiste, krzywda, zadośćuczynienie, szkoda niemajątkowa, cierpienia psychiczne.Bibliografia
Bagińska E., Roszczenie o zadośćuczynienie na podstawie art. 446 § 4 kodeksu cywilnego na tle doświadczeń europejskich w: Kompensacja szkód komunikacyjnych. Nowoczesne rozwiązania ubezpieczeniowe, red. K. Ludwichowska, Warszawa 2011.
Bucoń P., Zadośćuczynienie Pieniężne z tytułu śmierci najbliższego członka rodziny, Przegląd Prawno-Ekonomiczny 2011, nr 2. Cisek A., W. Dubis (w:) E. Gniewek (red.), P. Machnikowski (red.), Kodeks cywilny. Komentarz, Warszawa 2016.
Dembiński A., M. Jońca, Leksykon tradycji rzymskiego prawa prywatnego. Podstawowe pojęcia, Warszawa 2016.
European Group on Tort Law. (2005). Zasady europejskiego prawa czynów niedozwolonych (Principles of European Tort Law PETL). http://civil.udg.es/tort/principles/text_PL.htm
Gawlik B., Ochrona dóbr osobistych. Sens i nonsens koncepcji tzw. praw podmiotowych osobistych, ZNUJ PWiOWI 1985, z. 41.
Grzybowski S., Ochrona dóbr osobistych według przepisów ogólnych prawa cywilnego, Warszawa 1957.
Grzybowski S., Prawa osobistości ze szczególnym uwzględnieniem przepisów prawa cywilnego i administracyjnego o imieniu i nazwisku, Warszawa 1937.
Grzybowski S., Prawo cywilne. Zarys części ogólnej, Warszawa 1985.
Gudowski J. (red.), Kodeks cywilny. Komentarz. Zobowiązania, III cz. 1, Warszawa 2013.
Jastrzębski J., Kilka uwag o naprawieniu szkody niemajątkowej, Palestra 2005, z. 3–4.
Kidyba A. (red.), Kodeks cywilny. Komentarz LEX. Tom III Zobowiązania. Część ogólna. 2 wydanie, Warszawa 2014.
Kolańczyk K., Prawo rzymskie, Warszawa 1976.
Kordasiewicz B., Cywilnoprawna ochrona prawa do prywatności, KPP 2000, z. 1.
Lewandowska-Malec I., Dobra osobiste, Warszawa 2014.
Lewaszkiewicz-Petrykowska B., W sprawie wykładni art. 448 k.c., PS 1997, nr 1.
Matys J., Model zadośćuczynienia pieniężnego z tytułu szkody niemajątkowej w kodeksie cywilnym, Warszawa 2012.
Matys J., Wpływ zasad słuszności na zadośćuczynienie pieniężne z tytułu szkody niemajątkowej, w: Wokół zasad prawa cywilnego, (red.)
T. Mróz , S. Prutis, Warszawa 2006.
Mączyński A., Zadośćuczynienie pieniężne za krzywdę spowodowaną naruszeniem dobra osobistego. Geneza, charakterystyka i ocena obowiązującej regulacji w: Odpowiedzialność cywilna. Księga pamiątkowa ku czci Profesora Adama Szpunara, Zakamycze 2004.
Panowicz-Lipska J., Majątkowa ochrona dóbr osobistych, Warszawa 1975.
Pazdan M. (w:) System prawa prywatnego, t. 1, Prawo cywilne - część ogólna, Z. Radwański (red.), Warszawa 2008.
Radwański Z., Kodeks cywilny a prawo regulujące zagadnienia rodziny (w:) Problemy współczesnego prawa cywilnego (konferencja naukowa), Warszawa 1982.
Radwański Z., Prawo cywilne - część ogólna, Warszawa 1999.
Radwański Z., Zadośćuczynienie pieniężne za szkodą niemajątkową. Rozwój i funkcja społeczna, Poznań 1956.
Safjan M. (w:) K. Pietrzykowski(red.), Kodeks cywilny. Komentarz, t. I, 2011.
Szpunar A., Uwagi o funkcjach odpowiedzialności odszkodowawczej, PiP 2003, z. 1.
Szpunar A., Zadośćuczynienie za szkodę niemajątkową, Bydgoszcz 1999.
Szpunar, A. . Wynagrodzenie szkody wynikłej wskutek śmierci osoby bliskiej. Bydgoszcz 2000.
Śmieja A., Instytucja zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę w kodeksie zobowiązań i w kodeksie cywilnym, Acta Universitatis Wratislaviensis 2009.
Wałachowska M., Wynagrodzeni szkód poniesionych na skutek doznania wstrząsu psychicznego spowodowanego śmiercią osoby bliskiej, Przegląd Sądowy 2004, nr 7-8.
Wałachowska M., Zadośćuczynienie pieniężne za uszkodzenie ciała lub wywołanie rozstroju zdrowia w prawie polskim, Wiadomości Ubezpieczeniowe 2012, nr 2.
Zielonacki A., Wartości życia rodzinnego w świetle ochrony dóbr osobistych (w:) Dobra osobiste i ich ochrona w polskim prawie cywilnym, J. St. Piątowski (red.), Wrocław 1986.
Wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 23 września 2005 r., I ACa 554/05, Palestra 2006, nr 9-10.
Wyrok SN z dnia 11 października 2007 r., IV CSK 264/07, OSNC-ZD 2008, nr 3, poz. 82.
Uchwała SN z dnia 22 października 2010 r., III CZP 76/10, LEX nr 604152:
Wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 26 kwietnia 2013 r., V ACa 189/13, LEX nr 1362686.
Wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 7 marca 2014 r., I ACa 1187/13, LEX nr 1454547.
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 kwietnia 2014 r., V CSK 320/13, LEX nr 1463645.
Wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 7 sierpnia 2014 r., I ACa 212/14, LEX nr 1506246.
Licencja
Czasopismo zapewnia bezpłatny i otwarty dostęp (ang. open access) do całej zawartości.
Teksty opublikowane w tomach 3/2018 - 4/2023 udostępnione są na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa - Użycie niekomercyjne - Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Od tomu 1/2024 teksty udostępniane są na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa CC BY 4.0.
