Rights versus obligations of persons detained in custody in Poland
Jerzy Nikołajew
Abstrakt
Przyjęty przez ustawodawcę katalog uprawnień i obowiązków osób tymczasowo aresztowanych uwzględnia konstytucyjną zasadę zakazu naruszania godności ludzkiej. W Kodeksie karnym wykonawczym uwzględniono prawo aresztanta do powiadomienia o miejscu swojego pobytu, prawo do obrony, prawo do korzystania z wyżywienia, środków leczniczych i higienicznych otrzymywanych spoza aresztu śledczego i prawo do zatrudnienia. Natomiast do podstawowych obowiązków tymczasowo aresztowanych zaliczono przestrzeganie postanowień regulaminowych i porządkowych oraz wykonywanie prac porządkowych w obrębie aresztu śledczego. Jednak realizacja powyższych uprawnień oraz egzekwowanie obowiązków nastręcza trudności związane z wykonywaniem tych przepisów, przez co ogranicza się wolności obywatelskie.
Słowa kluczowe:
tymczasowo aresztowani, prawa, obowiązkiBibliografia
Bibliografia
Akty prawne
Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r., Dz. U. Nr 78, poz. 483, z późn. zm.
Ustawa z 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny, Dz. U. Nr 90, poz. 555, z późn. zm.
Ustawa z 6 czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego, Dz. U. Nr 90, poz. 556, z późn.zm.
Ustawa z 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny wykonawczy, Dz. U. Nr 90, poz. 557.
Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z 25 sierpnia 2003 r. w sprawie regulaminu organizacyjno-porządkowego wykonywania tymczasowego aresztowania, Dz. U. Nr 152, poz. 1494.
Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z 2 września 2003 r. w sprawie określenia wartości dziennej normy wyżywienia oraz rodzaju diet wydawanych osobom osadzonym w zakładach karnych i aresztach śledczych, Dz. U. Nr 167, poz. 1633, z późn. zm.
Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z 27 października 2003 r. w sprawie czynności administracyjnych i rozliczeń finansowych związanych z prowadzeniem depozytu przedmiotów wartościowych i środków pieniężnych osób pozbawionych wolności, Dz. U. Nr 192, poz. 1881.
Literatura
Bogunia L., Kluczowe zagadnienia wykonywania tymczasowego aresztowania, „Nowa Kodyfikacja Prawa Karnego”, t. XVIII, Wrocław 2005.
Bulenda T., Hołda Z., Rzepliński A., Prawa człowieka a zatrzymanie i tymczasowe aresztowanie w polskim prawie i praktyce jego stosowania, „Archiwum Kryminologii” 1992, t. XVIII.
Dudek D., Konstytucyjna wolność człowieka a tymczasowe aresztowanie, Lublin 1999.
Eichstaedt K., Wykonanie postanowienia o zastosowaniu i przedłużeniu okresu tymczasowego aresztowania, „Prokuratura i Prawo” Nr 4/2009.
Horna O., Bezpieczeństwo jednostek penitencjarnych a zadania dla personelu, [w:] W. Ambrozik, H. Machel, P. Stępniak (red.), Misja Służby Więziennej a jej zadania wobec aktualnej polityki karnej i oczekiwań społecznych, Poznań-Gdańsk-Warszawa 2008.
Kalisz T., Wybrane problemy związane z wykonywaniem tymczasowego aresztowania: status prawny osoby tymczasowo aresztowanej, [w:] B. Stańdo- Kalisz T., Zatrudnianie nieodpłatne skazanych na karę pozbawienia wolności, „Nowa Kodyfikacja Prawa Karnego”, t. XXII, AUW Nr 3027, Wrocław 2008.
Kolendowska-Matejczuk M., Konstytucyjne prawo do obrony w działalności Rzecznika Praw Obywatelskich, Warszawa 2013.
Kosonoga J., Podstawy stosowania środków zapobiegawczych, „Prokuratura i Prawo” 2003, nr 10.
Kawecka A., K. Krajewski (red.), Problemy penologii i praw człowieka na początku XXI stulecia: Księga poświęcona pamięci Profesora Zbigniewa Hołdy, Warszawa 2011.
Kowaluk K., Dodatkowy sposób realizacji paczek z żywnością dla osadzonych, „Forum Penitencjarne” nr 2/2012.
Kuć M., Gałązka M., Prawo karne wykonawcze, Warszawa 2009.
Kumaniecki K. (opr.), Słownik łacińsko-polski, Warszawa 1997.
Łupińska A., Krzysztof Olkowicz zastępcą RPO, „Forum Penitencjarne” nr 10/2015.
Nowak P., Zasady porozumiewania się zatrzymanego z adwokatem oraz tymczasowo aresztowanego z obrońcą w Kodeksie postępowania karnego w aspekcie konstytucyjnym oraz prawnomiędzynarodowym, „Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych”, z. 1/2013.
Nowicki M. A., Wokół konwencji europejskiej. Komentarz do Europejskiej Konwencji Praw Człowieka, Warszawa 2009.
Pałaszewski P., Przyjęcie tymczasowo aresztowanych do aresztu śledczego, „Nowa Kodyfikacja Prawa Karnego”, t. XXV, AUW Nr 3165, Wrocław 2009.
Pich S., Żywucka-Kozłowska E., Wykonywanie tymczasowego aresztowania – aspekty penitencjarnej procedury resocjalizacyjnej, Kraków 2007.
Płachta M., Prawnomiędzynarodowe i konstytucyjne podstawy ochrony praw oskarżonego w procesie karnym, „Gdańskie Studia Prawnicze” 1999, t. IV
Postulski K., Kodeks karny wykonawczy. Komentarz, Warszawa 2015.
Przybyliński S., Więźniowie „Niebezpieczni”- ukryty świat penitencjarny, Kraków 2012.
Stefański R., Środki zapobiegawcze w nowym kodeksie postępowania karnego, Warszawa 1998.
Szymanowski T., Bezpieczeństwo w wykonywaniu kary pozbawienia wolności i tymczasowego aresztowania w świetle przepisów prawa, [w:] T. Bulenda, A. Rzepliński (red.), Modernizowanie więziennictwa. V Kongres Penitencjarny, Warszawa 2015.
Śledzik W. (red.), Prawo penitencjarne. Kodeks karny wykonawczy z przepisami wykonawczymi i związkowymi, Zakamycze 2006.
Tarnowska D., Prawo tymczasowo aresztowanego oskarżonego do kontaktowania się ze swoim obrońcą, „Prawo i Prokuratura” nr 12/2003.
Wałach J., Uprawnienia procesowe zatrzymanego i tymczasowo aresztowanego w świetle zasady prawa do obrony, Białystok 2014.
Wierzbicki J., Telefony dla tymczasowo aresztowanych?, „Forum Penitencjarne” nr 8/2014.
Wiliński P., Zasada prawa do obrony w polskim procesie karnym, Kraków 2006.
Zagórski J., Wykonywanie tymczasowych aresztowań w Polsce, „Państwo i Prawo” 2007, z. 10.
Źródła internetowe
www.sw.gov.pl/Data/Files/kunickim/informatory-dla-cudzoziemców/polski_2014.pdf
www.poznan.pr.gov.pl/?m=prawa-i-obowiazki-podejrzanego&ide=29
www.zamuramizk.pun.pl/as-myslowice-251.htm
Akty prawne
Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r., Dz. U. Nr 78, poz. 483, z późn. zm.
Ustawa z 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny, Dz. U. Nr 90, poz. 555, z późn. zm.
Ustawa z 6 czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego, Dz. U. Nr 90, poz. 556, z późn.zm.
Ustawa z 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny wykonawczy, Dz. U. Nr 90, poz. 557.
Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z 25 sierpnia 2003 r. w sprawie regulaminu organizacyjno-porządkowego wykonywania tymczasowego aresztowania, Dz. U. Nr 152, poz. 1494.
Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z 2 września 2003 r. w sprawie określenia wartości dziennej normy wyżywienia oraz rodzaju diet wydawanych osobom osadzonym w zakładach karnych i aresztach śledczych, Dz. U. Nr 167, poz. 1633, z późn. zm.
Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z 27 października 2003 r. w sprawie czynności administracyjnych i rozliczeń finansowych związanych z prowadzeniem depozytu przedmiotów wartościowych i środków pieniężnych osób pozbawionych wolności, Dz. U. Nr 192, poz. 1881.
Literatura
Bogunia L., Kluczowe zagadnienia wykonywania tymczasowego aresztowania, „Nowa Kodyfikacja Prawa Karnego”, t. XVIII, Wrocław 2005.
Bulenda T., Hołda Z., Rzepliński A., Prawa człowieka a zatrzymanie i tymczasowe aresztowanie w polskim prawie i praktyce jego stosowania, „Archiwum Kryminologii” 1992, t. XVIII.
Dudek D., Konstytucyjna wolność człowieka a tymczasowe aresztowanie, Lublin 1999.
Eichstaedt K., Wykonanie postanowienia o zastosowaniu i przedłużeniu okresu tymczasowego aresztowania, „Prokuratura i Prawo” Nr 4/2009.
Horna O., Bezpieczeństwo jednostek penitencjarnych a zadania dla personelu, [w:] W. Ambrozik, H. Machel, P. Stępniak (red.), Misja Służby Więziennej a jej zadania wobec aktualnej polityki karnej i oczekiwań społecznych, Poznań-Gdańsk-Warszawa 2008.
Kalisz T., Wybrane problemy związane z wykonywaniem tymczasowego aresztowania: status prawny osoby tymczasowo aresztowanej, [w:] B. Stańdo- Kalisz T., Zatrudnianie nieodpłatne skazanych na karę pozbawienia wolności, „Nowa Kodyfikacja Prawa Karnego”, t. XXII, AUW Nr 3027, Wrocław 2008.
Kolendowska-Matejczuk M., Konstytucyjne prawo do obrony w działalności Rzecznika Praw Obywatelskich, Warszawa 2013.
Kosonoga J., Podstawy stosowania środków zapobiegawczych, „Prokuratura i Prawo” 2003, nr 10.
Kawecka A., K. Krajewski (red.), Problemy penologii i praw człowieka na początku XXI stulecia: Księga poświęcona pamięci Profesora Zbigniewa Hołdy, Warszawa 2011.
Kowaluk K., Dodatkowy sposób realizacji paczek z żywnością dla osadzonych, „Forum Penitencjarne” nr 2/2012.
Kuć M., Gałązka M., Prawo karne wykonawcze, Warszawa 2009.
Kumaniecki K. (opr.), Słownik łacińsko-polski, Warszawa 1997.
Łupińska A., Krzysztof Olkowicz zastępcą RPO, „Forum Penitencjarne” nr 10/2015.
Nowak P., Zasady porozumiewania się zatrzymanego z adwokatem oraz tymczasowo aresztowanego z obrońcą w Kodeksie postępowania karnego w aspekcie konstytucyjnym oraz prawnomiędzynarodowym, „Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych”, z. 1/2013.
Nowicki M. A., Wokół konwencji europejskiej. Komentarz do Europejskiej Konwencji Praw Człowieka, Warszawa 2009.
Pałaszewski P., Przyjęcie tymczasowo aresztowanych do aresztu śledczego, „Nowa Kodyfikacja Prawa Karnego”, t. XXV, AUW Nr 3165, Wrocław 2009.
Pich S., Żywucka-Kozłowska E., Wykonywanie tymczasowego aresztowania – aspekty penitencjarnej procedury resocjalizacyjnej, Kraków 2007.
Płachta M., Prawnomiędzynarodowe i konstytucyjne podstawy ochrony praw oskarżonego w procesie karnym, „Gdańskie Studia Prawnicze” 1999, t. IV
Postulski K., Kodeks karny wykonawczy. Komentarz, Warszawa 2015.
Przybyliński S., Więźniowie „Niebezpieczni”- ukryty świat penitencjarny, Kraków 2012.
Stefański R., Środki zapobiegawcze w nowym kodeksie postępowania karnego, Warszawa 1998.
Szymanowski T., Bezpieczeństwo w wykonywaniu kary pozbawienia wolności i tymczasowego aresztowania w świetle przepisów prawa, [w:] T. Bulenda, A. Rzepliński (red.), Modernizowanie więziennictwa. V Kongres Penitencjarny, Warszawa 2015.
Śledzik W. (red.), Prawo penitencjarne. Kodeks karny wykonawczy z przepisami wykonawczymi i związkowymi, Zakamycze 2006.
Tarnowska D., Prawo tymczasowo aresztowanego oskarżonego do kontaktowania się ze swoim obrońcą, „Prawo i Prokuratura” nr 12/2003.
Wałach J., Uprawnienia procesowe zatrzymanego i tymczasowo aresztowanego w świetle zasady prawa do obrony, Białystok 2014.
Wierzbicki J., Telefony dla tymczasowo aresztowanych?, „Forum Penitencjarne” nr 8/2014.
Wiliński P., Zasada prawa do obrony w polskim procesie karnym, Kraków 2006.
Zagórski J., Wykonywanie tymczasowych aresztowań w Polsce, „Państwo i Prawo” 2007, z. 10.
Źródła internetowe
www.sw.gov.pl/Data/Files/kunickim/informatory-dla-cudzoziemców/polski_2014.pdf
www.poznan.pr.gov.pl/?m=prawa-i-obowiazki-podejrzanego&ide=29
www.zamuramizk.pun.pl/as-myslowice-251.htm
Nikołajew, J. (2020). Rights versus obligations of persons detained in custody in Poland. Zeszyty Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II, 61(2), 243–264. https://doi.org/10.31743/zn.2018.61.2.243-264
Jerzy Nikołajew
jerzy-nikolajew@wp.pl
Licencja
Czasopismo zapewnia bezpłatny i otwarty dostęp (ang. open access) do całej zawartości.
Teksty opublikowane w tomach 3/2018 - 4/2023 udostępnione są na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa - Użycie niekomercyjne - Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Od tomu 1/2024 teksty udostępniane są na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa CC BY 4.0.
