Natura mediów masowych i zagrożenia związane z ich wpływem w świetle głównych tez teorii Marshalla McLuhana

Marek Jan Pytko

Abstrakt

Ukryta, niedostrzegalna na pierwszy rzut oka natura mediów elektronicznych XX wieku, a tym bardziej cyfrowych XXI wieku, staje się niejednokrotnie przyczyną bolesnych w skutkach zagrożeń, jakie te media, nieświadomie używane, mogą generować z perspektywy nie tylko treści, ale szczególnie formy oddziaływania. Bierze się to stąd, że jak zauważa Marshall McLuhan, są one szczególnym przedłużenie ludzkich zmysłów z natury swej przechodzących w system nerwowy. Gdy w sposób świadomy i zamierzony przez te media reżyseruje się zaburzenie równowagi zmysłów za pomocą np. gier, efekty u odbiorcy są łatwe do przewidzenia. Wraz z tezą: „medium is the message” (środek przekazu sam jest przekazem) kanadyjski medioznawca uzasadnia, że zmiana formy określonego medium pociąga za sobą zarazem zmianę tempa, skali, wzorca i modelu życia, jaki to medium wnosi. Wszystkie powyższe zmiany i ich przyspieszenia przynoszą określony, ale niezauważalny skutek, zmieniając wzorce zachowań i nawyków, a przez to konwertując model, szablony, konwencje, paradygmaty, praktyki i ideały życia jednostki i społeczeństwa. Dlatego w dłuższej perspektywie to właśnie forma medium jest ogólnie o wiele bardziej determinująca zmiany niż treść jego przekazu. Gdy dodamy do tego skalę globalną oraz jeszcze większe możliwości manipulacyjne szczególnie nowych mediów, perspektywa ich oddziaływania staje się olbrzymia i może to generować daleko idące w skutkach zagrożenia, stojące w opozycji do komplementarnego rozwoju człowieka.