Kondycja podmiotu wobec upadku Rzeczypospolitej. Treny Józefa Morelowskiego
Patrycja Bąkowska
Abstrakt
Głównym celem artykułu jest lektura Trenów Józefa Morelowskiego jako utworu wyrażającego kryzys podmiotu. Autorka rozprawy proponuje, by cykl wierszy, powstałych po upadku Rzeczypospolitej, ująć w kontekście tradycji antycznej i staropolskiej. Daje to szansę na dostrzeżenie i wyeksponowanie różnorodnych sposobów manifestowania „Ja” w tekście poetyckim. Wydaje się bowiem, że uruchomienie zakorzenionych w kulturze literackiej toposów i środków literackiego obrazowania jest próbą przezwyciężenia kryzysu i dezintegracji podmiotu. Ponadto, zwrócenie uwagi na wpływ tradycji i literackiej konwencji pozwala zrewidować stan badań i przemyśleć dotychczas poczynione obserwacje o charakterze tzw. przełomu romantycznego.
Słowa kluczowe:
treny, oświecenie, poezja, „Ja”Bibliografia
Budzyński J., Horacjanizm w liryce polsko-łacińskiej renesansu i baroku, Wrocław 1985.
Cieński M., Karpiński wobec doświadczenia wygnania: biografia i kreacja literacka, [w:] tegoż, Literatura polskiego oświecenia wobec tradycji i Europy, Kraków 2013, s. 161 – 172.
Dubisz S., Modlitewno-religijne incipity utworów wierszowanych okresu konfederacji barskiej, „Poradnik Językowy” 1996, z. 9, s. 41 – 47.
Dziechcińska H., Sztuka przekonywania w kulturze polskiej trzech stuleci: XVI – XVII – XVIII wiek, Warszawa 2010.
Eustachiewicz M., „Psalmodia polska” W. Kochowskiego na tle staropolskich stylizacji biblijnych, „Pamiętnik Literacki” 1974, z. 2, s. 45 – 78.
Falińska M., Przeszłość a teraźniejszość. Studium z dziejów świadomości historycznej społeczeństwa staropolskiego, Warszawa 1986.
Florczak Z., Europejskie źródła teorii językowych w Polsce na przełomie XVIII i XIX wieku. Studia z dziejów teorii języka i gramatyki, Wrocław 1978.
Grabowska D., Twórczość kałuska Wacława Rzewuskiego, „Zeszyty Naukowe Wydziału Humanistycznego Uniwersytetu Gdańskiego. Prace Historycznoliterackie” 1985, z. 8–9, s. 21–36.
Gruchała J., „Psalmy, hymny, Pieśnie pełne ducha.” Studia o staropolskich tekstach religijnych, Kraków 2013.
Grześkowiak-Krwawicz A., Regina libertas. Wolność w polskiej myśli politycznej XVIII wieku, Gdańsk 2006.
Kostkiewiczowa T., Inspiracje psałterzowe wyobraźni poetyckiej epok dawnych (rekonesans), w: Księga psalmów. Modlitwa, przekład, inspiracja, pod red. P. Mitznera, Warszawa 2007, s. 85 – 103.
Lasocińska E., „Cnota sama z mądrością jest naszym żywotem”. Stoickie pojęcie cnoty w poezji polskiej XVII wieku, Warszawa 2003.
Morelowski J., Treny i Sen, wstęp St. z Kutnego, Kraków 1910.
Morelowski J., Wiersze Józefa Morelowskiego, wstęp E. Aleksandrowska, Wrocław 1983
Pelc J., Obraz – słowo – znak. Studium o emblematach w literaturze staropolskiej, Wrocław 1973.
Pelc J., Tren, w: Słownik Literatury Staropolskiej, pod red. T. Michałowskiej, Wrocław 1990, s. 874 – 877.
Ricouer P., Skarga jako modlitwa, w: A. LaCocque, tegoż, Myśleć biblijnie, przeł. E. Mukoid, M. Tarnowska, Kraków 2003, s. 286 – 306.
Sokolski J., Bogini, pojęcie, demon. Fortuna w dziełach autorów staropolskich, Wrocław 1996.
Włoch W., Polska elegia patriotyczna w epoce rozbiorów, Kraków 1916.
Woronicz J. P., Pisma wybrane, wstęp i oprac. M. Nesteruk, Z. Rejman, Warszawa 1993.
Zielaskowska E., O rymotwórstwie i rymotwórcach. Ignacy Krasicki między starożytnikami i nowożytnikami, Poznań 2014.
Żbikowski P., „…bolem śmiertelnym ściśnione mam serce… Rozpacz oświeconych u źródeł romantycznego przełomu w poezji polskiej w latach 1793-1805. Wrocław 1998.
Żbikowski P., Klasycyzm postanisławowski. Doktryna estetycznoliteracka, Warszawa 1984
Licencja
Czasopismo zapewnia bezpłatny i otwarty dostęp (ang. open access) do całej zawartości.
Teksty opublikowane w tomach 3/2018 - 4/2023 udostępnione są na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa - Użycie niekomercyjne - Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Od tomu 1/2024 teksty udostępniane są na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa CC BY 4.0.
