(Nie)zgodnie z przekonaniami ojca, (nie)zgodnie z Biblią, czyli o intertekstualnym świecie odniesień biblijnych w powieści Franz i François Françoisa Weyergansa
Adam Jarosz
Abstrakt
Biblia, „wielki kod” jak nazywa ją Norman Frye jest niewyczerpanym zbiorem wielkich obrazów symbolicznych oraz źródłem norm etycznych. Ten aspekt pedagogiczny Biblii zarysowuje się z wielką siłą w autobiograficznej powieści Franz i François autorstwa Françoisa Weyergansa. Powieść Weyergansa to nie tylko utwór o trudnych relacjach ojca i syna lecz również pretekst do stworzenia specyficznej przestrzeni narracyjnej, w której bohater, François, podejmuje dialog z Biblią (ukazaną poprzez system intertekstualnych odniesień) oraz (co wydaje się niezwykle ważne) ze swoistymi interpretacjami tychże, dokonywanymi przez swojego ojca, Franza, twórcy powieści katolickich. Biorąc pod uwagę niezwykle polemiczny charakter tego dialogu, celem zaproponowanej analizy nie jest systematyczna prezentacja wszystkich zasygnalizowanych w powieści kontekstów biblijnych, lecz raczej próba przedstawienia kilku sytuacji egzystencjalnych z życia Françoisa, w których Biblia i jej wykładnia zaproponowana przez ojca, stają się ważnym, (choć nie zawsze bezkrytycznie akceptowanym) punktem odniesienia w kształtowaniu się osobowości chłopca. Wbrew intencjom ojca, François, oddala się od wartości biblijnych. Klęska pedagogiczna ojca czy Biblii? Z pewnością ostrzeżenie przeciwko zbyt pochopnej i egzaltowanej, w formie i treści, egzegezie biblijnej dokonywanej przez ojca-pisarza, prowadzącej do zaburzeń emocjonalnych Françoisa oraz do dyskredytacji, wartości biblijnych w oczach chłopca.
Słowa kluczowe:
Biblia, ojciec, syn, intertekstualność, ofiara Abrahama, Święty PawełBibliografia
Chauvin D., L’œuvre de William Blake. Apocalypse et transfiguration, Grenoble, 1992.
Genette G., Palimpsestes. La littérature au second degré, Paris, 1992.
Głowiński M., O intertekstualności, „Pamiętnik Literacki” 1986, Kraków, s. 75-100.
Frye N., La parole souveraine, Paris, 1994.
Frye N., Le Grand Code. Bible et la littérature, Paris, 1984.
Jelonek T., Biblia w kulturze świata, Kraków, 2007.
Jelonek, T., Biblijne pojęcie Sacrum, Kraków, 2008.
Jelonek T., Teologia biblijna, Kraków, 2011.
Jelonek T., Wprowadzenie do listów Świętego Pawła, Kraków, 1998.
Kasperski E., „Teoria i literatura w sytuacji ponowoczesności” w: E. Czaplewicz, E. Kasperski, Literatura i różnorodność; kresy i pogranicza, Warszawa, 1996;
Kristeva J., Semiotiké. Recherches pour une sémanalyse, Paris, 1969.
Langkammer H., Teologia biblijna Starego i Nowego Testamentu, Legnica, 2007.
Lejeune P., Wariacje na temat pewnego paktu. O Autobiografii, Kraków, 2007.
Léon-Dufour X., Słownik Teologii biblijnej, Poznań, 1994.
Miskolczi I., Les Œuvres de la non-Écriture. La métafiction vide dans les romans contemporains w: http://cief.elte.hu/sites/default/files/article_miskolczi_istvan.pdf (dostęp: 2//06/17).
Moschelhi R., La mise en abyme dans « Trois jours chez ma mère » de Weyergans et « Farag » de Radwa Achour w: http://horizonsaepf.com/wp-content/uploads/2017/09/5.pdf (dostęp: 2//06/17)
Paque J., François Weyergans, romancier, Bruxelles, 2005.
Piekarski I., Kod sztuki. O Biblii w Nortropa Frye’a wizji literatury w: http://rcin.org.pl/Content/57858/WA248_71480_P-I-2524_piekarski-kod_o.pdf.[dostęp :2//06/17].
Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu, Biblia Tysiąclecia, red. nauk. A. Jankowski, tłum. Ksiąg W. Borowski, Poznań, 2009.
Robert L., François Weyergans, Le Pitre w: http://culture.ulg.ac.be/jcms/prod_285393/fr/francois-weyergans-le-pitre.(dostęp : 2//06/17).
Rodak P., Pismo książka lektura, Warszawa, 2009.
Sabaˇu A., François Weyergans et Kenzaburô Ôé - (perpé)tuer le père ou sauver le fils?, „Studia Universitatis Babeş-Bolyai”, Filologia nr 4, 2008, s. 140-147 w: http://studia.ubbcluj.ro/download/pdf/377.pdf (dostęp: 2//06/17).
Sabaˇu A., recenzja: Jeannine Paque, François Weyergans romancier, Bruxelles, Luce Wilquin, coll. « l’œuvre en lumière », 2005, 158 p. w: http://studia.ubbcluj.ro/download/pdf/377.pdf (dostęp: 2//06/17).
Sève A., Homilie niedzielne, Kraków, 1999.
Sosień B., Hipoteksty, teksty, mity, czyli o współistnieniu metod w : Intertekstualność i wyobraźniowość. Studia pod redakcją B. Sosień, Kraków, 2009.
Kaiser Walter C. Davids Peter H., Bruce F.F., Trudne fragmenty Biblii, Warszawa, 2011.
Weyergans F., Franz et François, Paris, 2007.
Licencja
Czasopismo zapewnia bezpłatny i otwarty dostęp (ang. open access) do całej zawartości.
Teksty opublikowane w tomach 3/2018 - 4/2023 udostępnione są na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa - Użycie niekomercyjne - Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Od tomu 1/2024 teksty udostępniane są na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa CC BY 4.0.
