Dobrodziej – mistrz – profesor. Wincenty Pol w świetle listów doń skierowanych
Małgorzata Nowak-Barcińska
Abstrakt
Przedmiotem uwagi autorki są określenia Wincentego Pola wydobyte z przesłanej doń korespondencji. Bliżej przygląda się formom: dobrodziej, profesor, mistrz, wieszcz, ziomek. Korpus badań stanowiły listy (ogółem 98) skierowane do Wincentego Pola przez różnych nadawców w latach 18301872 zamieszczone przez Zbigniewa Sudolskiego w zbiorze: Listy z ziemi naszej. Korespondencja Wincentego Pola z lat 1826-1872 (s. 545-657). W zwrotach adresatywnych Wincenty Pol ukazywany jest m.in. jako ojciec narodu i wieszcz, twórca wielbiony czy wręcz ubóstwiany, szanowany profesor, potwierdzają one tezę Sudolskiego nt. istotnej roli twórcy Mohorta w „kształtowaniu kultury swoich czasów” (LZN, s. 546). Analizowane wyrażenia poświadczają zarazem bogactwo współczesnej Polowi etykiety. Człon podstawowy zwrotu adresatywnego wzbogacają liczne określenia towarzyszące, które powodują, że adresatywy z listów do Pola umieszczone na skali stopniowalnej grzeczności – są bardzo grzeczne. Jak się wydaje, często formuły te są próbą pogodzenia konwencji – pisania wedle zwyczaju – i szczerego uczucia nadawcy – pisania wedle serca.
Słowa kluczowe:
W. Pol, epistolografia, zwroty adresatywne, mistrz, wieszcz, profesorBibliografia
Źródła
Listy z ziemi naszej. Korespondencja Wincentego Pola z lat 1826-1872. Zebrał, opracował i wstępem opatrzył Zbigniew Sudolski, Warszawa 2004.
Słowniki
[Swil] Słownik języka polskiego, red. A. Zdanowicz, M. Bohusz Szyszko, J. Filipowicz, W. Tomaszewicz, B. Trentowski, t.1-2, Wilno 1861.
Literatura przedmiotu
Janiak-Jasińska A., Wyznaczniki sztuki epistolarnej w świetle listowników z 2 połowy XIX wieku, w: Sztuka pisania. O liście polskim w wieku XIX, red. J. Sztachelska, E. Dąbrowicz, Białystok 2000, s. 255-263.
Kałkowska A., Struktura składniowa listu, Wrocław 1982.
Nowakowska M., Komunikacja werbalna i niewerbalna jako język wielowymiarowy, „Studia Semiotyczne” 1979, nr 9, s 181-196.
Olma M., Listy emigracyjne Józefa Ignacego Kraszewskiego do Władysława Chodźkiewicza. Analiza pragmalingwistyczna, Kraków 2006.
Ursel M., Wizerunek Wincentego Pola w świetle prasy polskiej w drugiej połowie XIX wieku, w: Obrazy natury i kultura. Studia o Wincentym Polu, red. M. Łoboz, Wrocław 2015, s. 431-448.
Licencja
Czasopismo zapewnia bezpłatny i otwarty dostęp (ang. open access) do całej zawartości.
Teksty opublikowane w tomach 3/2018 - 4/2023 udostępnione są na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa - Użycie niekomercyjne - Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Od tomu 1/2024 teksty udostępniane są na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa CC BY 4.0.
