Edmund Bojanowski jako badacz historii regionu

Łukasz Puślecki




Abstrakt

Autor prezentuje w artykule dorobek Edmunda Bojanowskiego w zakresie historycznych badań regionalnych, skupiając się na jego tekstach dotyczących regionu, z którego on sam pochodził, czyli ziemi gostyńskiej. Chodzi tu o dwa ważne dla badań regionalnych artykuły: Kasper Miaskowski oraz Do malowniczej podróży po Wielko-Polsce, Gostyń i jego okolica. W pierwszym z nich Bojanowski wydobył z zapomnienia postać wybitnego poety, co zainspirowało wielu autorów do dalszego badania biografii i twórczości Miaskowskiego. Artykuł o Gostyniu i okolicy jest, utrzymanym w konwencji podróżopisarskiej, opisem krajoznawczym. Ten niezwykle ciekawy i poruszający wiele zagadnień tekst do dziś jest jednym z podstawowych źródeł do badania historii subregionu gostyńskiego. Analizowane tu artykuły pozwalają uznać E. Bojanowskiego za prekursora regionalnych badań historycznych, dotyczących ziemi gostyńskiej. O jakości tych tekstów świadczą też ich liczne przedruki.

Słowa kluczowe:

Edmund Bojanowski, regionalizm historyczny, subregion gostyński

Prasa
„Gazeta Codzienna” (Warszawa)
„Gazeta Wielkiego Księstwa Poznańskiego” (Poznań)
„Muzeum Domowe” (Warszawa)
„Przyjaciel Ludu” (Leszno)
„Tygodnik Ilustrowany” (Warszawa)
„Tygodnik Literacki” (Poznań)

Źródła drukowane

Baliński M., Lipiński T., Starożytna Polska pod względem historycznym, jeograficznym i statystycznym, t. I, Warszawa 1885.
Beatificationis et canonizationis Servi Dei Edmundi Bojanowski, viri laici, fund. Congreg. Ancillarum B.M.V. IMM. (1814-1871). Positio super virtutibus ex officio concinnata, vol. I, Romae 1996.
Bojanowski E., Dziennik, wydanie kompletne rękopisu i luźnych kartek Dziennika wraz z zapisami dziennymi Ochronka Podrzecza 1851-1854 i relacją s. Elżbiety Szkudłapskiej Ostatnie dnie życia i pogrzeb, objaśnił, skomentował i wstępem poprzedził L. Smołka, t. I-IV, Wrocław 2009.
Bojanowski E., Korespondencja Edmunda Bojanowskiego z lat 1829-1871, objaśnił, skomentował i zarysem monograficznym poprzedził L. Smołka, t. 1-2, Wrocław 2001.
Hoffmanowa K., Opis różnych okolic Królestwa Polskiego, t. 1: Z widokiem Puław, Wrocław 1833.
Kolberg O., Dzieła wszystkie, t. 10: Wielkie Księstwo Poznańskie, cz. II, Wrocław-Poznań 1982.
Lipiński J.J., Piosnki ludu wielkopolskiego, cz. I, Poznań 1842.
Łukaszewicz J., Krótki opis historyczny kościołów parochialnych, kościółków, kaplic, klasztorów, szkółek parochialnych, szpitali i innych zakładów dobroczynnych w dawnej dyecezyi poznańskiej, t. II, Poznań 1859.
Maciejowski W.A., Piśmiennictwo polskie od czasów najdawniejszych aż do roku 1830, t. 1-2 Warszawa 1851-1852.
Prace, szkice i notatki Edmunda Bojanowskiego. Inedita, red. E. Gigilewicz, M.L. Opiela, t. I-II, Lublin 2016.
Puślecki Ł., „Przedmowa” do zbioru „Pieśni ludu wielkopolskiego” Franciszka Wawrowskiego – próba edycji, w: Studia bibliologiczno-edytorskie. Edycje. Prasa. Czytelnictwo (analizy – materiały – przeglądy), red. K. Grabias-Banaszewska, R. Sztyber, Zielona Góra 2015.
Raczyński E., Wspomnienia Wielkopolski to jest województw poznańskiego, kaliskiego i gnieźnieńskiego, t. 1-2, Poznań 1842-1843.
Rymarkiewicz J., Wiadomość o życiu i pismach Kaspra Miaskowskiego, w: Zbiór rythmów Kaspra Miaskowskiego znowu przez autora poprawionych, rozszerzonych i na dwie części podzielonych, w Poznaniu w drukarni J. Rossowskiego roku 1622, teraz do druku po raz trzeci podany, przejrzany, objaśniony i wiadomością o życiu i pismach Miaskowskiego opatrzony przez J. Rymarkiewicza…, t. 1-2, Poznań 1855.
Syrokomla W., Wycieczki po Litwie w promieniach od Wilna (Troki, Stokliszki, Jezno, Funie, Niemiez, Miedniki etc.), z ryciną litografowaną i drzeworytami, Wilno 1857.
Złota księga, w której zawarte są przykłady cnót chrześcijańskich ludziom ku nauce i zabawie, Lwów 1861.


Literatura

Błaszczyk S., Kapliczka ludowa z Grabonoga, „Studia Muzealne” 1957, nr 3.
Błaszczyk S., Plastyka, w: Kultura ludowa Wielkopolski, red. J. Burszta, t. 1, Poznań 1960.
Błaszczyk S., Rzeźbiarze ludowi południowej Wielkopolski, „Polska Sztuka Ludowa” 1958, nr 1.
Brzeziński A., Pamiątka jubileuszu dwuchsetletniego Zgromadzenia XX. Filipinów na Górze Świętej Gostyńskiej Roku Pańskiego MDCCCLXVIII, t. I-II, Poznań 1869.
Burkot S., Polskie podróżopisarstwo romantyczne, Warszawa 1988.
Chociej S., Twórczość literacka i działalność wydawnicza Edmunda Bojanowskiego, „Nasza Przeszłość” 1967, t. XXVI.
Drozdowski M., W dobie Rzeczpospolitej szlacheckiej (do 1793 r.), w: Dzieje Ziemi Gostyńskiej, red. S. Sierpowski, Poznań 1979.
Fogel J., Błogosławiony Edmund Bojanowski (1814-1871) jako amator archeologii regionalnej. Fragment starożytnictwa w Wielkim Księstwie Poznańskim, „Folia Praehistorica Posnaniensia” 2011, t. XVI.
Glapa A., Strój dzierżacki, „Atlas Polskich Strojów Ludowych” 1953, cz. II: Wielkopolska, z. 2.
Glapa A., Ubiór chłopski, w: Kultura ludowa Wielkopolski, red. J. Burszta, t. 1, Poznań 1960.
Gomolec L., Wielkopolskie grupy regionalne i lokalne nazwy ludności wiejskiej, w: Kultura ludowa Wielkopolski, red. J. Burszta, t. 2, Poznań 1964.
Górski R., Oskar Kolberg. Zarys życia i działalności, Warszawa 1970.
Hernas C., Barok, Warszawa 1973.
Hinc A., Obraz dziejów ojczystych w pozaszkolnej edukacji historycznej społeczeństwa polskiego w Wielkim Księstwie Poznańskim w pierwszej połowie XIX wieku, Poznań 2007.
Jakóbczyk W., Prasa polska w Wielkopolsce w latach 1832-1858, w: Prasa polska w latach 1661-1864, red. J. Łojek, t. 1, Warszawa 1976.
Janion M., Żmigrodzka M., Romantyzm i historia, Gdańsk 2001.
Jankowiak S., Biskupizna. Dzieje regionu, folklor biskupiański, jego popularyzacja i popularyzatorzy. Zestawienie bibliograficzne, Krobia 1993.
Jankowiak S., Edmund Bojanowski 1814-1871. Życie i działalność. Bibliografia, Grabonóg 1995.
Jankowiak S., Kasyno Gostyńskie (1835-1846). U początków pracy organicznej w Wielkopolsce, Gostyń 1996.
Jarochowski K., Literatura poznańska w pierwszej połowie bieżącego stulecia, Poznań 1884.
Jaromin H., Zarys historii Kongregacji Oratorium św. Filipa Neri w Polsce (1668-1968), „Nasza Przeszłość” 1970, t. XXXII.
Kamionka-Straszakowa J., „Do ziemi naszej”. Podróże romantyków, Kraków 1988.
Karwowski S., Czasopisma wielkopolskie, cz. I: 1796-1859, Poznań 1908.
Kędzierski C., Legenda gostyńska, „Kronika Gostyńska” 1933, nr 8.
Kieniewicz S., Społeczeństwo polskie w powstaniu poznańskim 1848 roku, Warszawa 1960.
Kochlerówna A., Biblioteka Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk 1857-1957, „Roczniki Historyczne” 1957, R. XXIII.
Kołomłocki W., O Walentym z Grabonoga, artyście z Bożej Łaski słów kilka, „Kronika Gostyńska” 1929, nr 4.
Kołomłocki W., Wspomnienia z czasów odnawiania kościoła farnego w Gostyniu, „Kronika Gostyńska” 1937, nr 11, 12.
Kornacka M.M., Rola Świętej Góry w życiu Edmunda Bojanowskiego, „Nasza Przeszłość” 1970, t. XXXII.
Kosmanowa B., Biblioteki polskie w Wielkim Księstwie Poznańskim, Poznań 1982.
Kozierowski S., Dzieje Gostynia w średnich wiekach, odbitka z „Miesięcznika Kościelnego”, z 4 ilustracyami, Poznań 1913.
Kozierowski S., Ziemia Gostyńska w świetle nazw geograficznych i najdawniejszych źródeł średniowiecza, nadbitka z „Kroniki Gostyńskiej”, Gostyń 1930.
Leśny J., Najdawniejsza przeszłość (do poł. XV w.), w: Dzieje Ziemi Gostyńskiej, red. S. Sierpowski, Poznań 1979.
Majątki Wielkopolskie, t. I: Powiat Gostyński, red. J. Skuratowicz, Szreniawa 1997.
Maślanka J., Zorian Dołęga Chodakowski. Jego miejsce w kulturze polskiej i wpływ na polskie piśmiennictwo romantyczne, Wrocław-Warszawa-Kraków 1965.
Molik W., Etos Wielkopolan w historycznym rozwoju i oglądzie społecznym. Wprowadzenie do problematyki antologii, w: Etos Wielkopolan. Antologia tekstów o społeczeństwie Wielkopolski z drugiej połowy XIX i XX wieku, wyb. i oprac. W. Molik, Poznań 2005.
Niewolak-Krzywda A., Poeta wewnętrznych niepokojów – Kasper Miaskowski, w: Pisarze staropolscy. Sylwetki, red. S. Grzeszczuk, t. 2, Warszawa 1997.
Nieznanowski S., O poezji Kaspra Miaskowskiego. Studium o kształtowaniu się baroku w poezji polskiej, Lublin 1965.
Pakowska R., Polskie przekłady poematów Byrona „Childe Harold” i „Manfred”, Kraków 1938.
Pieścikowski E., „Ach! W tym Poznańskiem…” Życie literackie XIX wieku, Poznań 2003.
Piskorz-Branekova E., Polskie stroje ludowe, Warszawa 2003.
Puślecki Ł., Fascynacja i edukacja. Program badań folklorystycznych Edmunda Bojanowskiego jako system wymiany intelektualnej, w: Dziedzictwo myśli pedagogicznej Edmunda Bojanowskiego we współczesnej edukacji w Polsce i na świecie, red. M.L. Opiela, Lublin 2014.
Puślecki Ł., O etapie literacko-naukowym w biografii Edmunda Bojanowskiego, „Scripta Comeniana Lesnensia. Miscellanea” 2010, nr 8.
Puślecki Ł., Wielkopolskie programy badań folklorystycznych w pierwszej połowie XIX wieku, „Studia Zachodnie” 2015, t. 17.
Sienkiewicz H., Kasper Miaskowski. (Studyum literackie), w: Pisma Henryka Sienkiewicza nieobjęte wydaniem zbiorowem, cz. 1: Pisma młodociane. Mikołaj Sęp Szarzyński. Kasper Miaskowski, Warszawa 1904.
Skrukwa A., Oskar Kolberg 1814-1890, Poznań 2014.
Słownik folkloru polskiego, red. J. Krzyżanowski, Warszawa 1965.
Stachowski W., Przyczynki do dziejów malarstwa w Gostyniu i okolicy, „Kronika Gostyńska” 1932, nr 6.
Strumiłło D., Z dziejów zbieractwa wielkopolskiego XIX w. Kasyno w Gostyniu – Przyjaciel Ludu – Związek Zbieraczy Starożytności Krajowych w Szamotułach, „Muzealnictwo” 1958, nr 7/8.
Tabor S., Krótki zarys historji cudownego obrazu Matki Boskiej Świętogórskiej, „Kronika Gostyńska” 1931, nr 2.
Walkiewicz B., Badania wykopaliskowe na Górze Zamkowej w Gostyniu, „Rocznik Gostyński” 2015, nr 2.
Wielkopolski słownik biograficzny, Warszawa-Poznań 1981.
Wierzbicki A., Historiografia polska doby romantyzmu, Wrocław 1999.
Witkowski R., Momenty przełomowe w dziejach sanktuarium maryjnego na Świętej Górze pod Gostyniem, w: Dom cudów Maryi 1512-2012. Pamiątka jubileuszu 500-lecia uznania cudów na Świętej Górze w Gostyniu, red. A. Adamski, J. Przybylski, M. Kulig, Święta Góra 2015.
Wojtkowski A., Biblioteka Kasyna Gostyńskiego, „Kronika Gostyńska" 1933, nr 10.
Wysocka B., Kultura literacka Wielkopolski w latach 1919-1939, Poznań 1990.
Żalik A., Współpraca Edmunda Bojanowskiego z „Przyjacielem Ludu”, w: Sługa Boży Edmund Bojanowski i jego troska o człowieka. Materiały z II sympozjum, Grabonóg 1991.
Pobierz

Opublikowane
21.10.2020


Puślecki, Łukasz. (2020). Edmund Bojanowski jako badacz historii regionu. Zeszyty Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II, 60(4), 63–93. https://doi.org/10.31743/zn.2017.60.4.63-93

Łukasz Puślecki  lukaspuslecki@op.pl



Licencja

Przesyłając artykuł do publikacji, autor oświadcza, że posiada pełnię autorskich praw majątkowych oraz osobistych do utworu, a jego opublikowanie nie naruszy praw osób trzecich.
Przesłanie przez autora artykułu do publikacji w czasopiśmie „Zeszyty Naukowe KUL” traktowane będzie jako udzielenie licencji do eksploatacji praw autorskich do przesłanego utworu na zasadach licencji Creative Commons Uznanie autorstwa - Użycie niekomercyjne - Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe (CC BY-NC-ND 4.0).