RELIGIJNOŚĆ MATURZYSTÓW PUŁAWSKICH W PROCESIE PRZEMIAN
Janusz Mariański
Abstrakt
W niniejszym artykule omówimy tylko kilka wybranych kwestii związanych z religijnością maturzystów puławskich, badanych w trzech przekrojach czasowych (1994, 2008/2009, 2016): przynależność wyznaniowa, przynależność religijna, katolicyzm i polskość, autodeklaracje praktyk religijnych. W głównej hipotezie badawczej zakładamy, że młodzież maturalna znajduje się już w fazie zaawansowanej młodości, częściowo uniezależnia się już od rodziny pochodzenia, jej główne zainteresowania i działania przenoszą się poza rodzinę. Rozpoznaje ona już dokładnie swoje perspektywy życiowe, a równocześnie coraz wyraźniej ustala swoją hierarchię wartości i autonomię moralną. Następuje także zachwianie, a niekiedy i rozpad ukształtowanych w rodzinie wartości i norm, które w coraz mniejszym stopniu wpływają na postępowanie jednostek. Zdecydowanie większe zmiany w religijności odnoszą się do praktyk religijnych (spadek praktyk regularnych w latach 1994-2016 wynosił 20,7%).
Słowa kluczowe:
maturzyści, przynależność wyznaniowa, przynależność religijna, praktyki religijne, sekularyzacjaBibliografia
BIBLIOGRAFIA
Babiński Grzegorz. Religia i tożsamość narodowa – zmieniające się relacje. W: Religia i kultura w globalizującym się świece. Red. Marian Kempny, Grażyna Woroniecka. Zakład Wydawniczy NOMOS. Kraków 1999 s. 197-211.
Boguszewski Rafał. Oceny zmian w różnych wymiarach życia społecznego i politycznego w Polsce po roku 1989. „Komunikat z badań CBOS” 2014 nr 62.
Boguszewski Rafał. Od zinstytucjonalizowanej do zindywidualizowanej: religijność Polaków w procesie przemian. W: Globalny i lokalny wymiar religii. Polska w kontekście europejskim. Red. Irena Borowik, Andrzej Górny, Wojciech Świątkiewicz. Zakład Wydawniczy NOMOS. Kraków 2016 s. 135-147.
Boguszewski Rafał. Zmiany podstawowych wskaźników religijności po śmierci Jana Pawła II. W: Religijność i Kościół 10 lat po śmierci Jana Pawła II. Red. Mirosława Grabowska. CBOS. Warszawa 2015 s. 35-48.
Borowik Irena. Przemiany religijne w Polsce na tle transformacji w Europie Środkowo-Wschodniej i globalizacji. W: Globalny i lokalny wymiar religii. Polska w kontekście europejskim. Red. Irena Borowik, Andrzej Górny, Wojciech Świątkiewicz. Zakład Wydawniczy NOMOS. Kraków 2016 s. 7-16.
Borowik Irena. Religijność w Polsce okresu transformacji – na tropach zmian. W: Polska początku XXI wieku: przemiany kulturowe i cywilizacyjne. Red. Krzysztof Frysztacki, Piotr Sztompka. Komitet Socjologii PAN. Warszawa 2012 s. 331-348.
Ciecieląg Paweł, Boryszewski Paweł. Zaangażowanie religijne. W: Jakość życia w Polsce 2015 r. Wynik badania spójności społecznej. GUS. Warszawa 2017 s. 113-142.
Dardziński Piotr. Religijny potencjał młodego pokolenia. W: Portret młodego pokolenia. Red. Michał Łuczewski. Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową. Gdańsk 2009 s. 33-36.
Floris Franco. Modlitwa (wychowanie do modlitwy). W: Słownik katechetyczny. Tł. Krystyna Kozak. Wydawnictwo Salezjańskie. Warszawa 2007 s. 606-611.
Gennerich Carsten, Feige Andreas. Jugend und Religion in neuer Perspektive: Empirisch valide Forschungsergebnisse durch eine theoretisch angemessene Fundierung. „International Journal of Practical Theology” 2009 nr 3 s. 22-45.
Giddens Anthony [współpraca Philip W. Sutton]. Socjologia. Tł. Olga Sara, Alina Szulżycka, Paweł Tomanek. Wydawnictwo Naukowe PWN. Warszawa 2012.
Głowacki Antoni. Patriotyzm, nacjonalizm i stosunek do obcych. W: Młodzież 2016. Raport z badania sfinansowanego przez Krajowe Biuro ds. Przeciwdziałania Narkomanii. CBOS. Warszawa 2016 s. 114-129.
Głowacki Antoni. Religijność młodzieży. W: Młodzież 2016. Raport z badania sfinansowanego przez Krajowe Biuro ds. Przeciwdziałania Narkomanii. CBOS. Warszawa 2016 s. 130-140.
Jasińska-Kania Aleksandra. Dynamika zmian wartości Polaków na tle europejskim: EVS 1990 – 1999 – 2008. W: Polska po 20 latach wolności. Red. Marta Bucholc, Sławomir Mandes, Tadeusz Szawiel, Joanna Wawrzyniak. Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego. Warszawa 2011 s. 225-239.
Kanios Anna. Społeczne kompetencje studentów do pracy w wolontariacie. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej. Lublin 2010.
Konferencji Episkopatu Polski. Chrześcijański kształt patriotyzmu. Wydawnictwo Diecezji Tarnowskiej Biblos. Tarnów 2017.
Koseła Krzysztof. Religijność młodych Niemców i Polaków. W: Młodzi Polacy i młodzi Niemcy w nowej Europie. Red. Krzysztof Koseła, Bernardette Jonda. Wydawnictwo Instytutu Filozofii i Socjologii PAN. Warszawa 2005 s. 249-283.
Koseła Krzysztof. Zmiany religijności młodzieży zarejestrowane w danych w Centrum Badania Opinii Społecznej. W: Dzieci swojego czasu. Młodzież polska i francuska. Ośrodek Badań Młodzieży Uniwersytetu Warszawskiego. Red. Joanna Kośmider, Anna Tyszkiewicz. Warszawa 1993 s. 92-97.
Lissowski Grzegorz. Metody ilościowe. W: Encyklopedia socjologii. T. 2. Red. Władysław Kwaśniewicz. Oficyna Naukowa. Warszawa 1999 s. 217-227.
Maj-Gadomska Beata. Wartości moralne w świadomości maturzystów (na podstawie badań socjologicznych w Puławach). Lublin 1995 (mps pracy magisterskiej).
Mariański Janusz. Patriotyzm i religia jako wartości podstawowe w świadomości polskich maturzystów. „Studia Płockie” 25: 1997 s. 175-192.
Miszczak Ewa. Świętość w religijnej świadomości maturzystów województwa lubelskiego. Studium socjologiczne. Wydawnictwo UMCS. Lublin 2014.
Nastalska Dorota. Wartości moralne w świadomości maturzystów. Na przykładzie wybranych szkół Puław. Lublin 2010 (mps pracy magisterskiej).
Panecka Ewa. Środowiskowe uwarunkowania zachowań altruistycznych młodzieży licealnej. Lublin 2015 (mps pracy doktorskiej).
Pickel Gert. Religionssoziologie. Eine Einführung in die zentrale Themenbereiche. VS Verlag für Sozialwissenschaften. Springer Fachmedien. Wiesbaden 2011.
Podstawka Krzysztof. Młodzież Lubelszczyzny wobec wartości moralnych. W: Edukacja w perspektywie oczekiwań współczesności. Red. Anna Karpińska, Katarzyna Borawska-Kalbarczyk, Alina Szwarc. Wydawnictwo Adam Marszałek. Toruń 2016 s. 299-323.
Przecławska Anna. Współczesna młodzież polska – jaka jest? Próba poszukiwania odpowiedzi. W: W trosce o młodzież. Edukacja, praca, obywatelstwo. Red. Jan Niewęgłowski. Wydawnictwo Salezjańskie. Warszawa 2004 s. 25-37.
Rocznik Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej. GUS. Warszawa 2015.
Rola Marcin. Wartości moralne w świadomości maturzystów lubelskich. Studium socjologiczne. Wydawca i druk Drukarnia Standruk. Lublin 2016.
Spiegel Egon. Współczesne problemy i perspektywy pedagogiki religii. W: Barwy nauki. Nowoczesne technologie ICT w upowszechnianiu osiągnięć nauki. Red. Sławomir Nowosad, Bożena Żurek. Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL. Lublin 2010 s. 427-471.
Szymańczak Jolanta. Pogodzeni z losem, czyli o młodzieży okresu przemian. W: Dawne i nowe problemy społeczne. Szkice do obrazu społeczeństwa polskiego u progu XXI stulecia. Red. Andrzej Kojder. Kancelaria Sejmu. Warszawa 2002 s. 110-130.
Szymczyk Jan. Przemiany wartości Polaków. Wybrane aspekty i tendencje. W: Społeczne i etyczne aspekty rozwoju społecznego. Red. Witold Jedynak, Jarosław Kinal. Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego. Rzeszów 2015 s. 17-22.
Święs Kazimierz. Obraz współczesnej młodzieży w Polsce. „Warszawskie Studia Pastoralne UKSW” 9: 2014 nr 2 s. 33-54.
Teraźniejszość i przyszłość religii w Europie Zachodniej. „Chrześcijanin w Świecie” 17: 1985 nr 6 s. 24-36.
W czym oddaliliśmy się od Ewangelii? Koniec drugiego tysiącleci wymaga rachunku sumienia. „L’ Osservatore Romano” 15: 1994 nr 1 s. 23-26.
Wnuk-Lipiński Edmund. Świat międzyepoki. Globalizacja, demokracja, państwo narodowe. Wydawnictwo ZNAK. Instytut Studiów Politycznych PAN. Kraków 2004.
Zaręba Sławomir H. Identyfikacje religijne i dylematy moralne uczniów i studentów w Polsce. „Collectanea Theologica” 79: 2009 nr 1 s. 165-195.
Zaręba Sławomir H. W kierunku jakiej religijności? Studia nad katolicyzmem polskiej młodzieży. Zakład Wydawnictw Statystycznych. Warszawa 2008.
Ziebertz Hans-Georg. Gibt es einen Tradierungsbruch? Befunde zur Religiosität der jungen Generation. W: Bertelsmann Stiftung. Religionsmonitor 2008. Gütersloher Verlagshaus. Gütersloh 2008 s. 44-53.
Babiński Grzegorz. Religia i tożsamość narodowa – zmieniające się relacje. W: Religia i kultura w globalizującym się świece. Red. Marian Kempny, Grażyna Woroniecka. Zakład Wydawniczy NOMOS. Kraków 1999 s. 197-211.
Boguszewski Rafał. Oceny zmian w różnych wymiarach życia społecznego i politycznego w Polsce po roku 1989. „Komunikat z badań CBOS” 2014 nr 62.
Boguszewski Rafał. Od zinstytucjonalizowanej do zindywidualizowanej: religijność Polaków w procesie przemian. W: Globalny i lokalny wymiar religii. Polska w kontekście europejskim. Red. Irena Borowik, Andrzej Górny, Wojciech Świątkiewicz. Zakład Wydawniczy NOMOS. Kraków 2016 s. 135-147.
Boguszewski Rafał. Zmiany podstawowych wskaźników religijności po śmierci Jana Pawła II. W: Religijność i Kościół 10 lat po śmierci Jana Pawła II. Red. Mirosława Grabowska. CBOS. Warszawa 2015 s. 35-48.
Borowik Irena. Przemiany religijne w Polsce na tle transformacji w Europie Środkowo-Wschodniej i globalizacji. W: Globalny i lokalny wymiar religii. Polska w kontekście europejskim. Red. Irena Borowik, Andrzej Górny, Wojciech Świątkiewicz. Zakład Wydawniczy NOMOS. Kraków 2016 s. 7-16.
Borowik Irena. Religijność w Polsce okresu transformacji – na tropach zmian. W: Polska początku XXI wieku: przemiany kulturowe i cywilizacyjne. Red. Krzysztof Frysztacki, Piotr Sztompka. Komitet Socjologii PAN. Warszawa 2012 s. 331-348.
Ciecieląg Paweł, Boryszewski Paweł. Zaangażowanie religijne. W: Jakość życia w Polsce 2015 r. Wynik badania spójności społecznej. GUS. Warszawa 2017 s. 113-142.
Dardziński Piotr. Religijny potencjał młodego pokolenia. W: Portret młodego pokolenia. Red. Michał Łuczewski. Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową. Gdańsk 2009 s. 33-36.
Floris Franco. Modlitwa (wychowanie do modlitwy). W: Słownik katechetyczny. Tł. Krystyna Kozak. Wydawnictwo Salezjańskie. Warszawa 2007 s. 606-611.
Gennerich Carsten, Feige Andreas. Jugend und Religion in neuer Perspektive: Empirisch valide Forschungsergebnisse durch eine theoretisch angemessene Fundierung. „International Journal of Practical Theology” 2009 nr 3 s. 22-45.
Giddens Anthony [współpraca Philip W. Sutton]. Socjologia. Tł. Olga Sara, Alina Szulżycka, Paweł Tomanek. Wydawnictwo Naukowe PWN. Warszawa 2012.
Głowacki Antoni. Patriotyzm, nacjonalizm i stosunek do obcych. W: Młodzież 2016. Raport z badania sfinansowanego przez Krajowe Biuro ds. Przeciwdziałania Narkomanii. CBOS. Warszawa 2016 s. 114-129.
Głowacki Antoni. Religijność młodzieży. W: Młodzież 2016. Raport z badania sfinansowanego przez Krajowe Biuro ds. Przeciwdziałania Narkomanii. CBOS. Warszawa 2016 s. 130-140.
Jasińska-Kania Aleksandra. Dynamika zmian wartości Polaków na tle europejskim: EVS 1990 – 1999 – 2008. W: Polska po 20 latach wolności. Red. Marta Bucholc, Sławomir Mandes, Tadeusz Szawiel, Joanna Wawrzyniak. Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego. Warszawa 2011 s. 225-239.
Kanios Anna. Społeczne kompetencje studentów do pracy w wolontariacie. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej. Lublin 2010.
Konferencji Episkopatu Polski. Chrześcijański kształt patriotyzmu. Wydawnictwo Diecezji Tarnowskiej Biblos. Tarnów 2017.
Koseła Krzysztof. Religijność młodych Niemców i Polaków. W: Młodzi Polacy i młodzi Niemcy w nowej Europie. Red. Krzysztof Koseła, Bernardette Jonda. Wydawnictwo Instytutu Filozofii i Socjologii PAN. Warszawa 2005 s. 249-283.
Koseła Krzysztof. Zmiany religijności młodzieży zarejestrowane w danych w Centrum Badania Opinii Społecznej. W: Dzieci swojego czasu. Młodzież polska i francuska. Ośrodek Badań Młodzieży Uniwersytetu Warszawskiego. Red. Joanna Kośmider, Anna Tyszkiewicz. Warszawa 1993 s. 92-97.
Lissowski Grzegorz. Metody ilościowe. W: Encyklopedia socjologii. T. 2. Red. Władysław Kwaśniewicz. Oficyna Naukowa. Warszawa 1999 s. 217-227.
Maj-Gadomska Beata. Wartości moralne w świadomości maturzystów (na podstawie badań socjologicznych w Puławach). Lublin 1995 (mps pracy magisterskiej).
Mariański Janusz. Patriotyzm i religia jako wartości podstawowe w świadomości polskich maturzystów. „Studia Płockie” 25: 1997 s. 175-192.
Miszczak Ewa. Świętość w religijnej świadomości maturzystów województwa lubelskiego. Studium socjologiczne. Wydawnictwo UMCS. Lublin 2014.
Nastalska Dorota. Wartości moralne w świadomości maturzystów. Na przykładzie wybranych szkół Puław. Lublin 2010 (mps pracy magisterskiej).
Panecka Ewa. Środowiskowe uwarunkowania zachowań altruistycznych młodzieży licealnej. Lublin 2015 (mps pracy doktorskiej).
Pickel Gert. Religionssoziologie. Eine Einführung in die zentrale Themenbereiche. VS Verlag für Sozialwissenschaften. Springer Fachmedien. Wiesbaden 2011.
Podstawka Krzysztof. Młodzież Lubelszczyzny wobec wartości moralnych. W: Edukacja w perspektywie oczekiwań współczesności. Red. Anna Karpińska, Katarzyna Borawska-Kalbarczyk, Alina Szwarc. Wydawnictwo Adam Marszałek. Toruń 2016 s. 299-323.
Przecławska Anna. Współczesna młodzież polska – jaka jest? Próba poszukiwania odpowiedzi. W: W trosce o młodzież. Edukacja, praca, obywatelstwo. Red. Jan Niewęgłowski. Wydawnictwo Salezjańskie. Warszawa 2004 s. 25-37.
Rocznik Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej. GUS. Warszawa 2015.
Rola Marcin. Wartości moralne w świadomości maturzystów lubelskich. Studium socjologiczne. Wydawca i druk Drukarnia Standruk. Lublin 2016.
Spiegel Egon. Współczesne problemy i perspektywy pedagogiki religii. W: Barwy nauki. Nowoczesne technologie ICT w upowszechnianiu osiągnięć nauki. Red. Sławomir Nowosad, Bożena Żurek. Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL. Lublin 2010 s. 427-471.
Szymańczak Jolanta. Pogodzeni z losem, czyli o młodzieży okresu przemian. W: Dawne i nowe problemy społeczne. Szkice do obrazu społeczeństwa polskiego u progu XXI stulecia. Red. Andrzej Kojder. Kancelaria Sejmu. Warszawa 2002 s. 110-130.
Szymczyk Jan. Przemiany wartości Polaków. Wybrane aspekty i tendencje. W: Społeczne i etyczne aspekty rozwoju społecznego. Red. Witold Jedynak, Jarosław Kinal. Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego. Rzeszów 2015 s. 17-22.
Święs Kazimierz. Obraz współczesnej młodzieży w Polsce. „Warszawskie Studia Pastoralne UKSW” 9: 2014 nr 2 s. 33-54.
Teraźniejszość i przyszłość religii w Europie Zachodniej. „Chrześcijanin w Świecie” 17: 1985 nr 6 s. 24-36.
W czym oddaliliśmy się od Ewangelii? Koniec drugiego tysiącleci wymaga rachunku sumienia. „L’ Osservatore Romano” 15: 1994 nr 1 s. 23-26.
Wnuk-Lipiński Edmund. Świat międzyepoki. Globalizacja, demokracja, państwo narodowe. Wydawnictwo ZNAK. Instytut Studiów Politycznych PAN. Kraków 2004.
Zaręba Sławomir H. Identyfikacje religijne i dylematy moralne uczniów i studentów w Polsce. „Collectanea Theologica” 79: 2009 nr 1 s. 165-195.
Zaręba Sławomir H. W kierunku jakiej religijności? Studia nad katolicyzmem polskiej młodzieży. Zakład Wydawnictw Statystycznych. Warszawa 2008.
Ziebertz Hans-Georg. Gibt es einen Tradierungsbruch? Befunde zur Religiosität der jungen Generation. W: Bertelsmann Stiftung. Religionsmonitor 2008. Gütersloher Verlagshaus. Gütersloh 2008 s. 44-53.
Mariański, J. (2020). RELIGIJNOŚĆ MATURZYSTÓW PUŁAWSKICH W PROCESIE PRZEMIAN. Zeszyty Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II, 60(2), 225–252. https://doi.org/10.31743/zn.2017.60.2.225-252
Janusz Mariański
januszm@kul.lublin.pl
Licencja
Czasopismo zapewnia bezpłatny i otwarty dostęp (ang. open access) do całej zawartości.
Teksty opublikowane w tomach 3/2018 - 4/2023 udostępnione są na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa - Użycie niekomercyjne - Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Od tomu 1/2024 teksty udostępniane są na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa CC BY 4.0.
