RÖSNITZ / ROZUMICE. POLYPHONICITY OF THE UPPER SILESIAN PROTESTANT TRADITION
Krzysztof Gładkowski
Abstract
The author presents here the detailed results of his research on the religious past of the Lutheran community of Rösnitz (today’s Polish name Rozumice) in Upper Silesia. This village is situated on the border with today’s Czech Republic. Today it is a place of remembrance of the continuity of Protestant tradition, including pre-reform movements, since the 15th century. The continuity of the Lutheran denomination of the community since 1523 of the, which the author’s research has shown, contradicts the generalized thesis of total recatholization of Upper Silesia. This article highlights one issue of the memorial site – the diversity of the Protestant tradition shown by the research of the past of this Lutheran community. This diverse tradition consists of pre-reformation Christian movements, including the Moravian Brothers, with whom the inhabitants of Rösnitz had already established contacts before the end of the 15th century. In the beliefs of this community, there are also themes characteristic for Waldensians who were known in Silesia. These movements prepared Rösnitz dwellers for the acceptance of Lutheranism. During the counterreformation period, the community did not undergo a recatholization. Later, Pietism strongly influenced the area, Count Ludwik von Zinzendof himself visits Rösnitz, where he speaks to the many gathered there from the surrounding villages. It even came to a split in this so far united municipality, which resulted in the emmigration of followers of Unita Fratrum to Herrnhut.
Keywords:
Reformation, Lutherans, Upper Silesia, Hussites, Moravian Brothers, Pietism, HerrnhutReferences
Anders F. G. E., Statistik der Evangelischen Kirche in Schlesien nebst eine Kirchen-Carte, Wilhelm Gottlieb Korn, Breslau 1848.
„Bausteine für den Aufbau Zions. Monatsschrift für evangelische Gemeinden” 1864 (Dezember), s. 94 [Evangelisches Zentralarchiv in Berlin (ZA5071/12) Signatur: EZA 200/ 1 /4490, karta: D. 107 R].
Buzek A., Historia Kościoła, Warszawa 1957.
Die Geschichte der evangelischen Kirche zu Rösnitz bei Troppau, „Fliegende Blätter für den Aufbau Zions in der Diaspora” 1863, Nr 1, s. 6 [Evangelisches Zentralarchiv in Berlin (ZA5071/12) Signatur: EZA 200/ 1 /4490, karta: D. 75 R].
Eberlein H., Schlesische Kirchengeschichte, Bd. I. Das Evangelische Schlesien, 3. Aufl., Verlag der Schlesischen Evangelischen Zentralstelle, Goslar 1952.
Ehrenforth G., Die schlesische Kirche im Kirchenkampf 1932-1945, Göttingen 1968.
Fiebig M., Geschichte der Ewangelischen Kirche zu Rösnitz (O.=S.) nebst Mitteilungen [ber Pfarrei, Schule und sonstige wichtige Vorgänge allgemeinerer Art aus dem Leben der Heimat. Zur Feier des hundertjährigen Kirchenweihjubiläums am 18 October 1907 der jubilierenden Gemeinde gewidmet von ihrem Pfarramt, Rösnitz 1907.
Gładkowski K., Kanzel/ambona. Protestancka wspólnota lokalna na Górnym Śląsku, Olsztyn 2008.
Hofrichter R., Heimatkunde des Kreises Leobschütz, Tl. II: Geschichtliches, H. III: Geschichtliches der einzelnen Ortschaften des Kreises Leobschütz mit 111 Abbildungen und Plänen, Leobschütz 1914 [przedruk: Verlag Ute Kiedrof, Remscheid 1982].
Karczyńska H., Odnowiona Jednota Braterska w XVIII-XX wieku. Z dziejów ruchu religijnego herrnhutów w krajach Europy Środkowo-Wschodniej i na świecie, Warszawa 2012.
Kotsch M., August Hermann Francke. Pädagoge und Reformer, Christliche Verlagsgesselschaft, Dillenburg 2010.
Kremser G., Raptularz, 1784, rkps.
Kreßel, Die Reformation in Ansbach, w: H. Sommer (hrsg.), Es geschah im Namen des Glaubens. Evangelisch in Dekanat Ansbach, Verlag der Ev.-Luth. Mission, Erlangen 1991, s. 15-19.
Leśne kościoły. Miejsca tajnych nabożeństw ewangelickich w Beskidzie Śląskim, Wyd. Augustana, Bielsko-Biała 2009.
Maler K. , Dzieje Głubczyc do roku 1742, Instytut Śląski, Opole 2003.
Nora Pierre, Mémoire collective, w: Faire de l’histoire, sous la dir. de J. Le Goff, P. Nora, Paris 1974.
Patzelt H., Pietyzm na Śląsku Cieszyńskim. Referat wygłoszony podczas Spotkania Ewangelików Czterech Narodów w Czeskim Cieszynie, dnia 25 września 1999 r., „Gazeta Ewangelicka” 2000, nr 3; wersja elektroniczna: www.luteranie.pl/biblioteka/dkosciol/te/patzelt1.htm
Patzelt H., Pietyzm na Śląsku Cieszyńskim, http://old.luteranie.pl/pl/?D=387 (dostęp: 27.08.2013).
Petry N., Dem Osten zugewandt. Gesammelte Aufsätze zur schlesischen und ostdeutsche Geschichte, Sigmarinien 1983.
Polak J, „Pierwszy Fundator” Kościoła Jezusowego Erdmann II von Promnitz (1683-1745, „Pamiętnik Cieszyński, 2016, t. 21, s. 39-66.
Spener Ph. J., Pia desideria – Umkher in die Zukunft, Brunner Verlag, Gießen 1995.
Szpociński A., Miejsca pamięci (lieux de mémoire), „Teksty Drugie”, 2008, nr 4; wersja elektroniczna: www.ceeol.com.
Tranda B., Johann Hermann, w: Encyklopedia Katolicka, t. 6. Lublin 1993, kol. 617.
Undas M., Powstanie i rozwój Kościoła Ewangelickiego na terenach dawnego Mniejszego Państwa Stanowego Wodzisław w latach 1517-1914, Warszawa 2014 (praca doktorska, wydruk komputerowy).
Wagner O., Mutter Kirche vieler Länder. Geschichte der evangelischen Kirche im Herzogtum Teschen 1545-1918-20, Wien-Köln-Graz 1978.
Wagner O., Kościół macierzysty wielu krajów. Historia Kościoła Ewangelickiego w Księstwie Cieszyńskim w latach 1545-1918/20. Cieszyn-Bielsko-Biała 2008.
License
This is an open access journal.
Beginning with Issue 1/2024, all texts published under a Creative Commons Attribution CC BY 4.0 licence.
The texts in Issues from 3/2018 to 4/2023 are published under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives CC BY-NC-ND 4.0 licence.
For aricles till 2/2018 your use is permitted by an applicable exception or limitation – see: Ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych.
