PROBLEM RECEPCJI NA ZACHODZIE NAUKI O OBRAZACH SOBORU NICEJSKIEGO II
Dariusz Chełstowski
Abstrakt
Nauka Soboru Nicejskiego II z 787 roku dotycząca kultu obrazów nigdy nie została w całości przyswojona przez Kościół Zachodni. Jednak spuścizna ta jest aktualna szczególnie dziś, w erze obrazu i komunikacji wizualnej, których wykorzystanie w ewangelizacji wydaje się być wymogiem naszych czasów. Dlatego też konieczne jest przeprowadzenie po raz wtóry głębszej refleksji nad miejscem i rolą świętego obrazu w Kościele, a także sięgnięcie do źródeł, wciąż aktualnej i nie do końca przyjętej, doktryny wypracowanej przez ten Sobór.
Słowa kluczowe:
sobory powszechne, kult obrazów, teologia ikony, sztuka religijna, komunikacja wizualnaBibliografia
BIBLIOGRAFIA
Balthasar H. U. von, Chwała. Estetyka teologiczna, tł. J. Fenrychowa, L. Łysień, E. Marszał, J. Zakrzewski, t. 1-3, Kraków 2007-2013.
Bator Z., Ikony a kontemplacja. Znaczenie i funkcje świętych wizerunków w modlitwie według Ojców Kościoła, Duchowość w Polsce 16(2014).
Bator Z., Problem ikony Chrystusa w liturgii, Teologia w Polsce 23(2005) nr 81.
Belting H., Antropologia obrazu. Szkice do nauki o obrazie, tł. M. Bryl, Kraków 2007.
Breviarium fidei. Wybór doktrynalnych wypowiedzi Kościoła, oprac. S. Głowa, I. Bieda, Poznań 1989.
Calster S. van, Liturgia jako uprzywilejowane miejsce przekazywania wiary, Communio 5/2002.
Chałupniak R., „Fides ex visu” we współczesnej teologii piękna, Colloquia Theologica Ottoniana 1/2014.
Chałupniak R., Arcydzieła malarstwa w katechezie, Opole 2013.
Chudzikowska-Wołoszyn M., Księgi karolińskie – frankońska odpowiedź na Sobór Nicejski II z roku 787, Studia Warmińskie XLIV-XLV (2007-2008).
Dąb-Kalinowska B., Ruska teologia ikony w polemice z heretykami, w: B. Dąb-Kalinowska, Ikony i obrazy, Warszawa 2000.
Dąbała J., Media i dziennikarstwo. Aksjologia – Warsztat – Tożsamość, Kraków 2014.
Dąbała J., Tajemnica i suspens w sztuce pisania. W kręgu retoryki dziennikarskiej i dramaturgii medialnej, Toruń 2010.
Dokumenty Soborów Powszechnych, t. 2, t. 4, oprac. A. Baron, H. Pietras, Kraków 2003-2004.
Franciszek, Encyklika Lumen fidei, Rzym 2013.
Gero S., The Libri Carolini and the image controversy, The Greek Orthodox Theological Review (1973) nr 1-2.
Jan Paweł II, List apostolski Duodecimum saeculum, Vox Patrum 10(1990), z. 19.
Jan Paweł II, List apostolski Rosarium Virginis Mariae, Watykan 2002.
Jan Paweł II, List do artystów, Watykan 1999.
Jan Paweł II, Tryptyk rzymski, Kraków 2003.
Katechizm Kościoła Katolickiego, Pallottinum 1994.
Klauza K., Lectio czy visio Divina?, w: Lectio divina, red. J. M. Popławski, Lublin 2008.
Klauza K., Telewizja jako miejsce teologiczne, w: Religijny wymiar telewizji, Olsztyn 1990.
Klauza K., Teologiczna hermeneutyka ikony, Lublin 2002.
Kodeks Kanonów Kościołów Wschodnich (Codex Canonum Ecclesiarum Orientalium z 1990 r.), Lublin 2002.
Kodeks Prawa Kanonicznego (Codex Iuris Canonici z 1983 r.), Pallottinum 2008.
Kongregacja ds. Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów, Dyrektorium o pobożności ludowej i liturgii, Poznań 2003.
Konstytucja dogmatyczna o Kościele Lumen Gentium.
Konstytucja o liturgii świętej Sacrosanctum Concilium.
Królikowski J., Chrystologia i obraz w Kościele, w: Tenże, Nieme słowo. Teologia w sztuce, Tarnów 2008.
Kuc L., Krótki traktat o teologii komunikacji, Leszno k. Błonia 1997.
Lekan J., Maryja ikoną Chrystusa – „Nowego Człowieka”. Via pulchritudinis w mariologii, Roczniki Teologiczne, 61(2014) z. 2.
Libri Carolini (Contra synodum quae in partibus Graeciae pro adorandis imaginibus stolide sive arroganter gesta est), PL 98, 999 D-1248.
Łukaszuk T., Ikona w życiu, w wierze i w teologii Kościoła, Kraków 2008.
Mansi J. D., Sacrorum conciliorum nova et amplissima collectio, t. 13, Florentiae 1767.
Masłowski M., Msza święta jako przedstawienie, w: Ikony Niewidzialnego, red. M. Lis, Z. W. Solski, Opole 2003.
Matwiejuk K., Ikona – okno ku transcendencji, Warszawskie Studia Pastoralne UKSW 13/2011.
MatwiejukK., Ikona jako komunikator treści zbawczych, Teologiczne Studia Siedleckie X(2013)10.
Opus Caroli regis contra synodum (Libri Carolini), wyd. A. Freeman, Hannover 1998.
Papieska Rada ds. Kultury, The Via Pulchritudinis, Privileged Pathway for Evangelisation and Dialogue, Watykan 2006, http://www.vatican.va/roman_curia/pontifical_councils/cultr/documents/rc_pc_cultr_doc_20060327_plenary-assembly_final-document_en.html (5.05.2015).
Pasierb J., Teoria sztuki sakralnej w postanowieniach Vaticanum II, w: Collectanea Theologica, 40 (1970), III.
Pokorska M., „Cibus oculorum”. Uwagi o teorii dzieła sztuki w „Libri Carolini”, Folia Historiae Artium, T. XXVII (1991).
Pyc M., Misterium Chrystusa w centrum debaty nad ikonami na Soborze Nicejskim II, w: Wokół teologii ikony, red. B. Kochaniewicz, Studia Theologiae Fundamentalis, tom 2, Poznań 2011.
Ratzinger J., Duch liturgii, tł. E. Pieciul, Poznań 2002.
Schönborn Ch., Pokusa obrazoburcza, Communio 2/1990.
Sikorski D. A., Alkuin z Yorku na nowo odkrywany, w: Cognitioni Gestorum. Studia z dziejów średniowiecza dedykowane prof. Jerzemu Strzelczykowi, red. D. A. Sikorski, A. M. Wyrwa, Poznań-Warszawa 2006.
Starowieyski M., Sobory Kościoła Niepodzielonego, część 1 – Dzieje, Tarnów 1994.
Sulikowska-Gąska A., Spory o ikony na Rusi w XV i XVI w., Warszawa 2007.
Treppa Z., Tajemnica widzialności Boga. Szkice z teologii obrazu, Kraków 2015.
Włodarski Sz., Siedem soborów ekumenicznych, Warszawa 1969.
Wolny-Zmorzyński K., Fotograficzne gatunki dziennikarskie, Warszawa 2007.
Balthasar H. U. von, Chwała. Estetyka teologiczna, tł. J. Fenrychowa, L. Łysień, E. Marszał, J. Zakrzewski, t. 1-3, Kraków 2007-2013.
Bator Z., Ikony a kontemplacja. Znaczenie i funkcje świętych wizerunków w modlitwie według Ojców Kościoła, Duchowość w Polsce 16(2014).
Bator Z., Problem ikony Chrystusa w liturgii, Teologia w Polsce 23(2005) nr 81.
Belting H., Antropologia obrazu. Szkice do nauki o obrazie, tł. M. Bryl, Kraków 2007.
Breviarium fidei. Wybór doktrynalnych wypowiedzi Kościoła, oprac. S. Głowa, I. Bieda, Poznań 1989.
Calster S. van, Liturgia jako uprzywilejowane miejsce przekazywania wiary, Communio 5/2002.
Chałupniak R., „Fides ex visu” we współczesnej teologii piękna, Colloquia Theologica Ottoniana 1/2014.
Chałupniak R., Arcydzieła malarstwa w katechezie, Opole 2013.
Chudzikowska-Wołoszyn M., Księgi karolińskie – frankońska odpowiedź na Sobór Nicejski II z roku 787, Studia Warmińskie XLIV-XLV (2007-2008).
Dąb-Kalinowska B., Ruska teologia ikony w polemice z heretykami, w: B. Dąb-Kalinowska, Ikony i obrazy, Warszawa 2000.
Dąbała J., Media i dziennikarstwo. Aksjologia – Warsztat – Tożsamość, Kraków 2014.
Dąbała J., Tajemnica i suspens w sztuce pisania. W kręgu retoryki dziennikarskiej i dramaturgii medialnej, Toruń 2010.
Dokumenty Soborów Powszechnych, t. 2, t. 4, oprac. A. Baron, H. Pietras, Kraków 2003-2004.
Franciszek, Encyklika Lumen fidei, Rzym 2013.
Gero S., The Libri Carolini and the image controversy, The Greek Orthodox Theological Review (1973) nr 1-2.
Jan Paweł II, List apostolski Duodecimum saeculum, Vox Patrum 10(1990), z. 19.
Jan Paweł II, List apostolski Rosarium Virginis Mariae, Watykan 2002.
Jan Paweł II, List do artystów, Watykan 1999.
Jan Paweł II, Tryptyk rzymski, Kraków 2003.
Katechizm Kościoła Katolickiego, Pallottinum 1994.
Klauza K., Lectio czy visio Divina?, w: Lectio divina, red. J. M. Popławski, Lublin 2008.
Klauza K., Telewizja jako miejsce teologiczne, w: Religijny wymiar telewizji, Olsztyn 1990.
Klauza K., Teologiczna hermeneutyka ikony, Lublin 2002.
Kodeks Kanonów Kościołów Wschodnich (Codex Canonum Ecclesiarum Orientalium z 1990 r.), Lublin 2002.
Kodeks Prawa Kanonicznego (Codex Iuris Canonici z 1983 r.), Pallottinum 2008.
Kongregacja ds. Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów, Dyrektorium o pobożności ludowej i liturgii, Poznań 2003.
Konstytucja dogmatyczna o Kościele Lumen Gentium.
Konstytucja o liturgii świętej Sacrosanctum Concilium.
Królikowski J., Chrystologia i obraz w Kościele, w: Tenże, Nieme słowo. Teologia w sztuce, Tarnów 2008.
Kuc L., Krótki traktat o teologii komunikacji, Leszno k. Błonia 1997.
Lekan J., Maryja ikoną Chrystusa – „Nowego Człowieka”. Via pulchritudinis w mariologii, Roczniki Teologiczne, 61(2014) z. 2.
Libri Carolini (Contra synodum quae in partibus Graeciae pro adorandis imaginibus stolide sive arroganter gesta est), PL 98, 999 D-1248.
Łukaszuk T., Ikona w życiu, w wierze i w teologii Kościoła, Kraków 2008.
Mansi J. D., Sacrorum conciliorum nova et amplissima collectio, t. 13, Florentiae 1767.
Masłowski M., Msza święta jako przedstawienie, w: Ikony Niewidzialnego, red. M. Lis, Z. W. Solski, Opole 2003.
Matwiejuk K., Ikona – okno ku transcendencji, Warszawskie Studia Pastoralne UKSW 13/2011.
MatwiejukK., Ikona jako komunikator treści zbawczych, Teologiczne Studia Siedleckie X(2013)10.
Opus Caroli regis contra synodum (Libri Carolini), wyd. A. Freeman, Hannover 1998.
Papieska Rada ds. Kultury, The Via Pulchritudinis, Privileged Pathway for Evangelisation and Dialogue, Watykan 2006, http://www.vatican.va/roman_curia/pontifical_councils/cultr/documents/rc_pc_cultr_doc_20060327_plenary-assembly_final-document_en.html (5.05.2015).
Pasierb J., Teoria sztuki sakralnej w postanowieniach Vaticanum II, w: Collectanea Theologica, 40 (1970), III.
Pokorska M., „Cibus oculorum”. Uwagi o teorii dzieła sztuki w „Libri Carolini”, Folia Historiae Artium, T. XXVII (1991).
Pyc M., Misterium Chrystusa w centrum debaty nad ikonami na Soborze Nicejskim II, w: Wokół teologii ikony, red. B. Kochaniewicz, Studia Theologiae Fundamentalis, tom 2, Poznań 2011.
Ratzinger J., Duch liturgii, tł. E. Pieciul, Poznań 2002.
Schönborn Ch., Pokusa obrazoburcza, Communio 2/1990.
Sikorski D. A., Alkuin z Yorku na nowo odkrywany, w: Cognitioni Gestorum. Studia z dziejów średniowiecza dedykowane prof. Jerzemu Strzelczykowi, red. D. A. Sikorski, A. M. Wyrwa, Poznań-Warszawa 2006.
Starowieyski M., Sobory Kościoła Niepodzielonego, część 1 – Dzieje, Tarnów 1994.
Sulikowska-Gąska A., Spory o ikony na Rusi w XV i XVI w., Warszawa 2007.
Treppa Z., Tajemnica widzialności Boga. Szkice z teologii obrazu, Kraków 2015.
Włodarski Sz., Siedem soborów ekumenicznych, Warszawa 1969.
Wolny-Zmorzyński K., Fotograficzne gatunki dziennikarskie, Warszawa 2007.
Chełstowski, D. (2020). PROBLEM RECEPCJI NA ZACHODZIE NAUKI O OBRAZACH SOBORU NICEJSKIEGO II. Zeszyty Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II, 60(2), 389–408. https://doi.org/10.31743/zn.2017.60.2.389-408
Dariusz Chełstowski
dchelstowski@o2.pl
Licencja
Czasopismo zapewnia bezpłatny i otwarty dostęp (ang. open access) do całej zawartości.
Teksty opublikowane w tomach 3/2018 - 4/2023 udostępnione są na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa - Użycie niekomercyjne - Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Od tomu 1/2024 teksty udostępniane są na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa CC BY 4.0.
