ŹRÓDŁA EKSPANSJI CYWILIZACJI EUROPEJSKIEJ
Wojciech Daszkiewicz
Abstrakt
Artykuł podejmuje problematykę źródeł ekspansji cywilizacji europejskiej. Jest to istotne dla zrozumienia, dlaczego to właśnie Europejczykom udało się narzucić swoją cywilizację całemu światu, choć przecież w równym stopniu mogły to uczynić inne kręgi kulturowe, jak choćby Imperium Wielkiego Stepu, Chiny czy świat islamu. W odpowiedzi uwzględniono zestaw czynników specyficznych dla Europy i nigdzie indziej niewystępujących w tej konfiguracji, takich jak: zróżnicowanie geograficzne, pluralizm polityczny i wolny handel, rewolucja militarna, transoceaniczna żegluga i akumulacja kapitału, nauka technika i druk, okręt i racjonalny odkrywca.
Słowa kluczowe:
cywilizacja europejska, ekspansja kulturowa, wielkie odkrycia geograficzneBibliografia
Bibliografia:
Benevolo L.., Miasto w dziejach Europy, tłum. H. Cieśla, Wydawnictwo Krąg, Warszawa 1995.
Bethencourt F., Curto D. R., Portuguese Oceanic Expansion, 1400–1800, Cambridge University Press, New York 2007.
Braudel F., Gramatyka cywilizacji, tłum. H. Igalson-Tygielska, Oficyna Naukowa, Warszawa 2006.
Braudel F., Morze śródziemne. Przestrzeń i historia. Ludzie i dziedzictwo, tłum. M. Boruszyńska-Borowikowa, B. Kuchta, A. Szymanowski, Volumen, Warszawa 1994.
Braudel F., The History of Civilizations, tłum. R. Mayne, Penguin, New York 1993.
Braudel F.,, Morze Śródziemne i świat śródziemnomorski w epoce Filipa II, tłum. T. Mrówczyński, S. Meller, M. Ochab, t. 1–2, Książka i Wiedza, Warszawa 2004.
Brozi K.J., Powstanie i upadek wielkich cywilizacji. Antropologia historii wobec współczesności, Wydawnictwo UMCS, Lublin 1996.
Carrey B.T., Allfree J.B., Cairns J., Wojny średniowiecznego świata. Techniki walki, tłum. J. Jackowicz, Bellona, Warszawa 2008.
Cristóbal Colón, Textos y documentos completos, red. Consuelo Varela, Nuevas Cartas, red. Juan Gil, Mardid 1997
Davidson Miles H., Columbus Then and Now: A Life Reexamined, University of Oklahoma Press, London 1997.
Davies N., Europa. Między Wschodem a Zachodem, tłum. B. Pietrzyk, Znak, Kraków 2010.
Davies N., Europa. Rozprawa historyka z historią, tłum. E. Tabakowska, Znak, Kraków 2010.
Delanty G., Odkrywanie Europy. Idea, tożsamość, rzeczywistość, tłum. R. Włodek, PWN, Warszawa-Kraków 1999.
Gerlach K., Drewno szkutnicze, Warszawska Firma Wydawnicza, Warszawa 2011. Golka M., Aparycje współczesności, Oficyna Naukowa, Warszawa 2015.
Golka M., Cywilizacja współczesna i globalne problemy, Oficyna Naukowa, Warszawa 2012. Górecki J., Pielgrzymki na Górnym Śląsku w latach 1869–1914, Katowice 1994.
Haklyut R., Wyprawy morskie i podróżnicze odkrycia Anglików, tłum. M. Adamczyk-Garbowska, Wydawnictwo Morskie, Gdańsk 1988.
Halecki O., Historia Europy – jej granice i podziały, tłum. J. M. Kłoczowski, Instytut Europy Środkowo-Wschodniej, Lublin 1994.
Heather P., Imperia i barbarzyńcy. Migracje i narodziny Europy, tłum. J. Szczepański, Dom Wydawniczy Rebis, Poznań 2010.
Hobhouse H., Ziarna zmian. Sześć roślin, które zmieniły oblicze świata, tłum. M. Fedyszak, MUZA S.A., Warszawa 2010.
Howard M., Wojna w dziejach Europy, tłum. T. Rybowski, Ossolineum, Warszawa 1990.
Hubert W., Historia wojen morskich, Wydawnictwo Ligi Morskiej i Kolonialnej, Warszawa 1935.
Huntington S., Zderzenie cywilizacji i nowy kształt ładu światowego, tłum. H. Jankowska, wyd. 10, Muza S.A., Warszawa 2008.
Jaroszyński P., Człowiek i nauka, PTTA, Lublin 2008.
Jaroszyński P., Spór o Europę. Zderzenia cywilizacji, PTTA, Lublin 2015.
Kennedy P., The Rise and Fall of the Great Powers. Economic Change and Military Conflict from 1500 to 2000, Unwin Hyman, London 1988.
Kłoczowski J., Młodsza Europa. Europa Środkowo-Wschodnia w kręgu cywilizacji chrześcijańskiej średniowiecza, PIW, Warszawa 1998.
Koczorowski E., Dzieje okrętu. Od starożytności do współczesności, Dom Wydawniczy Bellona, Warszawa 2002.
Koneczny F., O wielości cywilizacyj, Grbethner i Wolff, Kraków 1935.
Konstam A., Wielka Armada 1588. Wyprawa przeciw Anglii, tłum. N. Łajszczak, wyd, Amercom, 2009.
Krawczyk R., Podstawy cywilizacji europejskiej, WSHiP, Warszawa 2006.
Krzysztofek K., Cywilizacja: dwie optyki, Instytut Kultury, Warszawa 1991.
Kwilecki A., Idea zjednoczenia Europy. Polityczno-socjologiczne aspekty integracji zachodnioeuropejskiej, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 1969.
Landes D.S., Bogactwo i nędza narodów. Dlaczego jedni są tak bogaci, a inni tak ubodzy, tłum. H. Jankowska, MUZA, Warszawa 2007.
Major R. H., The Life of Prince Henry of Portugal, Frank Cass Ltd., London 1967.
Małecki T.M., Długi łuk na polach bitew Europy, wyd. elektroniczne, 2009.
Martin H.-P., Schumann H., The Global Trap: Globalization and the Assault on Prosperity and Democracy, Zed Books, London 1997.
Menzies G., 1421 rok w którym Chińczycy odkryli Amerykę i opłynęli świat, Amber, Warszawa 2002.
Mróz F., Znaczenie europejskich szlaków pielgrzymkowych w budowaniu tożsamości Europy – przeszłość i teraźniejszość [on-line]. Dostępny w Internecie: <https://www.depot.ceon.pl/ bitstream/handle/123456789/10232/86_Mroz_Znaczenie_europejskich_szlakow_pielgrzymkowych.pdf?sequence=1&isAllowed=y> [dostęp: 29.12.2016].
Page M., The First Global Village. How Portugal Changed the World, Leya 2012.
Parry H. J., Morskie imperium Hiszpanii, tłum. S. Bławat, Wydawnictwo Morskie, Gdańsk 1983.
Rosa M., Kolumb. Historia nieznana, tłum. M. Szafrańska-Brandt, Rebis, Poznań 2012.
Rossi P., Francis Bacon. From Magic to Science, transl. S. Rabinovitch, Chicago 1978.
Samsonowicz H., Strefy gospodarcze w Europie w średniowieczu i wczesnej epoce nowożytnej, Analiza porównawcza [on-line]. Dostępny w Internecie: <http://jazon.hist.uj.edu.pl/zjazd/ materialy/samsonowicz.pdf> [dostęp: 06.08.2016].
Sédillot R., Moralna i niemoralna historia pieniądza, tłum. K. Szeżyńska-Maćkowiak, Wydawnictwo WAB, Warszawa 2010.
Selvagem C., Portugal Militar. Compêndio de historia nilitar e naval de Portugal, desde as origens do Estado portucalense até o fim de Bragança, Lisboa 1931.
Serejski M. H., Przeszłość i teraźniejszość. Szkice i Studia historiograficzne, Wrocław 1965.
Tarasiewicz P., „Kultura” i „cywilizacja”- próba korelacji, „Roczniki Kilturoznawcze” 2011, R. 2, s. 71–88.
Velho A., Relacja z wyprawy Vasco da Gamy do Indii, tłum. E. Milewska, wstęp i red. nauk. J. Kieniewicz, Novuus Orbis, Gdańsk 1996.
Wallerstein I., The Modern World System, t. 1: Capitalist .Agriculture and the Origins of the European World-Economy in the Sixteenth Century, New York–London 1974.
Wędkiewicz S., Cywilizacja czy kultura? Z zagadnień terminologii nauk humanistycznych, w: Symbolae grammatice in honorem Ioannis Rozwadowski, t. 2, Kraków 1928, s. 501–521.
Wojtanowicz J., Europejska przestrzeń geograficzno-kulturowa, Wydawnictwo UMCS, Lublin 2008.
Zientara B., Historia powszechna średniowiecza, Wydawnictwo TRIO, Warszawa 1994.
Benevolo L.., Miasto w dziejach Europy, tłum. H. Cieśla, Wydawnictwo Krąg, Warszawa 1995.
Bethencourt F., Curto D. R., Portuguese Oceanic Expansion, 1400–1800, Cambridge University Press, New York 2007.
Braudel F., Gramatyka cywilizacji, tłum. H. Igalson-Tygielska, Oficyna Naukowa, Warszawa 2006.
Braudel F., Morze śródziemne. Przestrzeń i historia. Ludzie i dziedzictwo, tłum. M. Boruszyńska-Borowikowa, B. Kuchta, A. Szymanowski, Volumen, Warszawa 1994.
Braudel F., The History of Civilizations, tłum. R. Mayne, Penguin, New York 1993.
Braudel F.,, Morze Śródziemne i świat śródziemnomorski w epoce Filipa II, tłum. T. Mrówczyński, S. Meller, M. Ochab, t. 1–2, Książka i Wiedza, Warszawa 2004.
Brozi K.J., Powstanie i upadek wielkich cywilizacji. Antropologia historii wobec współczesności, Wydawnictwo UMCS, Lublin 1996.
Carrey B.T., Allfree J.B., Cairns J., Wojny średniowiecznego świata. Techniki walki, tłum. J. Jackowicz, Bellona, Warszawa 2008.
Cristóbal Colón, Textos y documentos completos, red. Consuelo Varela, Nuevas Cartas, red. Juan Gil, Mardid 1997
Davidson Miles H., Columbus Then and Now: A Life Reexamined, University of Oklahoma Press, London 1997.
Davies N., Europa. Między Wschodem a Zachodem, tłum. B. Pietrzyk, Znak, Kraków 2010.
Davies N., Europa. Rozprawa historyka z historią, tłum. E. Tabakowska, Znak, Kraków 2010.
Delanty G., Odkrywanie Europy. Idea, tożsamość, rzeczywistość, tłum. R. Włodek, PWN, Warszawa-Kraków 1999.
Gerlach K., Drewno szkutnicze, Warszawska Firma Wydawnicza, Warszawa 2011. Golka M., Aparycje współczesności, Oficyna Naukowa, Warszawa 2015.
Golka M., Cywilizacja współczesna i globalne problemy, Oficyna Naukowa, Warszawa 2012. Górecki J., Pielgrzymki na Górnym Śląsku w latach 1869–1914, Katowice 1994.
Haklyut R., Wyprawy morskie i podróżnicze odkrycia Anglików, tłum. M. Adamczyk-Garbowska, Wydawnictwo Morskie, Gdańsk 1988.
Halecki O., Historia Europy – jej granice i podziały, tłum. J. M. Kłoczowski, Instytut Europy Środkowo-Wschodniej, Lublin 1994.
Heather P., Imperia i barbarzyńcy. Migracje i narodziny Europy, tłum. J. Szczepański, Dom Wydawniczy Rebis, Poznań 2010.
Hobhouse H., Ziarna zmian. Sześć roślin, które zmieniły oblicze świata, tłum. M. Fedyszak, MUZA S.A., Warszawa 2010.
Howard M., Wojna w dziejach Europy, tłum. T. Rybowski, Ossolineum, Warszawa 1990.
Hubert W., Historia wojen morskich, Wydawnictwo Ligi Morskiej i Kolonialnej, Warszawa 1935.
Huntington S., Zderzenie cywilizacji i nowy kształt ładu światowego, tłum. H. Jankowska, wyd. 10, Muza S.A., Warszawa 2008.
Jaroszyński P., Człowiek i nauka, PTTA, Lublin 2008.
Jaroszyński P., Spór o Europę. Zderzenia cywilizacji, PTTA, Lublin 2015.
Kennedy P., The Rise and Fall of the Great Powers. Economic Change and Military Conflict from 1500 to 2000, Unwin Hyman, London 1988.
Kłoczowski J., Młodsza Europa. Europa Środkowo-Wschodnia w kręgu cywilizacji chrześcijańskiej średniowiecza, PIW, Warszawa 1998.
Koczorowski E., Dzieje okrętu. Od starożytności do współczesności, Dom Wydawniczy Bellona, Warszawa 2002.
Koneczny F., O wielości cywilizacyj, Grbethner i Wolff, Kraków 1935.
Konstam A., Wielka Armada 1588. Wyprawa przeciw Anglii, tłum. N. Łajszczak, wyd, Amercom, 2009.
Krawczyk R., Podstawy cywilizacji europejskiej, WSHiP, Warszawa 2006.
Krzysztofek K., Cywilizacja: dwie optyki, Instytut Kultury, Warszawa 1991.
Kwilecki A., Idea zjednoczenia Europy. Polityczno-socjologiczne aspekty integracji zachodnioeuropejskiej, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 1969.
Landes D.S., Bogactwo i nędza narodów. Dlaczego jedni są tak bogaci, a inni tak ubodzy, tłum. H. Jankowska, MUZA, Warszawa 2007.
Major R. H., The Life of Prince Henry of Portugal, Frank Cass Ltd., London 1967.
Małecki T.M., Długi łuk na polach bitew Europy, wyd. elektroniczne, 2009.
Martin H.-P., Schumann H., The Global Trap: Globalization and the Assault on Prosperity and Democracy, Zed Books, London 1997.
Menzies G., 1421 rok w którym Chińczycy odkryli Amerykę i opłynęli świat, Amber, Warszawa 2002.
Mróz F., Znaczenie europejskich szlaków pielgrzymkowych w budowaniu tożsamości Europy – przeszłość i teraźniejszość [on-line]. Dostępny w Internecie: <https://www.depot.ceon.pl/ bitstream/handle/123456789/10232/86_Mroz_Znaczenie_europejskich_szlakow_pielgrzymkowych.pdf?sequence=1&isAllowed=y> [dostęp: 29.12.2016].
Page M., The First Global Village. How Portugal Changed the World, Leya 2012.
Parry H. J., Morskie imperium Hiszpanii, tłum. S. Bławat, Wydawnictwo Morskie, Gdańsk 1983.
Rosa M., Kolumb. Historia nieznana, tłum. M. Szafrańska-Brandt, Rebis, Poznań 2012.
Rossi P., Francis Bacon. From Magic to Science, transl. S. Rabinovitch, Chicago 1978.
Samsonowicz H., Strefy gospodarcze w Europie w średniowieczu i wczesnej epoce nowożytnej, Analiza porównawcza [on-line]. Dostępny w Internecie: <http://jazon.hist.uj.edu.pl/zjazd/ materialy/samsonowicz.pdf> [dostęp: 06.08.2016].
Sédillot R., Moralna i niemoralna historia pieniądza, tłum. K. Szeżyńska-Maćkowiak, Wydawnictwo WAB, Warszawa 2010.
Selvagem C., Portugal Militar. Compêndio de historia nilitar e naval de Portugal, desde as origens do Estado portucalense até o fim de Bragança, Lisboa 1931.
Serejski M. H., Przeszłość i teraźniejszość. Szkice i Studia historiograficzne, Wrocław 1965.
Tarasiewicz P., „Kultura” i „cywilizacja”- próba korelacji, „Roczniki Kilturoznawcze” 2011, R. 2, s. 71–88.
Velho A., Relacja z wyprawy Vasco da Gamy do Indii, tłum. E. Milewska, wstęp i red. nauk. J. Kieniewicz, Novuus Orbis, Gdańsk 1996.
Wallerstein I., The Modern World System, t. 1: Capitalist .Agriculture and the Origins of the European World-Economy in the Sixteenth Century, New York–London 1974.
Wędkiewicz S., Cywilizacja czy kultura? Z zagadnień terminologii nauk humanistycznych, w: Symbolae grammatice in honorem Ioannis Rozwadowski, t. 2, Kraków 1928, s. 501–521.
Wojtanowicz J., Europejska przestrzeń geograficzno-kulturowa, Wydawnictwo UMCS, Lublin 2008.
Zientara B., Historia powszechna średniowiecza, Wydawnictwo TRIO, Warszawa 1994.
Daszkiewicz, W. (2020). ŹRÓDŁA EKSPANSJI CYWILIZACJI EUROPEJSKIEJ. Zeszyty Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II, 59(3), 89–108. Pobrano z https://czasopisma.kul.pl/index.php/znkul/article/view/11367
Wojciech Daszkiewicz
Licencja
Czasopismo zapewnia bezpłatny i otwarty dostęp (ang. open access) do całej zawartości.
Od numeru 1/2024 teksty udostępniane są na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa CC BY 4.0.
Teksty opublikowane w numerach od 3/2018 do 4/2023 udostępnione są na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa - Użycie niekomercyjne - Bez utworów zależnych CC BY-NC-ND 4.0.
Z utworów opublikowanych w niniejszym czasopiśmie przed nr 3/2018 można korzystać w ramach dozwolonego użytku zgodnie z art. 23-35 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych.
