Internet a religia
Abstrakt
W niniejszym artykule rozważania dotyczą jedynie kilku ważnych kwestii dotyczących relacji Internetu i religii. Jak wynika z badań, Wynika z nich, że co czwarty ankietowany spośród młodzieży szkół średnich (25,6%), szczególnie spośród osób głęboko wierzących oraz regularnie praktykujących, poszukiwał w ciągu ostatnich sześciu miesięcy przed terminem badań socjologicznych jakichś form aktywności religijnej. Zdecydowana większość ankietowanych nie interesowała się tą nową aktywnością. Młodzież szkół średnich w ograniczonym zakresie korzystała z Internetu dla poszukiwania przekazów religijnych. Badani nieco częściej informowali o korzystaniu z treści religijnych w YouTube, w serwisach parafii, diecezji i zgromadzeń zakonnych oraz forów czy czatów, najrzadziej zaś witryn biur pielgrzymkowych oraz portali religijnych wspólnot i organizacji. Około co piąty badany uczęszczający do szkół średnich przypisywał (według wskaźnika zbiorczego) to samo znaczenie aktywnościom religijnym w świecie wirtualnym i w świecie realnym (od 31,0 do 7,0%). Wskaźnik najwyższy odnosił się do internetowych rekolekcji i kazań, modlitwy online, wirtualnej wspólnoty parafialnej oraz mszy św. i nabożeństw w sieci.
Słowa kluczowe:
Internet, młodzież szkolna, religiaBibliografia
Angel H.-F., Computer und Internet im Religionsunterricht, w: Neues Handbuch religionspädagogischer Grundbegriffe, Hrsg. G. Bitter, R. Englert, G. Miller, K.E. Nipkow, München 2002, s. 544–547.
Barker E., Nowe ruchy religijne, tłum. T. Kunz, Zakład Wydawniczy Nomos, Kraków 2012. Błachnio A., Przepiórka A., Rowiński T., Dysfunkcjonalne korzystanie z Internetu – przegląd badań. „Psychologia Społeczna” 2014, t. 9, nr 4, s. 378–395.
Betlej A., Moralność w społeczeństwie sieci, w: Leksykon socjologii moralności. Podstawy, teorie, badania, perspektywy, red. J. Mariański, Zakład Wydawniczy Nomos, Kraków 2015, s. 464–469.
Betlej A., Socjologia internetu, w: 100 lat socjologii w Katolickim Uniwersytecie Lubelskim Jana Pawła II. Idee – teorie – badania, red. W. Szymczak, TN KUL, Lublin 2018, s. 359–371.
Bober W.J., Powinność w świecie cyfrowym. Etyka komputerowa w świetle współczesnej filozofii moralnej, Wyd. Akademickie i Profesjonalne, Warszawa 2008.
Chętnicki B., Internet – medium ewangelizacji, w: Religia a gospodarka, red. S. Partycki, t. 2, Wyd. KUL, Lublin 2005, s. 282–285.
Feliksiak M., Zainteresowania i aktywności, w: Młodzież 2016. Raport z badania sfinansowanego przez Krajowe Biuro ds. Przeciwdziałania Narkomanii, CBOS, Warszawa 2016, s. 166–190.
Feliksiak M., Korzystanie z internetu, Komunikat z badań CBOS 2017, nr 49, CBOS, Warszawa 2017.
Filipek K., Religijność w społeczeństwie sieciowym, w: Religia a gospodarka, red. S. Patrycki, t. 2, Wyd. KUL, Lublin 2005, s. 277–281.
Giddens A., Sutton P.W., Socjologia, tłum. O. Siara, A. Szulżycka, P. Tomanek, Wyd. Naukowe PWN, Warszawa 2012.
Górny A., Religia w wirtualnej przestrzeni. Internetowe obszary sacrum, w: Ideologie codzienności, red. I. Kamińska-Szmaj, T. Piekota, M. Poprawa, Wyd. Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 2009, s. 207–214.
Górny A., Religijne portale internetowe – nowe przestrzenie wspólnotowego dialogu, w: Laikat i duchowieństwo w Kościele katolickim w Polsce. Problem dialogu i współistnienia, red. J. Baniak, Wyd. Naukowe Wydziału Nauk Społecznych UAM, Poznań 2010, s. 179–200.
Górny A., Internet – instrument wsparcia czy czynnik destabilizacji funkcjonowania Kościoła kato lickiego w Polsce?, w: Tradycja i innowacja w polu refleksji socjologii religii, red. S.H. Zaręba, I. Borowik, Kontrast, Warszawa 2016, s. 277–292.
Hędzelek M., Uzależnienie od internetu – zasięg, formy, zagrożenia, w: E-kultura, e-nauka, e-spo łeczeństwo, red. B. Płonka-Syroka, M. Staszczak, Oficyna Wydawnicza Arboretum, Wrocław 2008, s. 267–282.
Instytut Statystyki Kościoła Katolickiego SAC, Annuarium Statisticum Ecclesiae in Polonia AD 2018, Warszawa 2018. Jan Paweł II, Godność, w: Godność. Antologia tekstów. VI Dni Jana Pawła II, wybór tekstów, oprac. i wprow. K. Gryz, Wyd. Politechniki Krakowskiej, Kraków 2011, s. 217–218.
Janda-Dębek B., Kłamstwo w sieci, w: E-kultura, e-nauka, e-społeczeństwo, red. B. Płonka-Syroka, M. Staszczak, Oficyna Wydawnicza Arboretum, Wrocław 2008, s. 251–260.
Kapralska Ł., Maksymowicz A., Grzechy internautów. Jak internet wpływa na naszą moralność, w: Moralne dylematy Polaków w ponowoczesności. Wybrane problemy, red. A. Maksymowicz, Zakład Wydawniczy Nomos, Kraków 2009, s. 99–108.
Kaźmierska K., Młodzież archidiecezji łódzkiej. Szkic do portretu, Archidiecezjalne Wydawnictwo Łódzkie, Łódź 2018.
Kiżewska A., Internet jako czynnik kształtujący przemiany życia religijnego młodych, w: Religia i Kościół w świadomości katolików świeckich w Polsce i w Niemczech. Kontynuacja czy zmiana nastawienia?, red. J. Baniak, Wyd. Naukowe Wydziału Nauk Społecznych UAM, Poznań 2013, s. 141–154.
Klauza K., Media w nowoczesnej parafii. Sugestie pastoralne stare i nowe, Edycja Świętego Pawła, Częstochowa 2003.
Kloch J., Kościół w Polsce wobec Web 2.0., Wyd. Jedność, Kielce 2013. Libiszowska-Żółtkowska M., Typy religijności w społeczeństwie polskim w początkach XXI w. – trwałość i zmiana, w: Katolicyzm polski w warunkach Unii Europejskiej: szanse i zagrożenia, objawy i na dzieje, red. J. Baniak, Redakcja Wydawnictw UAM – Wydział Teologiczny, Poznań 2004, s. 85–94.
Lis R., Internet narzędziem kształtowania tożsamości jednostki, w: Wokół tożsamości. Teorie, wymiary, ekspresje, red. I. Borowik, K. Leszczyńska, Zakład Wydawniczy Nomos, Kraków 2007, s. 327–342.
„Ľ Osservatore Romano” 2010, R. 31, nr 3–4, s. 6–7. Marciniak K., E-religijność. Nowe wyzwanie, nowe możliwości, w: E-kultura, e-nauka, e-społeczeństwo, red. B. Płonka-Syroka, M. Staszczak, Oficyna Wydawnicza Arboretum, Wrocław 2008, s. 170–182.
Mariański J., Kondycja religijna i moralna młodzieży szkół średnich w latach 1988–1998–2005–2017 (raport z ogólnopolskich badań socjologicznych), Wyd. Adam Marszałek, Toruń 2018.
Niermann A., Cyfrowe sieci społeczne – wymiar polityczny i społeczno/socjoteologiczna interpretacja, „Keryks. Forum Pedagogiczno-religijne. Międzynarodowe – Międzykulturowe – Międzydyscyplinarne” 2011, nr 10, s. 259–271.
Olczyk A., Internet w ewangelizacji misyjnej Kościoła, w: Mojemu Kościołowi wszystko! Księga jubileuszowa ku czci Ks. Arcybiskupa Stanisława Nowaka Metropolity Częstochowskiego z okazji 25. rocznicy sakry biskupiej i posługi pasterskiej w Kościele częstochowskim, red. S. Jasionek, Częstochowskie Wydawnictwo Archidiecezjalne Regina Poloniae, Częstochowa 2009, s. 473–485.
Podgórski M., Społeczność wirtualna na forum dyskusyjnym „katolik.pl”, w: Wielka sieć. E-seje z socjologii internetu, red. J. Kurczewski, Wyd. Trio, Warszawa 2006, s. 143–177.
Rożej K., Bóg w sieci, ,,Przegląd Powszechny” 2009, nr 2, s. 44. Sielicka E., Internet jako środowisko wsparcia młodzieży w sytuacjach żałoby, „Pedagogika Społeczna” 2018, R. 17, nr 1, s. 153–174.
Siuda P., Cyberreligia – powstanie religijnych społeczności wirtualnych. w: Com.unikowanie w zmieniającym się społeczeństwie, red. M. Niezgoda, M. Świątkiewicz-Mośny, A. Wagner, Zakład Wydawniczy Nomos, Kraków 2010, s. 284–293.
Siuda P., Religia i internet. O przenoszeniu religijnych granic do cyberprzestrzeni, Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, Warszawa 2010.
Stachowska E., Religia i media w warunkach polskich, w: Pomiędzy sekularyzacją i religijnym ożywieniem. Podobieństwa i różnice w przemianach religijnych w Polsce i w Niemczech, red. E. Firlit, M. Hainz, M. Libszowska-Żółtkowska, G. Pickel, D. Pollack, Wyd. WAM, Kraków 2012, s. 362–364.
Szarota P., Od Facebooka do post-przyjaźni. Współczesne przeobrażenia bliskich relacji, Wyd. Naukowe PWN, Warszawa 2018.
Świątkiewicz W., Między sekularyzacją i deprywatyzacją. Socjologiczne refleksje wokół polskiej religijności w kontekście europejskim, Wyd. Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2010.
Świątkiewicz-Mośny M., Sztrykowanie czy surfowanie? Rodzinne sposoby spędzania wolnego czasu, w: Rodzina w sercu Europy. Rybnik – Nitra – Hradec Králové – Szeged. Socjologiczne studium rodziny współczesnej, red. W. Świątkiewicz, Wyd. Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2009, s. 128–146.
Tadeusiewicz R., Społeczność internetu, Akademicka Oficyna Wydawnicza, Warszawa 2002. Trojan S., Internet i tożsamość religijna na przykładzie Ukrnetu, w: Tożsamość i komunikacja, red. J. Szulich-Kałuża, L. Dyczewski, R. Szwed, Wyd. KUL, Lublin 2011, s. 245–248.
Trzop B., Formy spędzania czasu wolnego i uczestnictwo w kulturze, w: Młodzież w czasach nieufności. Studenci zielonogórscy o sobie i innych, red. M. Zielińska, D. Szaban, Fundacja Obserwatorium Społeczne Inter Alia, Zielona Góra 2016, s. 134–163.
Wrzesień W., Kilka uwag o pokoleniowej sytuacji współczesnej polskiej młodzieży, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 2016, R. 78, z. 1, s. 229–241.
Wyrostkiewicz M., Internet i (nie)moralność, MW Press, Lublin 2015, s. 299–302.
Zaręba S.H., Zarzecki M., Aneks 1. w: Między konstrukcją i dekonstrukcją uniwersum znaczeń. Badania religijności młodzieży akademickiej w latach 1988–1998–2005–2017, red. S.H. Zaręba, M. Zarzecki, Warszawskie Wydawnictwo Socjologiczne, Warszawa 2018, s. 392–395.
Zarzecki M., Religia.pl – religijność młodzieży akademickiej w paradygmacie Web 2.0., w: Między konstrukcją i dekonstrukcją uniwersum znaczeń. Badania religijności młodzieży akademickiej w latach 1988–1998–2005–2017, red. S.H. Zaręba, M. Zarzecki, Warszawskie Wydawnictwo Socjologiczne, Warszawa 2018, s. 257–271.
Zduniak A., Obraz Kościoła w oczach internautów po wyborze nowego papieża, w: Religia i Kościół w świadomości katolików świeckich w Polsce i w Niemczech. Kontynuacja czy zmiana nastawie nia?, red. J. Baniak, Wyd. Naukowe Wydziału Nauk Społecznych UAM, Poznań 2013, s. 155–168.
Zduniak A., Duchowość w epoce mediów elektronicznych, w: Media i religia. Nowy kontekst komunikacji, red. R. Sierocki, M. Sokołowski, A. Zduniak, Wyd. Adam Marszałek, Toruń 2016, s. 61–7
Barker E., Nowe ruchy religijne, tłum. T. Kunz, Zakład Wydawniczy Nomos, Kraków 2012. Błachnio A., Przepiórka A., Rowiński T., Dysfunkcjonalne korzystanie z Internetu – przegląd badań. „Psychologia Społeczna” 2014, t. 9, nr 4, s. 378–395.
Betlej A., Moralność w społeczeństwie sieci, w: Leksykon socjologii moralności. Podstawy, teorie, badania, perspektywy, red. J. Mariański, Zakład Wydawniczy Nomos, Kraków 2015, s. 464–469.
Betlej A., Socjologia internetu, w: 100 lat socjologii w Katolickim Uniwersytecie Lubelskim Jana Pawła II. Idee – teorie – badania, red. W. Szymczak, TN KUL, Lublin 2018, s. 359–371.
Bober W.J., Powinność w świecie cyfrowym. Etyka komputerowa w świetle współczesnej filozofii moralnej, Wyd. Akademickie i Profesjonalne, Warszawa 2008.
Chętnicki B., Internet – medium ewangelizacji, w: Religia a gospodarka, red. S. Partycki, t. 2, Wyd. KUL, Lublin 2005, s. 282–285.
Feliksiak M., Zainteresowania i aktywności, w: Młodzież 2016. Raport z badania sfinansowanego przez Krajowe Biuro ds. Przeciwdziałania Narkomanii, CBOS, Warszawa 2016, s. 166–190.
Feliksiak M., Korzystanie z internetu, Komunikat z badań CBOS 2017, nr 49, CBOS, Warszawa 2017.
Filipek K., Religijność w społeczeństwie sieciowym, w: Religia a gospodarka, red. S. Patrycki, t. 2, Wyd. KUL, Lublin 2005, s. 277–281.
Giddens A., Sutton P.W., Socjologia, tłum. O. Siara, A. Szulżycka, P. Tomanek, Wyd. Naukowe PWN, Warszawa 2012.
Górny A., Religia w wirtualnej przestrzeni. Internetowe obszary sacrum, w: Ideologie codzienności, red. I. Kamińska-Szmaj, T. Piekota, M. Poprawa, Wyd. Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 2009, s. 207–214.
Górny A., Religijne portale internetowe – nowe przestrzenie wspólnotowego dialogu, w: Laikat i duchowieństwo w Kościele katolickim w Polsce. Problem dialogu i współistnienia, red. J. Baniak, Wyd. Naukowe Wydziału Nauk Społecznych UAM, Poznań 2010, s. 179–200.
Górny A., Internet – instrument wsparcia czy czynnik destabilizacji funkcjonowania Kościoła kato lickiego w Polsce?, w: Tradycja i innowacja w polu refleksji socjologii religii, red. S.H. Zaręba, I. Borowik, Kontrast, Warszawa 2016, s. 277–292.
Hędzelek M., Uzależnienie od internetu – zasięg, formy, zagrożenia, w: E-kultura, e-nauka, e-spo łeczeństwo, red. B. Płonka-Syroka, M. Staszczak, Oficyna Wydawnicza Arboretum, Wrocław 2008, s. 267–282.
Instytut Statystyki Kościoła Katolickiego SAC, Annuarium Statisticum Ecclesiae in Polonia AD 2018, Warszawa 2018. Jan Paweł II, Godność, w: Godność. Antologia tekstów. VI Dni Jana Pawła II, wybór tekstów, oprac. i wprow. K. Gryz, Wyd. Politechniki Krakowskiej, Kraków 2011, s. 217–218.
Janda-Dębek B., Kłamstwo w sieci, w: E-kultura, e-nauka, e-społeczeństwo, red. B. Płonka-Syroka, M. Staszczak, Oficyna Wydawnicza Arboretum, Wrocław 2008, s. 251–260.
Kapralska Ł., Maksymowicz A., Grzechy internautów. Jak internet wpływa na naszą moralność, w: Moralne dylematy Polaków w ponowoczesności. Wybrane problemy, red. A. Maksymowicz, Zakład Wydawniczy Nomos, Kraków 2009, s. 99–108.
Kaźmierska K., Młodzież archidiecezji łódzkiej. Szkic do portretu, Archidiecezjalne Wydawnictwo Łódzkie, Łódź 2018.
Kiżewska A., Internet jako czynnik kształtujący przemiany życia religijnego młodych, w: Religia i Kościół w świadomości katolików świeckich w Polsce i w Niemczech. Kontynuacja czy zmiana nastawienia?, red. J. Baniak, Wyd. Naukowe Wydziału Nauk Społecznych UAM, Poznań 2013, s. 141–154.
Klauza K., Media w nowoczesnej parafii. Sugestie pastoralne stare i nowe, Edycja Świętego Pawła, Częstochowa 2003.
Kloch J., Kościół w Polsce wobec Web 2.0., Wyd. Jedność, Kielce 2013. Libiszowska-Żółtkowska M., Typy religijności w społeczeństwie polskim w początkach XXI w. – trwałość i zmiana, w: Katolicyzm polski w warunkach Unii Europejskiej: szanse i zagrożenia, objawy i na dzieje, red. J. Baniak, Redakcja Wydawnictw UAM – Wydział Teologiczny, Poznań 2004, s. 85–94.
Lis R., Internet narzędziem kształtowania tożsamości jednostki, w: Wokół tożsamości. Teorie, wymiary, ekspresje, red. I. Borowik, K. Leszczyńska, Zakład Wydawniczy Nomos, Kraków 2007, s. 327–342.
„Ľ Osservatore Romano” 2010, R. 31, nr 3–4, s. 6–7. Marciniak K., E-religijność. Nowe wyzwanie, nowe możliwości, w: E-kultura, e-nauka, e-społeczeństwo, red. B. Płonka-Syroka, M. Staszczak, Oficyna Wydawnicza Arboretum, Wrocław 2008, s. 170–182.
Mariański J., Kondycja religijna i moralna młodzieży szkół średnich w latach 1988–1998–2005–2017 (raport z ogólnopolskich badań socjologicznych), Wyd. Adam Marszałek, Toruń 2018.
Niermann A., Cyfrowe sieci społeczne – wymiar polityczny i społeczno/socjoteologiczna interpretacja, „Keryks. Forum Pedagogiczno-religijne. Międzynarodowe – Międzykulturowe – Międzydyscyplinarne” 2011, nr 10, s. 259–271.
Olczyk A., Internet w ewangelizacji misyjnej Kościoła, w: Mojemu Kościołowi wszystko! Księga jubileuszowa ku czci Ks. Arcybiskupa Stanisława Nowaka Metropolity Częstochowskiego z okazji 25. rocznicy sakry biskupiej i posługi pasterskiej w Kościele częstochowskim, red. S. Jasionek, Częstochowskie Wydawnictwo Archidiecezjalne Regina Poloniae, Częstochowa 2009, s. 473–485.
Podgórski M., Społeczność wirtualna na forum dyskusyjnym „katolik.pl”, w: Wielka sieć. E-seje z socjologii internetu, red. J. Kurczewski, Wyd. Trio, Warszawa 2006, s. 143–177.
Rożej K., Bóg w sieci, ,,Przegląd Powszechny” 2009, nr 2, s. 44. Sielicka E., Internet jako środowisko wsparcia młodzieży w sytuacjach żałoby, „Pedagogika Społeczna” 2018, R. 17, nr 1, s. 153–174.
Siuda P., Cyberreligia – powstanie religijnych społeczności wirtualnych. w: Com.unikowanie w zmieniającym się społeczeństwie, red. M. Niezgoda, M. Świątkiewicz-Mośny, A. Wagner, Zakład Wydawniczy Nomos, Kraków 2010, s. 284–293.
Siuda P., Religia i internet. O przenoszeniu religijnych granic do cyberprzestrzeni, Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, Warszawa 2010.
Stachowska E., Religia i media w warunkach polskich, w: Pomiędzy sekularyzacją i religijnym ożywieniem. Podobieństwa i różnice w przemianach religijnych w Polsce i w Niemczech, red. E. Firlit, M. Hainz, M. Libszowska-Żółtkowska, G. Pickel, D. Pollack, Wyd. WAM, Kraków 2012, s. 362–364.
Szarota P., Od Facebooka do post-przyjaźni. Współczesne przeobrażenia bliskich relacji, Wyd. Naukowe PWN, Warszawa 2018.
Świątkiewicz W., Między sekularyzacją i deprywatyzacją. Socjologiczne refleksje wokół polskiej religijności w kontekście europejskim, Wyd. Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2010.
Świątkiewicz-Mośny M., Sztrykowanie czy surfowanie? Rodzinne sposoby spędzania wolnego czasu, w: Rodzina w sercu Europy. Rybnik – Nitra – Hradec Králové – Szeged. Socjologiczne studium rodziny współczesnej, red. W. Świątkiewicz, Wyd. Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2009, s. 128–146.
Tadeusiewicz R., Społeczność internetu, Akademicka Oficyna Wydawnicza, Warszawa 2002. Trojan S., Internet i tożsamość religijna na przykładzie Ukrnetu, w: Tożsamość i komunikacja, red. J. Szulich-Kałuża, L. Dyczewski, R. Szwed, Wyd. KUL, Lublin 2011, s. 245–248.
Trzop B., Formy spędzania czasu wolnego i uczestnictwo w kulturze, w: Młodzież w czasach nieufności. Studenci zielonogórscy o sobie i innych, red. M. Zielińska, D. Szaban, Fundacja Obserwatorium Społeczne Inter Alia, Zielona Góra 2016, s. 134–163.
Wrzesień W., Kilka uwag o pokoleniowej sytuacji współczesnej polskiej młodzieży, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 2016, R. 78, z. 1, s. 229–241.
Wyrostkiewicz M., Internet i (nie)moralność, MW Press, Lublin 2015, s. 299–302.
Zaręba S.H., Zarzecki M., Aneks 1. w: Między konstrukcją i dekonstrukcją uniwersum znaczeń. Badania religijności młodzieży akademickiej w latach 1988–1998–2005–2017, red. S.H. Zaręba, M. Zarzecki, Warszawskie Wydawnictwo Socjologiczne, Warszawa 2018, s. 392–395.
Zarzecki M., Religia.pl – religijność młodzieży akademickiej w paradygmacie Web 2.0., w: Między konstrukcją i dekonstrukcją uniwersum znaczeń. Badania religijności młodzieży akademickiej w latach 1988–1998–2005–2017, red. S.H. Zaręba, M. Zarzecki, Warszawskie Wydawnictwo Socjologiczne, Warszawa 2018, s. 257–271.
Zduniak A., Obraz Kościoła w oczach internautów po wyborze nowego papieża, w: Religia i Kościół w świadomości katolików świeckich w Polsce i w Niemczech. Kontynuacja czy zmiana nastawie nia?, red. J. Baniak, Wyd. Naukowe Wydziału Nauk Społecznych UAM, Poznań 2013, s. 155–168.
Zduniak A., Duchowość w epoce mediów elektronicznych, w: Media i religia. Nowy kontekst komunikacji, red. R. Sierocki, M. Sokołowski, A. Zduniak, Wyd. Adam Marszałek, Toruń 2016, s. 61–7
Mariański, J. (2021). Internet a religia. Zeszyty Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II, 63(2), 5–29. https://doi.org/10.31743/znkul.9832
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Czasopismo zapewnia bezpłatny i otwarty dostęp (ang. open access) do całej zawartości.
Od numeru 1/2024 teksty udostępniane są na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa CC BY 4.0.
Teksty opublikowane w numerach od 3/2018 do 4/2023 udostępnione są na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa - Użycie niekomercyjne - Bez utworów zależnych CC BY-NC-ND 4.0.
Z utworów opublikowanych w niniejszym czasopiśmie przed nr 3/2018 można korzystać w ramach dozwolonego użytku zgodnie z art. 23-35 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych.
