PRAWO DO ZAWARCIA MAŁŻEŃSTWA. PERSPEKTYWA KANONISTY
Wojciech Góralski
Abstrakt
Wrodzone człowiekowi i należące do jego fundamentalnych praw ius connubii (prawo do zawarcia małżeństwa) jest jednocześnie prawem wiernego w Kościele, zagwarantowanym w kan. 1058 Kodeksu Prawa Kanonicznego; stanowi ono trwałą podstawę kanonicznego systemu małżeńskiego. Wykonywanie tego prawa zawsze znajdowało swoją podstawę w takich czynnikach, jak: istotna rola zgody małżeńskiej jako przyczyny sprawczej małżeństwa, wolność nupturientów, kompetencja władzy kościelnej w stanowieniu przeszkód do zawarcia małżeństwa oraz forma zawarcia tego związku. Prawo do zawarcia małżeństwa nie ma jednak charakteru absolutnego, podlega bowiem niezbędnym ograniczeniom. Obok ograniczeń pochodzących z samego prawa Bożego (wynikających z naturalnej struktury ontologicznej osoby ludzkiej), skutkujących niezdatnością (incapacitas) osoby do zawarcia małżeństwa, istnieją ograniczenia pochodzące z interwencji ustawodawcy kościelnego, skutkujące niezdolnością (inhabilitas) osoby do zawarcia małżeństwa. Gdy chodzi o stwierdzenie (zdeklarowanie), kiedy prawo Boże nie pozwala na zawarcie małżeństwa, należy to wyłącznie do najwyższej władzy kościelnej (Stolica Apostolska). Do najwyższej władzy kościelnej należy również stanowienie ograniczeń ius connubii, może to jednak czynić jedynie z uwagi na dobro wspólne, ochronę wartości samego małżeństwa, a niektórych przypadkach także z uwagi ma dobro samego nupturienta. Ograniczenia prawa do zawarcia małżeństwa pochodzące od ustawodawcy kościelnego wyrażają się przede wszystkim w stanowieniu przeszkód małżeńskich oraz formy kanonicznej zawarcia małżeństwa.
Słowa kluczowe:
ius connubii, małżeństwo, prawo, ograniczenia prawaBibliografia
Banares J.I., Comentario al can. 1058, w: Comentario Exegètico al Còdigo de Derecho Canònico, t. 3, Pamplona 1996, s. 1063–1071.
Bianchi P., Can. 1958, w: Codice di Diritto Canonico, Commentato, ed. Quaderni di Diritto Ecclesiale, Milano 2001, s. 856–870.
Castaño J.M., Gli impedimenti matrimoniali, w: Matrimonio canonico fra tradizione e rinnovamento, Bologna 1985, s. 101–131.
Castaño J.M., Gli impedimenti matrimoniali in generale, ,,Apollinaris” 1988, 61, s. 69–87. Castaño J., Legislación matrimonial de la Iglesia, Salamanca 1994.
Castaño J.M., Natura e ruolo degli impedimenti matrimoniali, w: Gli impedimenti al matrimonio canonico, ed. E. Graziani, Città del Vaticano 1989, s. 30–52.
Dzierżon G., Niezdolność do zawarcia małżeństwa jako kategoria kanoniczna, Warszawa 2002.
Franceschi H., Riconoscimento e tutela dello „ius connubii” nel sistema matrimoniale canonico, Milano 2004.
Ghero S., Il diritto al matrimonio nell’ordinamento della Chiesa, Padova 1979.
Góralski W., Instytucja małżeństwa w prawie kanonicznym i w prawie polskim, „Studia Płockie” 2002, 30, s. 191–214.
Góralski W., Ius connubii w Kodeksach Prawa Kanonicznego z 1917 oraz z 1983 roku, w: Historia magistra vitae. Księga jubileuszowa ku czci Profesora Jerzego Flagi, red. A. Dębiński, S. Wrzosek, K. Maćkowska, M. Kruszewska-Gadoś, Lublin 2007, s. 187–203.
Góralski W., Ius connubii w Kodeksach Prawa Kanonicznego z 1917 oraz z 1983 roku, w: tenże, Studia nad małżeństwem i rodziną, Warszawa 2007, s. 173–194.
Góralski W., Kanoniczne prawo małżeńskie, Warszawa 2000.
Hervada J., Studi sull’essenza del matrimonio, Milano 2000. Lo Castro G., Matrimonio, diritto e giustizia, Milano 2003.
Moneta P., Il diritto al matrimonio (can. 1058), w: Diritto matrimoniale canonico, t. 1, ed. P.A. Bonnet, C. Gullo, Città del Vaticano 2002, s. 191–205.
Montini G., Gli impedimenti dirimenti in genere (cann. 1073–1076), w: Diritto matrimoniale canonico, t. 1, ed. P.A. Bonet, C. Gullo, Città del Vaticano 2002, s. 345–364.
Paździor S., Uchylanie klauzul dołączonych do wyroków w Trybunale Archidiecezji Lubelskiej, „Ius Matrimoniale” 1997, 2/8, s. 145–157.
Steczkowski P., Il conflitto fra foro interno e foro esterno nel diritto matrimoniale del CIC 1983, Roma 1998.
Tejero E., Naturalezza juridica de la incapacidad para asumir las obligaciones esenciales del matrimonio y ,,ius connubii”, ,,Fidelium Iura” 199, 6, s. 226–343.
Viladrich P.J., Teoria de los derechos fundamentales del fiel, Pamplona 1969.
Vlaming Th., Bender L., Praelectiones iuris matrimoniii, ed. 4, Bussum 1950.
Licencja
Czasopismo zapewnia bezpłatny i otwarty dostęp (ang. open access) do całej zawartości.
Od numeru 1/2024 teksty udostępniane są na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa CC BY 4.0.
Teksty opublikowane w numerach od 3/2018 do 4/2023 udostępnione są na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa - Użycie niekomercyjne - Bez utworów zależnych CC BY-NC-ND 4.0.
Z utworów opublikowanych w niniejszym czasopiśmie przed nr 3/2018 można korzystać w ramach dozwolonego użytku zgodnie z art. 23-35 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych.
