WYKŁAD JAKO PERFORMANS. PERFORMANS JAKO WYKŁAD. PERFORMATYWNE WYMIARY PRAKTYKI BADAWCZEJ
Joanna Bielecka-Prus
Abstrakt
Wykład jako gatunek można analizować jako zrytualizowaną formę wystąpienia scenicznego, w którym obowiązuje określony porządek interakcyjny. W tradycyjnej formie wykład jest przede wszystkim uregulowanym aktem mówienia, a ciało badacza nie jest istotnym nośnikiem znaczeń. Wraz z pojawieniem się prezentacji multimedialnych ciało badacza zaczyna odgrywać rolę, jednakże dopiero etnografia performatywna traktuje ciało badacza jako integralną część procesu badawczego. W pierwszej części artykułu omówione zostały główne cechy wykładu akademickiego jako gatunku dyskursywnego. Następnie przedstawiono główne założenia metodologiczne wykładu performatywnego w kontekście paradygmatu postmodernistycznego, jego główne funkcje i kryteria ewaluacji.
Słowa kluczowe:
dyskurs akademicki, etnoperformans, etnografia postmodernistycznaBibliografia
Bibliografia:
Academic Discourse, ed. J. Flowerdew, London 2002.
Alexander B.K., Etnografia performatywne. Odgrywanie i pobudzanie kultury, w: Metody badań jakościowych, red. N.K. Denzin, Y.S. Lincoln, red. nauk. wyd. pol. K. Podemski, t. 1, Warszawa 2009, s. 581–620.
Alexander J.C., Cultural Performance: Social Performance between Ritual and Strategy, w: Social Performance. Symbolic Action, Cultural Pragmatics and Ritual, ed. J.C. Alexander, B. Giesen, J.I. Must, Cambridge 2006.
Bauman R., Sztuka słowa jako performance, w: Literatura ustna, red. P. Czapliński, Gdańsk 2010, s. 202–231.
Bernstein B., Class, Codes and Control, vol. 1, London 1971.
Biber D., University Language. A Corpus-based Study of Spoken and Written Registers, Amsterdam 2006.
Bielecka-Prus J., Transmisja kultury w rodzinie i szkole. Teoria Basila Bernsteina, Warszawa 2010.
Bourdieu P., Language and Symbolic Power, Cambridge 1991.
Burszta W.J., Piątkowski K., O czym opowiada antropologiczna wypowiedź, Warszawa 1994.
Carlson M., Performans, przeł. E. Kubikowska, Warszawa 2007.
Cros A., Teaching by Convincing. Strategies of Argumentation in Lectures, „Argumentation” 2001, no. 15, s. 191–206.
Czapów G., Czapów Cz., Psychodrama, Warszawa 1979.
Denton D., Ryder S., Conflict, Theatrical Production, and Pedagogy: “It’s Just a Play”, „Qualitative Inquiry” 2009, no. 15, s. 1569–1591.
Denzin N.K., Lincoln Y.S., Wprowadzenie. Dziedzina i praktyka badań jakościowych, w: Metody badań jakościowych, red. N.K. Denzin, Y.S. Lincoln, red. nauk. wyd. pol. K. Podemski, t. 1, Warszawa 2009, s. 19–62.
Deroey K., Taverniers M., A Corpus-based Study of Lecture Functions, „Moderna Språk” 2011, no. 105 (2), s. 1–22.
Drew P., Heritage J., Talk at Work. Interaction in Institutional Settings, Cambridge 1992.
Dudley-Evans T., Johns F.T., A Team Teaching Approach to Lecture Comprehension for Overseas Students, The Teaching of Listening Comprehension (ELT Documents Special), London 1981, s. 30–46.
Finley S., Arts-Based Inquiry in QI. Seven Years from Crisis to Guerrilla Warfare, „Qualitative Inquiry” 2003, no. 9 (2), s. 281–296.
Fortanet I., Honoris Causa Speeches. An Approach to Structure, „Discourse Studies” 2005, no. 7, s. 31–51.
Friesen N., The Lecture as a Transmedial Pedagogical Form. A Historical Analysis, „Educational Researcher” 2011, no. 3, s. 95–102.
Gannon S., The Tumbler’. Writing an/other in Fiction and Performance Ethnography, „Qualitative Inquiry” 2005, no. 8 (11), s. 622–627.
Goffman E., Forms of Talk, Philadelphia 1981. Goffman E., Człowiek w teatrze życia codziennego, przeł. H. Datner-Śpiewak, P. Śpiewak, Warszawa 2000.
Goffman E., Rytuał interakcyjny, przeł. A. Szulżycka, Warszawa 2006.
Guba E., Lincoln Y., Fourth Generation Evaluation, Newbury Park 1989.
Haseman B., A Manifesto for Performative Research, „Media International Australia Incorporating Culture and Policy” 2006, no. 118, s. 98–106.
Hyland K., Scientific Claims and Community Values: Articulating an Academic Culture, „Language and Communication” 1997, no. 17 (1), s. 19–32.
Hyland K., Academic Discourse, London, 2009.
Irwin R.L., Kind S.W., A/r/tography as Living Inquiry Through Art and Text, „Qualitative Inquiry” 2005, no. 11, s. 897–912.
Kawalec A., Przyjemność i działanie w performansie, performatyce i sztukach performatywnych, „Przegląd Filozoficzny” 2012, nr 2 (82), s. 349–362.
Kempny M., Antropologia bez dogmatów – teoria społeczna bez iluzji, Warszawa 1994.
Knoblauch H., Performans wiedzy: wskazywanie i wiedza w prezentacjach powerpoint, w: Badania wizualne w działaniu. Antologia tekstów, red. M. Frąckowiak, K. Olechnicki, Warszawa 2011, s. 319–350.
Kolankiewicz L., Wstęp: ku antropologii widowisk, w: Antropologia widowisk. Zagadnienia i wybór tekstów, red. L. Kolankiewicz, Warszawa 2010, s. 10–31. Langellier K., From Text to Social Context, „ Literature in Performance” 1986, no. 6, s. 60–70.
Langellier K., Voiceless Bodies, Bodiless Voices. The Future of Personal Narrative Performance, w: S.J. Dailey, The Future of Performance Studies: Visions and Revisions, Annandale 1998, s. 207–213.
Laurillard D., Rethinking University Teaching. A Framework for the Effective Use of Educational Technology, London 2002.
McKenzie J., Perform or Else. From Discipline to Performance, New York 2001.
McKenzie J., Wee C.J.W.-L., Roms H., Introduction. Contesting Performance in an Age of Globalization, w: J. McKenzie, C.J.W.-L.Wee, Roms H., Contesting Performance. Global Sites of Research, Basingstoke 2010, s. 1–22.
Mogilnicka K., Antropologia i teatr, „Kultura i Społeczeństwo” 2012, nr 2, s. 127–150.
Moreira C., Tales of Conde. Autoethnography and the Body Politics of Performative Writing, „Cultural Studies <=> Critical Methodologies” 2011, no. 11, s. 586–595. Oikarinen-Jabai H., Toward Performative Research. Embodied Listening to the Self/Other, „Qualitative Inquiry” 2003, no. 9, s. 569–579.
Ong W., Orality and Literacy. The Technologizing of the Word, London 1982. Paleczny T., W poszukiwaniu nowego paradygmatu w naukach o kulturze: ku antropologii postmodernistycznej, „Politeja” 2005, nr 1, s. 24–39.
Plata T., Być i nie być, Warszawa 2009.
Rosita H., Gifts of Grief. Performative Ethnography and the Revelatory Potential of Emotion, „Qualitative Research” 2012, no. 12, s. 528–539.
Rowley-Jolivet E., Carter-Thomas S., The Rhetoric of Conference Presentation Introductions. Context, Argument and Interaction, „International Journal of Applied Linguistics” 2005, no. 15 (1), s. 45–71.
Siarkiewicz E., Trębińska-Szumigraj E., Zielińska-Pękał D., Edukacyjne prowokacje. Wykorzystanie etnografii performatywnej w procesie kształcenia doradców, Kraków 2012.
Sladana J., Ethnotheatre. Research from Page to Stage, Walnut Creek 2011.
Spry T., Performing Autoethnography. An Embodied Methodological Praxis, „Qualitative Inquiry” 2001, no. 7 (6), s. 706–732.
Swales J., Genre Analysis. English in Academic and Research Settings, Cambridge 1990.
Tannen D., Talking Voices. Repetition, Dialogue, and Imagery in Conversational Discourse, Cambridge 1989.
Tannen D., Agonism in Academic Discourse, „Journal of Pragmatics” 2002, no. 34, s. 1651–1669.
Thompson S., Why Ask Questions in Monologue? Language Choices at Work in Scientific and Linguistic Talk, w: S. Hunston, Language at Work, Clevedon 1998, s. 137–150.
Turner V., Gry społeczne, pola i metafory, przekł. W. Usakiewicz, Kraków 2005. Turner V., Teatr w codzienności, codzienność w teatrze, w: Antropologia widowisk. Zagadnienia i wybór tekstów, red. L. Kolankiewicz, Warszawa 2010, s. 450–462. Zhang Y., A Generic Analysis on 1st Personal Pronouns in the International Conference Presentation, „Lecture Notes in Information Technology” 2012, no. 16–17, s. 345–349.
Znaniecki F., Relacje społeczne i role społeczne, Warszawa 2011.
Netografia:
Bielecka-Prus J., Po co nam autoetnografia? Krytyczna analiza autoetnografii jako metody badawczej, „Przegląd Socjologii Jakościowej” 2014, t. 10, nr 3, s. 76–95 [online], [dostęp: 10.11.2014]. Dostępny w Internecie: <http://przegladsocjologiijakosciowej.org/Volume27/ PSJ_10_3_Bielecka-Prus.pdf >.
Jakubowska H., Ciało jako przedmiot badań socjologicznych – dylematy, pominięcia, możliwości, „Przegląd Socjologii Jakościowej” 2012, t. 8, nr 2, s. 12–31 [online], [dostęp: 05.10.2014]. Dostępny w Internecie: <http:// http://przegladsocjologiijakosciowej.org/Volume19/PSJ_8_2_Jakubowska.pdf >.
Jones K., What is Performative Social Science? The Potential of Arts-based Research and Dissemination, „Discover Society” 2014, nr 8 [online], [dostęp: 10.11.2014]. Dostępny w Internecie: <http://t.co/H2fymFgurc>.
Kacperczyk A., Autoetnografia – technika, metoda, nowy paradygmat? O metodologicznym statusie autoetnografii, „Przegląd Socjologii Jakościowej” 2014, t. 10, nr 3, s. 76–95 [online], [dostęp: 10.11.2014]. Dostępny w Internecie: <http://przegladsocjologiijakosciowej.org/Volume27/PSJ_10_3_Kacperczyk_red.pdf >.
Academic Discourse, ed. J. Flowerdew, London 2002.
Alexander B.K., Etnografia performatywne. Odgrywanie i pobudzanie kultury, w: Metody badań jakościowych, red. N.K. Denzin, Y.S. Lincoln, red. nauk. wyd. pol. K. Podemski, t. 1, Warszawa 2009, s. 581–620.
Alexander J.C., Cultural Performance: Social Performance between Ritual and Strategy, w: Social Performance. Symbolic Action, Cultural Pragmatics and Ritual, ed. J.C. Alexander, B. Giesen, J.I. Must, Cambridge 2006.
Bauman R., Sztuka słowa jako performance, w: Literatura ustna, red. P. Czapliński, Gdańsk 2010, s. 202–231.
Bernstein B., Class, Codes and Control, vol. 1, London 1971.
Biber D., University Language. A Corpus-based Study of Spoken and Written Registers, Amsterdam 2006.
Bielecka-Prus J., Transmisja kultury w rodzinie i szkole. Teoria Basila Bernsteina, Warszawa 2010.
Bourdieu P., Language and Symbolic Power, Cambridge 1991.
Burszta W.J., Piątkowski K., O czym opowiada antropologiczna wypowiedź, Warszawa 1994.
Carlson M., Performans, przeł. E. Kubikowska, Warszawa 2007.
Cros A., Teaching by Convincing. Strategies of Argumentation in Lectures, „Argumentation” 2001, no. 15, s. 191–206.
Czapów G., Czapów Cz., Psychodrama, Warszawa 1979.
Denton D., Ryder S., Conflict, Theatrical Production, and Pedagogy: “It’s Just a Play”, „Qualitative Inquiry” 2009, no. 15, s. 1569–1591.
Denzin N.K., Lincoln Y.S., Wprowadzenie. Dziedzina i praktyka badań jakościowych, w: Metody badań jakościowych, red. N.K. Denzin, Y.S. Lincoln, red. nauk. wyd. pol. K. Podemski, t. 1, Warszawa 2009, s. 19–62.
Deroey K., Taverniers M., A Corpus-based Study of Lecture Functions, „Moderna Språk” 2011, no. 105 (2), s. 1–22.
Drew P., Heritage J., Talk at Work. Interaction in Institutional Settings, Cambridge 1992.
Dudley-Evans T., Johns F.T., A Team Teaching Approach to Lecture Comprehension for Overseas Students, The Teaching of Listening Comprehension (ELT Documents Special), London 1981, s. 30–46.
Finley S., Arts-Based Inquiry in QI. Seven Years from Crisis to Guerrilla Warfare, „Qualitative Inquiry” 2003, no. 9 (2), s. 281–296.
Fortanet I., Honoris Causa Speeches. An Approach to Structure, „Discourse Studies” 2005, no. 7, s. 31–51.
Friesen N., The Lecture as a Transmedial Pedagogical Form. A Historical Analysis, „Educational Researcher” 2011, no. 3, s. 95–102.
Gannon S., The Tumbler’. Writing an/other in Fiction and Performance Ethnography, „Qualitative Inquiry” 2005, no. 8 (11), s. 622–627.
Goffman E., Forms of Talk, Philadelphia 1981. Goffman E., Człowiek w teatrze życia codziennego, przeł. H. Datner-Śpiewak, P. Śpiewak, Warszawa 2000.
Goffman E., Rytuał interakcyjny, przeł. A. Szulżycka, Warszawa 2006.
Guba E., Lincoln Y., Fourth Generation Evaluation, Newbury Park 1989.
Haseman B., A Manifesto for Performative Research, „Media International Australia Incorporating Culture and Policy” 2006, no. 118, s. 98–106.
Hyland K., Scientific Claims and Community Values: Articulating an Academic Culture, „Language and Communication” 1997, no. 17 (1), s. 19–32.
Hyland K., Academic Discourse, London, 2009.
Irwin R.L., Kind S.W., A/r/tography as Living Inquiry Through Art and Text, „Qualitative Inquiry” 2005, no. 11, s. 897–912.
Kawalec A., Przyjemność i działanie w performansie, performatyce i sztukach performatywnych, „Przegląd Filozoficzny” 2012, nr 2 (82), s. 349–362.
Kempny M., Antropologia bez dogmatów – teoria społeczna bez iluzji, Warszawa 1994.
Knoblauch H., Performans wiedzy: wskazywanie i wiedza w prezentacjach powerpoint, w: Badania wizualne w działaniu. Antologia tekstów, red. M. Frąckowiak, K. Olechnicki, Warszawa 2011, s. 319–350.
Kolankiewicz L., Wstęp: ku antropologii widowisk, w: Antropologia widowisk. Zagadnienia i wybór tekstów, red. L. Kolankiewicz, Warszawa 2010, s. 10–31. Langellier K., From Text to Social Context, „ Literature in Performance” 1986, no. 6, s. 60–70.
Langellier K., Voiceless Bodies, Bodiless Voices. The Future of Personal Narrative Performance, w: S.J. Dailey, The Future of Performance Studies: Visions and Revisions, Annandale 1998, s. 207–213.
Laurillard D., Rethinking University Teaching. A Framework for the Effective Use of Educational Technology, London 2002.
McKenzie J., Perform or Else. From Discipline to Performance, New York 2001.
McKenzie J., Wee C.J.W.-L., Roms H., Introduction. Contesting Performance in an Age of Globalization, w: J. McKenzie, C.J.W.-L.Wee, Roms H., Contesting Performance. Global Sites of Research, Basingstoke 2010, s. 1–22.
Mogilnicka K., Antropologia i teatr, „Kultura i Społeczeństwo” 2012, nr 2, s. 127–150.
Moreira C., Tales of Conde. Autoethnography and the Body Politics of Performative Writing, „Cultural Studies <=> Critical Methodologies” 2011, no. 11, s. 586–595. Oikarinen-Jabai H., Toward Performative Research. Embodied Listening to the Self/Other, „Qualitative Inquiry” 2003, no. 9, s. 569–579.
Ong W., Orality and Literacy. The Technologizing of the Word, London 1982. Paleczny T., W poszukiwaniu nowego paradygmatu w naukach o kulturze: ku antropologii postmodernistycznej, „Politeja” 2005, nr 1, s. 24–39.
Plata T., Być i nie być, Warszawa 2009.
Rosita H., Gifts of Grief. Performative Ethnography and the Revelatory Potential of Emotion, „Qualitative Research” 2012, no. 12, s. 528–539.
Rowley-Jolivet E., Carter-Thomas S., The Rhetoric of Conference Presentation Introductions. Context, Argument and Interaction, „International Journal of Applied Linguistics” 2005, no. 15 (1), s. 45–71.
Siarkiewicz E., Trębińska-Szumigraj E., Zielińska-Pękał D., Edukacyjne prowokacje. Wykorzystanie etnografii performatywnej w procesie kształcenia doradców, Kraków 2012.
Sladana J., Ethnotheatre. Research from Page to Stage, Walnut Creek 2011.
Spry T., Performing Autoethnography. An Embodied Methodological Praxis, „Qualitative Inquiry” 2001, no. 7 (6), s. 706–732.
Swales J., Genre Analysis. English in Academic and Research Settings, Cambridge 1990.
Tannen D., Talking Voices. Repetition, Dialogue, and Imagery in Conversational Discourse, Cambridge 1989.
Tannen D., Agonism in Academic Discourse, „Journal of Pragmatics” 2002, no. 34, s. 1651–1669.
Thompson S., Why Ask Questions in Monologue? Language Choices at Work in Scientific and Linguistic Talk, w: S. Hunston, Language at Work, Clevedon 1998, s. 137–150.
Turner V., Gry społeczne, pola i metafory, przekł. W. Usakiewicz, Kraków 2005. Turner V., Teatr w codzienności, codzienność w teatrze, w: Antropologia widowisk. Zagadnienia i wybór tekstów, red. L. Kolankiewicz, Warszawa 2010, s. 450–462. Zhang Y., A Generic Analysis on 1st Personal Pronouns in the International Conference Presentation, „Lecture Notes in Information Technology” 2012, no. 16–17, s. 345–349.
Znaniecki F., Relacje społeczne i role społeczne, Warszawa 2011.
Netografia:
Bielecka-Prus J., Po co nam autoetnografia? Krytyczna analiza autoetnografii jako metody badawczej, „Przegląd Socjologii Jakościowej” 2014, t. 10, nr 3, s. 76–95 [online], [dostęp: 10.11.2014]. Dostępny w Internecie: <http://przegladsocjologiijakosciowej.org/Volume27/ PSJ_10_3_Bielecka-Prus.pdf >.
Jakubowska H., Ciało jako przedmiot badań socjologicznych – dylematy, pominięcia, możliwości, „Przegląd Socjologii Jakościowej” 2012, t. 8, nr 2, s. 12–31 [online], [dostęp: 05.10.2014]. Dostępny w Internecie: <http:// http://przegladsocjologiijakosciowej.org/Volume19/PSJ_8_2_Jakubowska.pdf >.
Jones K., What is Performative Social Science? The Potential of Arts-based Research and Dissemination, „Discover Society” 2014, nr 8 [online], [dostęp: 10.11.2014]. Dostępny w Internecie: <http://t.co/H2fymFgurc>.
Kacperczyk A., Autoetnografia – technika, metoda, nowy paradygmat? O metodologicznym statusie autoetnografii, „Przegląd Socjologii Jakościowej” 2014, t. 10, nr 3, s. 76–95 [online], [dostęp: 10.11.2014]. Dostępny w Internecie: <http://przegladsocjologiijakosciowej.org/Volume27/PSJ_10_3_Kacperczyk_red.pdf >.
Bielecka-Prus, J. (2020). WYKŁAD JAKO PERFORMANS. PERFORMANS JAKO WYKŁAD. PERFORMATYWNE WYMIARY PRAKTYKI BADAWCZEJ. Zeszyty Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II, 57(4), 25–44. Pobrano z https://czasopisma.kul.pl/index.php/znkul/article/view/11458
Joanna Bielecka-Prus
Licencja
Czasopismo zapewnia bezpłatny i otwarty dostęp (ang. open access) do całej zawartości.
Teksty opublikowane w tomach 3/2018 - 4/2023 udostępnione są na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa - Użycie niekomercyjne - Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Od tomu 1/2024 teksty udostępniane są na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa CC BY 4.0.
