UWOLNIENIE MICHAIŁA CHODORKOWSKIEGO: NOWY ETAP LIBERALIZACJI ROSJI?
Marek Ilnicki
Abstrakt
Niniejszy artykuł dotyczy skutków ułaskawienia przez prezydenta Federacji Rosyjskiej Władimira Putina założyciela firmy naftowej Jukos Michaiła Chodorkowskiego. Autor przedstawił szeroką analizę możliwych przyczyn decyzji Prezydenta Rosji, jak również przybliżył obowiązujące w tym kraju podstawy prawne regulujące procedurę ułaskawienia. W myśl dotychczasowej praktyki złożenie prośby o ułaskawienie jednoznaczne było z przyznaniem się osadzonego do winy, czego ani Chodorkowski, ani też jego wspólnik nie chcieli uczynić. Zdaniem autora udało się wypracować kompromis; rosyjskie przepisy wymagają osobistego sformułowania prośby o ułaskawienie, jednak przyznanie się do winy nie jest obowiązkowym elementem tej procedury. Wśród możliwych przyczyn uwolnienia Chodorkowskiego wymieniono takie czynniki, jak: próba poprawy wizerunku Rosji przed inauguracją zimowych igrzysk olimpijskich w Soczi; wykazanie niesłuszności zarzutów o łamaniu praw człowieka w przedmiotowej sprawie; odwrócenie uwagi opinii publicznej od pogarszającej się sytuacji geopolitycznej w Federacji Rosyjskiej; próba zagłuszenia głosów opozycji obalającej mit o sukcesach dyplomatycznych Prezydenta Putina; czy też próba demonstracji szczególnej więzi politycznej między Rosją i Niemcami, które pośredniczyły w procesie uwalniania Chodorkowskiego. Autor zwrócił uwagę także na fakt, że uwolnienie Chodorkowskiego nie było związane z amnestią więźniów ogłoszoną przez Dumę Państwową na cześć dwudziestolecia rosyjskiej konstytucji i jego zdaniem ostatnie zmiany polityczne w Rosji potwierdzają teorie o próbie poprawy wizerunku. W artykule zawarto także obszerną analizę systemu opodatkowania największych rosyjskich koncernów naftowych w latach 2000–2001 i przybliżył możliwe motywy aresztowania Chodorkowskiego. Zdaniem autora zdziwienie wywołuje nie tyle utrzymywanie się w społeczeństwie rosyjskim dużego zaufania do władzy państwowej, lecz postawa wpływowego rosyjskiego biznesu i liberalnych polityków.
Słowa kluczowe:
Chodorkowski, więzień polityczny, Jukos, ułaskawienie, oligarchia, PutinBibliografia
Archipowa G., Prawitielstwo błagich namierienij, „Otiechiestwiennyje Zapiski” 2004, Nr 2. Chodorkowski M., Będę walczył o wolność, tłum. J.P. Redlich, Warszawa 2011.
Chodorkowski M.B., Stati, diałogi, interwiu, Moskwa 2010.
Krysztanowska O.W., Anatomija rossijskoj elity, Moskwa 2005.
Kurbatowa М., Lewin S., Dieformacyja prawił wzaimodiejstwija własti i bizniesa, „Woprosy Ekonomiki” 2005, Nr 10.
Lipman M., McFaul M.A., Putin and the Media, w: Putin’s Russia: Past Imperfect, Future Uncertain, [red.] D. Herspring, Lanham 2003, s. 63–84.
Lubimow A.P., Istorija lobbizma w Rossii, Moskwa 2005.
Nieszczadin A., Gorin N., Obszczestwo, biznies i włast’: usłowija wzaimodiejstwija. „Obszczestwo i Ekonomika” 2005, Nr 10–11.
Pappe J.Sz., „Oligarchi”: Ekonomiczeskaja chronika 1992–2000, Moskwa 2000.
Pieluchowa S.P. [red.], Rieformirowanije stratiegiczeskich otraslej ekonomiki (jestiestwiennych monopolij OPK) i nacyonalnaja biezopasnost’ Rossii, Moskwa 2003.
Rahr A., Wladimir Putin. Der Deutsche im Kreml, München 2000.
Rogoża J., Komu przeszkadza Michaił Chodorkowski?, „Nowa Europa Wschodnia” 2011, Nr 1(XV). Szkondin M.W., Sistiema sriedstw massowoj informacyi (osnowy organizacyi i charaktier strukturnoj transformacyi w usłowijach rieformirowanija obszczestwa), Moskwa 2000.
Wolski A.I., Dokład priezidienta Rossijskogo sojuza promyszlennikow i priedprinimatielej na XI Otczotnom sjezdie RSPP, 6 oktiabria 2000 goda, Moskwa 2000.
Zassoursky I., Media and power in post-Soviet Russia, Armonk 2004.
Netografia:
Amnesty International: Amnistija – politiczeskij chod pieried Olimpiadoj, Grani.ru [online], [dostęp: 24.01.2014]. Dostępny w Internecie: <http://grani.ru/tags/amnesty/m.222748.html>.
Arbatow A., Tajnaja dipłomatija nie imiejet otnoszenija k Chodorkowskomu, Prawda.ru [online], [dostęp: 26.03.2014]. Dostępny w Internecie: <http://www.pravda.ru/news/politics/23-12-2013/1186466-hodorkovskij_arbatov-0>.
Bielskowski S., Diskin I., Oligarchija i gosudarstwo. Dokład Instituta nacyonalnoj stratiegii. APN [online], [dostęp: 26.03.2014]. Dostępny w Internecie: <http://www.apn.ru/publications/ article18422.htm>.
Biełousow A., Obmien plennymi, Znak.com [online], [dostęp: 22.03.2014]. Dostępny w Internecie: <http://www.znak.com/moscow/articles/2013-12-20/101699.html>.
Bruk D., Putinskaja amnistija pieried Olimpijskimi igrami, Gołos Amieriki [online], [dostęp: 24.01.2014]. Dostępny w Internecie: <http://www.golos-ameriki.ru/content/putin-amnesty-olympics/1814813.html>.
Byczkow A., Winokurowa E., Władimir Putin nagoworił na rekord [online], [dostęp: 24.01.2014]. Dostępny w Internecie: <http://www.gazeta.ru/politics/2013/04/24_a_5279345.shtml>.
Kasparow G., WWP w intierprietacyi AAW, Kasparow.ru [online], [dostęp: 24.03.2014]. Dostępny w Internecie: <http://www.kasparov.ru/material.php?id=5296FA074355A§ion_ id=4444F8A447242B>.
The Khodorkovsky conviction – don’t let the door hit you in the ass on the way in, The Kremlin Stooge [online], [dostęp: 5.04.2014]. Dostępny w Internecie: <http://marknesop.wordpress. com/2010/12/29/the-khodorkovsky-conviction-dont-let-the-door-hit-you-in-the-ass-on-theway-in>. Moody’s uchudsziło prognoz rosta WWP Rossii w 2014 godu do 1,5–2,5%, Banki.ru [online], [dostęp: 24.03.2014]. Dostępny w Internecie: <http://www.banki.ru/news/lenta/?id=6238063>.
Opalnyj bizniesmien Jewgienij Cziczwarkin – o wyborach Priezidienta RF, rossijskoj własti, rabach i mordowskich korniach, Stolica-S.su [online], [dostęp: 28.01.2014]. Dostępny w Internecie: <http://stolicas.su/index.php?option=com_content&task=view&id=17970&Itemid=59>.
Pawieł Podlesnyj: Chodorkowskij był razdrażitielem w naszich otnoszenijach s Zapadom, Prawda. ru [online], [dostęp: 23.03.2014]. Dostępny w Internecie: <http://www.pravda.ru/news/politics/23-12-2013/1186415-hodorkovskij_podlesniy-0/>. Pawieł Chodorkowskij: Surkow i Wołoszin podstawili mojego otca, Rb.ru [online], [dostęp: 2.02.2014]. Dostępny w Internecie: <http://www.rb.ru/article/pavel-hodorkovskiy-surkov-ivoloshin-podstavili-moego-ottsa-video/6907307.html>.
Piataja kołonna SSzA w Rossii, Wojna i mir [online], [dostęp: 5.04.2014]. Dostępny w Internecie: <http://www.warandpeace.ru/ru/exclusive/view/66061/ >.
Piontkowski A., „Gordynia” i priedubieżdienije, Kasparow.ru [online], [dostęp: 28.01.2014]. Dostępny w Internecie: <http://www.kasparov.ru/material.php?id=52D44377EC99D>.
Piontkowskij A., „Gordynia” i priedubieżdienije II, Kasparow.ru [online], [dostęp: 28.03.2014]. Dostępny w Internecie: <http://www.kasparov.ru/material.php?id=52D44377EC99D>.
Resolution 1418. The Circumstances Surrounding the Arrest and Prosecution of Leading Ukos Executives. Council of Europe. 25 January 2005 [online], [dostęp: 28.03.2014]. Dostępny w Internecie: <http://assembly.coe.int/Documents/AdoptedText/TA05/ERES1418.htm>.
Rosstat: Promyszlennost’ w RF poszła na spad, MKRU [online], [dostęp: 24.03.2014]. Dostępny w Internecie: <http://www.mk.ru/economis/news/2014/02/17/985990-rosstat-promyishlennostv-rf-poshla-na-spad.html>.
Russia drops first Greenpeace Arctic 30 case, BBC. News Europe [online], [dostęp: 27.03.2014]. Dostępny w Internecie: <http://www.bbc.co.uk/news/world-europe-25504016>.
Russlands Geld ist nicht weg – nur woanders, „Neue Zürcher Zeitung”, [online], [dostęp: 2401.2014]. Dostępny w Internecie: <http://www.nzz.ch/aktuell/wirtschaft/wirtschaftsnachrichten/russlands-geld-ist-nicht-weg--nur-woanders-1.17996215>.
Sedakow P., Lewiński A., „Zawchoz” izDriezdiena: kak Władimir Putin soszełsja s Siergiejem Czemiezowym, Forbes.ru [online], [dostęp: 23.01.2014]. Dostępny w Internecie: < http://www. forbes.ru/sobytiya/obshchestvo/239270-zavhoz-iz-drezdena-kak-vladimir-putin-soshelsya-s-sergeem-chemezovym>.
Spicyn W., Fienomien Chodorkowskogo, Proza.ru [online], [dostęp: 2.02.2014]. Dostępny w Internecie: <http://www.proza.ru/2014/01/16/2276>.
Szubałowa I., Putin resziłsa na razgowor s narodom [online], [dostęp: 22.03.2014]. Dostępny w Internecie: <http://www.utro.ru/articles/2013/03/22/1108567.shtml>.
Towkajło M., Biriukowa L., Iszczenko N., Michaiła Chodorkowskogo wypustiat na swobodu, Finansy [online], [dostęp: 22.03.2014]. Dostępny w Internecie: <http://finance.rambler.ru/ news/economics/139160401.html>.
WS objaśnił otkaz sniat’ nałogowyje pretienzii k Chodorkowskomu i Lebiediewu osobiennostiami dieła JuKOSa, Prajm [online], [dostęp: 27.03.2014]. Dostępny w Internecie: <http://1prime.ru/ Politics/20140129/776572230.html>.
Wygon G., Ocenka nałogowoj nagruzki na rossijskije WINK w 2000–2001 godach, Moskwa 2002 [online], [dostęp: 26.03.2014] Dostępny w Internecie:< http://www.ifs.ru/upload/otb-1002.pdf >.
Zaricki A., Kak i poczemu amnistija Chodorkowskogo i Pussy Riot rodiła nowych politiczeskich założnikow własti, Sobiesiednik.ru [online], [dostęp: 25.03.2014]. Dostępny w Internecie: <http://sobesednik.ru/politics/20140104-kak-i-pochemu-amnistiya-khodorkovskogo-i-pussyriot-rodila-novykh-politicheskikh-z >.
Licencja
Czasopismo zapewnia bezpłatny i otwarty dostęp (ang. open access) do całej zawartości.
Teksty opublikowane w tomach 3/2018 - 4/2023 udostępnione są na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa - Użycie niekomercyjne - Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Od tomu 1/2024 teksty udostępniane są na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa CC BY 4.0.
