„BARDZIEJ UBOGO, ALE PRZYZWOICIEJ” ODDZIAŁYWANIE RELIGIJNEGO KAPITAŁU SPOŁECZNEGO W POLSCE
Wojciech Sadłoń
Abstrakt
Pojęcie kapitału społecznego, które wyrasta z kontekstu ekonomicznego, bywa w literaturze opisywane jako zabezpieczenie przed nierównościami ekonomicznymi poprzez redukcję deprywacji oraz operacyjnie wiązane jest z procesem zrównoważonego rozwoju. Wśród czynników generujących kapitał społeczny wymienia się m.in. religię i religijność. Z drugiej jednak strony wysoki poziom religijności, jak wynika z wielu międzynarodowych analiz statystycznych, związany jest z niskim poziomem wskaźników makroekonomicznych, w tym nierówności ekonomicznych. Niniejszy artykuł bada te zależności z wykorzystaniem modelu religijnego kapitału społecznego. Model ten, zastosowany do opisu zachowań jednostki oraz charakterystyki społeczności lokalnych w Polsce, pozwala na uchwycenie zależności pomiędzy religijnością, kapitałem społecznym oraz nierównościami ekonomicznymi. Wynika z nich, że z jednej strony religia stanowi istotny (jeden z podstawowych) zasób oraz czynnik kapitału społecznego w Polsce, z drugiej natomiast religijny kapitał społeczny współwystępuje z nierównościami ekonomicznymi. Pod tym względem religijny kapitał społeczny odróżnia się od nie opartego na religii kapitału społecznego. Oddziaływanie religijnego kapitału społecznego występuje natomiast w sferze obyczajowej poprzez redukcję takich zjawisk, jak: palenie papierosów, alkoholizm, zażywanie narkotyków czy lekomania.
Słowa kluczowe:
kapitał społeczny, religijność, nierówności, moralność, normy społeczneBibliografia
Arrow K., Observations on Social Capital, w: P. Dasgupta, I. Serageldin, Social Capital: a Multifaceted Perspective, Washington D.C. 2001, s. 3–5.
Barro R., McCleary R., Religion and Economic Growth, „American Sociological Review” 2003, no. 5, s. 760–781.
Bartkowski J.P, Xu X., Religiosity and Teen Drug Use Reconsidered: a Social Capital Perspective, „American Journal Preventive Medecine” 2007, no. 6, s. 182–194.
Ben-Porath Y., F-connection: Families, Friends and Firms and the Organization of Exchange, „Population and Development Review” 1980, no. 6, s. 1–30.
Chu Ho Sui, The Nature and Impact of Social Capital in Three Asian Education Systems: Singapore, Korea, and Hong Kong, „International Journal of Educational Policy: Research and Practices” 2000, no. 1, s. 171–189.
Coleman J., Foundations of Social Theory, Harvard 1994. Coleman J., Norms as Social Capital, w: Economic Imperialism, ed. G. Radnitzky, P. Bernholz, New York 1986.
Coleman J., Social Capital in the Creation of Human Capital, „American Journal of Sociology” 1994 (Suplement), s. 95–120.
Fiala W. i in., The Religious Support Scale: Construction, Validation, and Cross-Validation, „American Journal of Community Psychology” 2002, no. 6, s. 761–786.
Fox J., The World Bank and Social Capital: Lessons from Ten Rural Development Projects in the Phillipines and Mexico, „Policy Sciences” 2000, Vol. 33, s. 399–419.
Fukuyama F., Social Capital, Civil Society and Development, „Third World Quarterly” 2001, no. 1, s. 7–20.
Fukuyama F., Trust: the Social Virtues and the Creation of Prosperity, New York 1995.
Glock Ch., The Role of Deprivation in the Origin and Evolution of Religious Groups, California 1964. Golinowska S. i in., Spójność społeczna: aktywność – solidarność – wsparcie. Ekspertyza na potrzeby aktualizacji Strategii Rozwoju Kraju 2007–2015, Warszawa 2011.
Guisoa L., Sapienzad P., Zingalese L., People’s Opium? Religion and Economic Attitudes, „Journal of Monetary Economics” 2003, no. 1, s. 225–282.
Hinojosa V., Park J., Religion and the Paradox of Racial Inequality Attitudes, „Journal for the Scientific Study of Religion” 2004, no. 2, s. 229–238.
Hughey M., The Idea of Secularization in the Works of Max Weber: a Theoretical Outline, „Qualitative Sociology” 1979, no. 1, s. 85–111.
Kawachi I. i in., Social Capital, Income Inequality, and Mortality, „American Journal of Public Health” 1997, no. 9, s. 1491–1498.
Keister K.A., Religion and Wealth: the Role of Religious Affiliation and Participation in Early Adult Asset Accumulation, „Social Forces” 2003, no. 1, s. 175–207.
Kocalevent R.D. i in., Autodestructive Syndromem, „Psychother Psychosom” 2005, no. 4, s. 202–211. Koole S. i in., Why Religion’s Burdens Are Light: from Religiosity to Implicit Self-Regulation, „Personality and Social Psychology Review” 2010, no. 14, s. 95–107.
Kunitz S., Social Capital and Health, „British Medical Bulletin” 2004, no. 1, s. 61–73.
Kwaśniewski J., Dewiacja społeczne, w: Encyklopedia socjologii, kom. red. Z. Bokszański i in., t. 1, Warszawa 1998, s. 125–129.
Lin N., Building a Network Theory of Social Capital, „Connections” 1999, no. 1, s. 28–51.
Lin N., Social Capital: a Theory of Social Structure and Action, Cambridge 2002.
Mckenzie K. i in., Social Capital and Mental Health, „The British Journal of Psychiatry” 2002, no. 3, s. 280–283.
Mouw T., Social Capital and Finding a Job: Do Contacts Matter?, „American Sociological Review” 2003, no. 6, s. 868–898.
Nagin D.S, Paternoster R., Personal Capital and Social Control: the Deterrence Implications of a Theory of Individual Differences in Criminal Offending, „Criminology” 1994, Vol. 32, s. 581–606. Norris P., Inglehart P., Sacred and Secular: Religion and Politics Worldwide, Cambridge 2004, s. 106–110.
Oman D., Thoresen C., “Does Religion Cause Health?”: Differing Interpretations and Diverse Meanings, „Journal of Health Psychology” 2002, no. 7, s. 365–380.
Philips B., Barack-Fishman S., Ethnic Capital and Intermarriage: a Case Study of American Jews, „Sociology of Religion” 2006, no. 4, s. 487–505.
Podgórecki A., Patologia życia społecznego, Warszawa 1969.
Putnam R., Samotna gra w kręgle. Upadek i odrodzenie wspólnot lokalnych w Stanach Zjednoczonych, przekł. P. Sadura, S. Szymański, Warszawa 2008.
Scheve K., Stasavage D., Religion and Preferences for Social Insurance, „Quarterly Journal of Political Science” 2006, no. 1, s. 255–286.
Serageldin I., Grootaert Ch., Defining Social Capita: an Integrative View, w: P. Dasgupta, I. Serageldin, Social Capital: a Multifaceted Perspective, Washington 2001, s. 40–58.
Smith Ch., Faris R., Socioeconomic Inequality in the American Religious System: an Update and Assessment, „Journal for the Scientific Study of Religion” 2005, no. 1, s. 95–104.
Solt F. i in., Economic Inequality, Relative Power, and Religiosity, „Social Science Quarterly” 2011, no. 2, s. 447–465.
Sorenson R., Berman L., Family Capital, Family Business, and Free Enterprise, „Family Business Review” 2009, no. 22, s. 193–195.
Stark R., Religion and Delinquency: the Ecology of a “Lost” Relationship, „Journal of Research in Crime and Delinquency” 1982, Vol. 19, s. 4–24.
Stevenson H., Stigler J., The Learning Gap: Why Our Schools Are Failing and What We Can Learn from Japanese and Chinese Education, New York 1992.
Sztompka P., Zaufanie. Fundament społeczeństwa, Kraków 2007. Thompson J., Proactive Personality and Job Performance: a Social Capital Perspective, „Journal of Applied Psychology” 2005, no. 5, s. 1011–1017.
Weizman E., Kawachi I., Giving Means Receiving: the Protective Effect of Social Capital on Binge Drinking on College Campuses, „American Journal of Public Health” 2000, no. 12, s. 1936–1939. Wódz J., Zjawiska patologii społecznej, Warszawa-Kraków 1974.
Wrong D., The Oversocialized Conception of Man, New York 1999.
Yen I., Kaplan G., Poverty Area Residence and Changes in Physical Activity Level: Evidence from the Alameda County Study, „American Journal of Public Health” 1998, no. 11, s. 1709–1712.
Ysseldyk R. i in., Religiosity as Identity: toward an Understanding of Religion from a Social Identity Perspective, „Personality and Social Psychology Review” 2010, no. 14, s. 60–71.
Ziółkowski M., Przedmowa do wydania polskiego, w: R. Putnam, Samotna gra w kręgle. Upadek i odrodzenie wspólnot lokalnych w Stanach Zjednoczonych, przekł. P. Sadura, S. Szymański, Warszawa 2008, s. 9–21.
Zukowski R., Social Capital and Challenges of Development in Latin America and East Central Europe, Warsaw 2007.
Barro R., McCleary R., Religion and Economic Growth, „American Sociological Review” 2003, no. 5, s. 760–781.
Bartkowski J.P, Xu X., Religiosity and Teen Drug Use Reconsidered: a Social Capital Perspective, „American Journal Preventive Medecine” 2007, no. 6, s. 182–194.
Ben-Porath Y., F-connection: Families, Friends and Firms and the Organization of Exchange, „Population and Development Review” 1980, no. 6, s. 1–30.
Chu Ho Sui, The Nature and Impact of Social Capital in Three Asian Education Systems: Singapore, Korea, and Hong Kong, „International Journal of Educational Policy: Research and Practices” 2000, no. 1, s. 171–189.
Coleman J., Foundations of Social Theory, Harvard 1994. Coleman J., Norms as Social Capital, w: Economic Imperialism, ed. G. Radnitzky, P. Bernholz, New York 1986.
Coleman J., Social Capital in the Creation of Human Capital, „American Journal of Sociology” 1994 (Suplement), s. 95–120.
Fiala W. i in., The Religious Support Scale: Construction, Validation, and Cross-Validation, „American Journal of Community Psychology” 2002, no. 6, s. 761–786.
Fox J., The World Bank and Social Capital: Lessons from Ten Rural Development Projects in the Phillipines and Mexico, „Policy Sciences” 2000, Vol. 33, s. 399–419.
Fukuyama F., Social Capital, Civil Society and Development, „Third World Quarterly” 2001, no. 1, s. 7–20.
Fukuyama F., Trust: the Social Virtues and the Creation of Prosperity, New York 1995.
Glock Ch., The Role of Deprivation in the Origin and Evolution of Religious Groups, California 1964. Golinowska S. i in., Spójność społeczna: aktywność – solidarność – wsparcie. Ekspertyza na potrzeby aktualizacji Strategii Rozwoju Kraju 2007–2015, Warszawa 2011.
Guisoa L., Sapienzad P., Zingalese L., People’s Opium? Religion and Economic Attitudes, „Journal of Monetary Economics” 2003, no. 1, s. 225–282.
Hinojosa V., Park J., Religion and the Paradox of Racial Inequality Attitudes, „Journal for the Scientific Study of Religion” 2004, no. 2, s. 229–238.
Hughey M., The Idea of Secularization in the Works of Max Weber: a Theoretical Outline, „Qualitative Sociology” 1979, no. 1, s. 85–111.
Kawachi I. i in., Social Capital, Income Inequality, and Mortality, „American Journal of Public Health” 1997, no. 9, s. 1491–1498.
Keister K.A., Religion and Wealth: the Role of Religious Affiliation and Participation in Early Adult Asset Accumulation, „Social Forces” 2003, no. 1, s. 175–207.
Kocalevent R.D. i in., Autodestructive Syndromem, „Psychother Psychosom” 2005, no. 4, s. 202–211. Koole S. i in., Why Religion’s Burdens Are Light: from Religiosity to Implicit Self-Regulation, „Personality and Social Psychology Review” 2010, no. 14, s. 95–107.
Kunitz S., Social Capital and Health, „British Medical Bulletin” 2004, no. 1, s. 61–73.
Kwaśniewski J., Dewiacja społeczne, w: Encyklopedia socjologii, kom. red. Z. Bokszański i in., t. 1, Warszawa 1998, s. 125–129.
Lin N., Building a Network Theory of Social Capital, „Connections” 1999, no. 1, s. 28–51.
Lin N., Social Capital: a Theory of Social Structure and Action, Cambridge 2002.
Mckenzie K. i in., Social Capital and Mental Health, „The British Journal of Psychiatry” 2002, no. 3, s. 280–283.
Mouw T., Social Capital and Finding a Job: Do Contacts Matter?, „American Sociological Review” 2003, no. 6, s. 868–898.
Nagin D.S, Paternoster R., Personal Capital and Social Control: the Deterrence Implications of a Theory of Individual Differences in Criminal Offending, „Criminology” 1994, Vol. 32, s. 581–606. Norris P., Inglehart P., Sacred and Secular: Religion and Politics Worldwide, Cambridge 2004, s. 106–110.
Oman D., Thoresen C., “Does Religion Cause Health?”: Differing Interpretations and Diverse Meanings, „Journal of Health Psychology” 2002, no. 7, s. 365–380.
Philips B., Barack-Fishman S., Ethnic Capital and Intermarriage: a Case Study of American Jews, „Sociology of Religion” 2006, no. 4, s. 487–505.
Podgórecki A., Patologia życia społecznego, Warszawa 1969.
Putnam R., Samotna gra w kręgle. Upadek i odrodzenie wspólnot lokalnych w Stanach Zjednoczonych, przekł. P. Sadura, S. Szymański, Warszawa 2008.
Scheve K., Stasavage D., Religion and Preferences for Social Insurance, „Quarterly Journal of Political Science” 2006, no. 1, s. 255–286.
Serageldin I., Grootaert Ch., Defining Social Capita: an Integrative View, w: P. Dasgupta, I. Serageldin, Social Capital: a Multifaceted Perspective, Washington 2001, s. 40–58.
Smith Ch., Faris R., Socioeconomic Inequality in the American Religious System: an Update and Assessment, „Journal for the Scientific Study of Religion” 2005, no. 1, s. 95–104.
Solt F. i in., Economic Inequality, Relative Power, and Religiosity, „Social Science Quarterly” 2011, no. 2, s. 447–465.
Sorenson R., Berman L., Family Capital, Family Business, and Free Enterprise, „Family Business Review” 2009, no. 22, s. 193–195.
Stark R., Religion and Delinquency: the Ecology of a “Lost” Relationship, „Journal of Research in Crime and Delinquency” 1982, Vol. 19, s. 4–24.
Stevenson H., Stigler J., The Learning Gap: Why Our Schools Are Failing and What We Can Learn from Japanese and Chinese Education, New York 1992.
Sztompka P., Zaufanie. Fundament społeczeństwa, Kraków 2007. Thompson J., Proactive Personality and Job Performance: a Social Capital Perspective, „Journal of Applied Psychology” 2005, no. 5, s. 1011–1017.
Weizman E., Kawachi I., Giving Means Receiving: the Protective Effect of Social Capital on Binge Drinking on College Campuses, „American Journal of Public Health” 2000, no. 12, s. 1936–1939. Wódz J., Zjawiska patologii społecznej, Warszawa-Kraków 1974.
Wrong D., The Oversocialized Conception of Man, New York 1999.
Yen I., Kaplan G., Poverty Area Residence and Changes in Physical Activity Level: Evidence from the Alameda County Study, „American Journal of Public Health” 1998, no. 11, s. 1709–1712.
Ysseldyk R. i in., Religiosity as Identity: toward an Understanding of Religion from a Social Identity Perspective, „Personality and Social Psychology Review” 2010, no. 14, s. 60–71.
Ziółkowski M., Przedmowa do wydania polskiego, w: R. Putnam, Samotna gra w kręgle. Upadek i odrodzenie wspólnot lokalnych w Stanach Zjednoczonych, przekł. P. Sadura, S. Szymański, Warszawa 2008, s. 9–21.
Zukowski R., Social Capital and Challenges of Development in Latin America and East Central Europe, Warsaw 2007.
Sadłoń, W. (2020). „BARDZIEJ UBOGO, ALE PRZYZWOICIEJ” ODDZIAŁYWANIE RELIGIJNEGO KAPITAŁU SPOŁECZNEGO W POLSCE. Zeszyty Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II, 57(1), 11–29. Pobrano z https://czasopisma.kul.pl/index.php/znkul/article/view/11519
Wojciech Sadłoń
Licencja
Czasopismo zapewnia bezpłatny i otwarty dostęp (ang. open access) do całej zawartości.
Teksty opublikowane w tomach 3/2018 - 4/2023 udostępnione są na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa - Użycie niekomercyjne - Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Od tomu 1/2024 teksty udostępniane są na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa CC BY 4.0.
