POSTAWY POLAKÓW WOBEC KOŚCIOŁA KATOLICKIEGO – ANALIZA SOCJOLOGICZNA
Janusz Mariański
Abstrakt
W niniejszym artykule zwracamy najpierw uwagę na rozumienie Kościoła w świadomości katolików (instytucjonalne versus wspólnotowe) i zaufanie do Kościoła w kontekście tezy o jego kryzysie w społeczeństwie polskim, a następnie na ocenę działalności Kościoła katolickiego w społeczeństwie i jego zaangażowanie w sprawy polityczne oraz na obecność symboli religijnych w przestrzeni życia publicznego. Problem postaw Polaków wobec Kościoła rozpatrujemy z socjologicznego punktu widzenia, przy uwzględnieniu wybranych wyników sondaży opinii publicznej i badań socjologicznych. Socjologia akcentująca społeczne aspekty Kościoła nie dociera – co oczywiste – do jego wymiarów teologicznych (Kościół jako Ciało Mistyczne, Kościół jako Lud Boży). Z teologicznego punktu widzenia zewnętrzne aspekty Kościoła mają drugorzędne znaczenie. Te właśnie zewnętrzne i zarazem społeczne wymiary socjolog potrafi opisać, zinterpretować i wyjaśnić.
Słowa kluczowe:
postawy, Kościół katolicki, zaufanie do Kościoła, Kościół a polityka, symbole religijne w przestrzeni publicznejBibliografia
Badora B., Polskie konflikty A.D. 2013. Komunikat z badań CBOS. BS/141/2013, Warszawa 2013. Bartnik Cz.S., Fenomen Europy, Lublin 1998.
Boguszewski R., Ocena obecnej sytuacji Kościoła katolickiego oraz oczekiwania wobec nowego papieża. Komunikat z badań CBOS. BS/37/2013, Warszawa 2013.
Chmielewski M., Wiara i wiedza religijna, w: Postawy religijno-społeczne mieszkańców diecezji płockiej. Raport z badań przeprowadzonych przez Instytut Statystyki Kościoła Katolickiego SAC, red. L. Adamczuk, W. Zdaniewicz, Płock 2010, s. 19–36.
Cichomski B., Jerzyński T., Zieliński M., Polskie Generalne Sondaże Społeczne: skumulowany komputerowy zbiór danych 1992–2008, Warszawa 2009.
Cichomski B., Jerzyński T., Zieliński M., Religijność Polaków w latach 1991, 1999 i 2010. Międzynarodowy Sondaż Społeczny, Warszawa 2012.
Cybulska A., Prestiż zawodów. Komunikat z badań CBOS. BS/ 164/2013, Warszawa 2013.
Cyrułowski R., Religijność młodzieży ponadgimnazjalnej (raport z badań socjologicznych we Włocławku), ,,Ateneum Kapłańskie” 2005, 144 (nr 2), s. 292–305.
Demel S., Individuum und Kirche: Ohne Zutraen und Vertrauen in die Menschen keine Anziehungskraft!, „Aus Politik und Zeitgeschichte” 2013, J. 63, nr 24, s. 40–42.
Feliksiak M., Oceny instytucji publicznych. Komunikat z badań CBOS. BS/130/2013, Warszawa 2013. Firlit E., Wspólnotowy wymiar religijności, w: Postawy społeczno-religijne Polaków 1991–2012, red. L. Adamczuk, E. Firlit, W. Zdaniewicz, Warszawa 2013, s. 125–160.
Grabowska M., Religia i Kościół w przestrzeni publicznej. Komunikat z badań CBOS. BS/170/2013, Warszawa 2013.
Jarmoch E., Wiara i wierzenia religijne, w: Postawy religijno-społeczne katolików diecezji drohiczyńskiej, red. E. Jarmoch, W. Zdaniewicz, Drohiczyn 2010, s. 27–46.
Jarosz M., Wstęp. Jaka Polska?, w: Polacy we wspólnej Europie. Dysproporcje materialne i społeczne, red. M. Jarosz, Warszawa 2011, s. 7–29.
Jasińska-Kania A., Dynamika zmian wartości Polaków na tle europejskim: EVS 1990–1999–2008, w: Polska po 20 latach wolności, red. M. Bucholc i in., Warszawa 2011, s. 225–239.
Kaufmann F.-X., Czy chrześcijaństwo przetrwa?, tłum. U. Poprawska, Kraków 2004.
Kwestionariusz wywiadu EVS 2008. Research International Pentor, w: Wartości i zmiany. Przemiany postaw Polaków w jednoczącej się Europie, red. A. Jasińska-Kania, Warszawa 2012, s. 342–391. Marody M., Mandes S., Przemiany polskiej religijności, w: Wartości i zmiany. Przemiany postaw Polaków w jednoczącej się Europie, red. A. Jasińska-Kania, Warszawa 2012, s. 197.
Müller O., Kirchlichkeit und Religiosität in Ostittel- und Osteuropa, Wiesbaden 2013.
Opinie Polaków o Kościele 2010. Komunikat z badań TNS OBOP (grudzień, 2010), Warszawa 2010. Patrick M., Religia i jej związki z pluralizmem w postkomunistycznej Polsce, w: Polska po 20 latach wolności, red. M. Bucholc i in., Warszawa 2011, s. 263–273.
Pankowski K., O problemach Kościoła w Polsce. Komunikat z badań CBOS. BS/145/201, Warszawa 2013.
Pieńkowski P., Kościół katolicki w Polsce – kapitał czy przeszkoda podmiotowych zmian transformacyjnych?, w: Sprawstwo. Teorie, metody, badania empiryczne w naukach społeczny, red. A. Mrozowicki, O. Nowaczyk, I. Szlachcicowa, Kraków 2013 s. 358–369.
Podsumowanie, w: Wartości Polaków a dziedzictwo Jana Pawła II, red. T. Żukowski, Warszawa 2009, s. 271–286.
Raport końcowy wykonany w ramach projektu systemowego ,,Kapitał intelektualny Lubelszczyzny 2010–2013”, red. W. Misztal, Lublin 2013.
Raport z badania socjologicznego OSS OPINIA ,,Postawy religijne i społeczne w archidiecezji wrocławskiej w 2011”, w: Postawy religijne i społeczne w archidiecezji wrocławskiej w 2011, red. W. Zdaniewicz, L. Adamczuk, Wrocław 2012, s. 153–199.
Ratzinger Joseph-Benedykt XVI, Kościół. Wspólnota w drodze, Kielce 2009.
Rozkład częstotliwości brzegowych, w: Postawy religijno-społeczne mieszkańców diecezji zielonogórsko-gorzowskiej 2013, red. E. Jarmoch, W. Zdaniewicz, Warszawa-Zielona Góra 2013, s. 148–211.
Rozkłady częstotliwości brzegowych z badania w 2012 r., w: Postawy społeczno-religijne Polaków 1991–2012, red. L. Adamczuk, E. Firlit, W. Zdaniewicz, Warszawa 2013, s. 227–276.
Rydzewski P., Cykl badawczy ,,Kapitał intelektualny Lubelszczyzny 2010–2013” w kontekście analiz statystycznych, Lublin 2013.
Statystyka Kościoła Katolickiego w Polsce, ,,Akta Konferencji Episkopatu Polski” 2012, nr 1, s. 89–94. Świątkiewicz W., Portret księdza, w: Kościół katolicki na początku trzeciego tysiąclecia w opinii Polaków, red. W. Zdaniewicz, S.H. Zaręba, Warszawa 2004, s. 107–139.
Świątkiewicz W., Kościół i polityka: deficyty zaufania i postawy katolików, w: Postawy religijno-społeczne mieszkańców archidiecezji białostockiej, red. R. Lange, W. Sadłoń, Białystok 2013, s. 137–156.
Szczepański J., Zagadnienia socjologii współczesnej, Warszawa 1965.
Sztompka P., Socjologia. Analiza społeczeństwa, Kraków 2002.
Sztompka P., Zaufanie. Fundament społeczeństwa, Kraków 2007.
Tułowiecki D., Bez Boga, Kościoła i zasad? Studium socjologiczne nad religijnością młodzieży, Kraków 2012.
Wyniki badania ,,Aktualne problemy i wydarzenia” (nr 274). Komunikat z badań CBOS (do użytku wewnętrznego), Warszawa 2013.
Wyniki badania ,,Aktualne problemy i wydarzenia” (nr 279). Komunikat z badań CBOS (do użytku wewnętrznego), Warszawa 2013.
Wyniki badania ,,Aktualne problemy i wydarzenia” (nr 280). Komunikat z badań CBOS (do użytku wewnętrznego), Warszawa 2013.
Wyniki badania ,,Aktualne problemy i wydarzenia” (nr 282). Komunikat z badań CBOS (do użytku wewnętrznego), Warszawa 2013.
Boguszewski R., Ocena obecnej sytuacji Kościoła katolickiego oraz oczekiwania wobec nowego papieża. Komunikat z badań CBOS. BS/37/2013, Warszawa 2013.
Chmielewski M., Wiara i wiedza religijna, w: Postawy religijno-społeczne mieszkańców diecezji płockiej. Raport z badań przeprowadzonych przez Instytut Statystyki Kościoła Katolickiego SAC, red. L. Adamczuk, W. Zdaniewicz, Płock 2010, s. 19–36.
Cichomski B., Jerzyński T., Zieliński M., Polskie Generalne Sondaże Społeczne: skumulowany komputerowy zbiór danych 1992–2008, Warszawa 2009.
Cichomski B., Jerzyński T., Zieliński M., Religijność Polaków w latach 1991, 1999 i 2010. Międzynarodowy Sondaż Społeczny, Warszawa 2012.
Cybulska A., Prestiż zawodów. Komunikat z badań CBOS. BS/ 164/2013, Warszawa 2013.
Cyrułowski R., Religijność młodzieży ponadgimnazjalnej (raport z badań socjologicznych we Włocławku), ,,Ateneum Kapłańskie” 2005, 144 (nr 2), s. 292–305.
Demel S., Individuum und Kirche: Ohne Zutraen und Vertrauen in die Menschen keine Anziehungskraft!, „Aus Politik und Zeitgeschichte” 2013, J. 63, nr 24, s. 40–42.
Feliksiak M., Oceny instytucji publicznych. Komunikat z badań CBOS. BS/130/2013, Warszawa 2013. Firlit E., Wspólnotowy wymiar religijności, w: Postawy społeczno-religijne Polaków 1991–2012, red. L. Adamczuk, E. Firlit, W. Zdaniewicz, Warszawa 2013, s. 125–160.
Grabowska M., Religia i Kościół w przestrzeni publicznej. Komunikat z badań CBOS. BS/170/2013, Warszawa 2013.
Jarmoch E., Wiara i wierzenia religijne, w: Postawy religijno-społeczne katolików diecezji drohiczyńskiej, red. E. Jarmoch, W. Zdaniewicz, Drohiczyn 2010, s. 27–46.
Jarosz M., Wstęp. Jaka Polska?, w: Polacy we wspólnej Europie. Dysproporcje materialne i społeczne, red. M. Jarosz, Warszawa 2011, s. 7–29.
Jasińska-Kania A., Dynamika zmian wartości Polaków na tle europejskim: EVS 1990–1999–2008, w: Polska po 20 latach wolności, red. M. Bucholc i in., Warszawa 2011, s. 225–239.
Kaufmann F.-X., Czy chrześcijaństwo przetrwa?, tłum. U. Poprawska, Kraków 2004.
Kwestionariusz wywiadu EVS 2008. Research International Pentor, w: Wartości i zmiany. Przemiany postaw Polaków w jednoczącej się Europie, red. A. Jasińska-Kania, Warszawa 2012, s. 342–391. Marody M., Mandes S., Przemiany polskiej religijności, w: Wartości i zmiany. Przemiany postaw Polaków w jednoczącej się Europie, red. A. Jasińska-Kania, Warszawa 2012, s. 197.
Müller O., Kirchlichkeit und Religiosität in Ostittel- und Osteuropa, Wiesbaden 2013.
Opinie Polaków o Kościele 2010. Komunikat z badań TNS OBOP (grudzień, 2010), Warszawa 2010. Patrick M., Religia i jej związki z pluralizmem w postkomunistycznej Polsce, w: Polska po 20 latach wolności, red. M. Bucholc i in., Warszawa 2011, s. 263–273.
Pankowski K., O problemach Kościoła w Polsce. Komunikat z badań CBOS. BS/145/201, Warszawa 2013.
Pieńkowski P., Kościół katolicki w Polsce – kapitał czy przeszkoda podmiotowych zmian transformacyjnych?, w: Sprawstwo. Teorie, metody, badania empiryczne w naukach społeczny, red. A. Mrozowicki, O. Nowaczyk, I. Szlachcicowa, Kraków 2013 s. 358–369.
Podsumowanie, w: Wartości Polaków a dziedzictwo Jana Pawła II, red. T. Żukowski, Warszawa 2009, s. 271–286.
Raport końcowy wykonany w ramach projektu systemowego ,,Kapitał intelektualny Lubelszczyzny 2010–2013”, red. W. Misztal, Lublin 2013.
Raport z badania socjologicznego OSS OPINIA ,,Postawy religijne i społeczne w archidiecezji wrocławskiej w 2011”, w: Postawy religijne i społeczne w archidiecezji wrocławskiej w 2011, red. W. Zdaniewicz, L. Adamczuk, Wrocław 2012, s. 153–199.
Ratzinger Joseph-Benedykt XVI, Kościół. Wspólnota w drodze, Kielce 2009.
Rozkład częstotliwości brzegowych, w: Postawy religijno-społeczne mieszkańców diecezji zielonogórsko-gorzowskiej 2013, red. E. Jarmoch, W. Zdaniewicz, Warszawa-Zielona Góra 2013, s. 148–211.
Rozkłady częstotliwości brzegowych z badania w 2012 r., w: Postawy społeczno-religijne Polaków 1991–2012, red. L. Adamczuk, E. Firlit, W. Zdaniewicz, Warszawa 2013, s. 227–276.
Rydzewski P., Cykl badawczy ,,Kapitał intelektualny Lubelszczyzny 2010–2013” w kontekście analiz statystycznych, Lublin 2013.
Statystyka Kościoła Katolickiego w Polsce, ,,Akta Konferencji Episkopatu Polski” 2012, nr 1, s. 89–94. Świątkiewicz W., Portret księdza, w: Kościół katolicki na początku trzeciego tysiąclecia w opinii Polaków, red. W. Zdaniewicz, S.H. Zaręba, Warszawa 2004, s. 107–139.
Świątkiewicz W., Kościół i polityka: deficyty zaufania i postawy katolików, w: Postawy religijno-społeczne mieszkańców archidiecezji białostockiej, red. R. Lange, W. Sadłoń, Białystok 2013, s. 137–156.
Szczepański J., Zagadnienia socjologii współczesnej, Warszawa 1965.
Sztompka P., Socjologia. Analiza społeczeństwa, Kraków 2002.
Sztompka P., Zaufanie. Fundament społeczeństwa, Kraków 2007.
Tułowiecki D., Bez Boga, Kościoła i zasad? Studium socjologiczne nad religijnością młodzieży, Kraków 2012.
Wyniki badania ,,Aktualne problemy i wydarzenia” (nr 274). Komunikat z badań CBOS (do użytku wewnętrznego), Warszawa 2013.
Wyniki badania ,,Aktualne problemy i wydarzenia” (nr 279). Komunikat z badań CBOS (do użytku wewnętrznego), Warszawa 2013.
Wyniki badania ,,Aktualne problemy i wydarzenia” (nr 280). Komunikat z badań CBOS (do użytku wewnętrznego), Warszawa 2013.
Wyniki badania ,,Aktualne problemy i wydarzenia” (nr 282). Komunikat z badań CBOS (do użytku wewnętrznego), Warszawa 2013.
Mariański, J. (2020). POSTAWY POLAKÓW WOBEC KOŚCIOŁA KATOLICKIEGO – ANALIZA SOCJOLOGICZNA. Zeszyty Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II, 57(1), 81–106. Pobrano z https://czasopisma.kul.pl/index.php/znkul/article/view/11550
Janusz Mariański
januszm@kul.lublin.pl
Licencja
Czasopismo zapewnia bezpłatny i otwarty dostęp (ang. open access) do całej zawartości.
Teksty opublikowane w tomach 3/2018 - 4/2023 udostępnione są na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa - Użycie niekomercyjne - Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Od tomu 1/2024 teksty udostępniane są na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa CC BY 4.0.
