Dobro wspólne jako wartość i zasada etyczno-społeczna. Perspektywa katolickiej nauki społecznej
Stanisław Fel
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II , Polskahttps://orcid.org/0000-0003-3975-665X
Abstrakt
Dobro wspólne jest powszechnie postrzegane jako wartość podstawowa. Nie oznacza to jednak jednolitego sposobu jego rozumienia. Celem artykułu jest rekonstrukcja ujęcia dobra wspólnego i zasady dobra wspólnego z perspektywy katolickiej nauki społecznej, a dokładniej podejścia autorów skupionych w Lubelskiej Szkole Katolickiej Nauki Społecznej. Uwzględnia się przy tym szczególnie dorobek Jana Szymczyka, który podjął próbę syntezy wyników badań tego środowiska w obszarze dobra wspólnego. Ujęcie to wpisuje się w zakorzeniony w tradycji arystotelesowsko-tomistycznej personalistyczny nurt filozofii społecznej i oficjalne nauczanie społeczne Kościoła katolickiego. Charakteryzuje się łączeniem koncepcji ontycznej i instrumentalnej dobra wspólnego, przyjęciem systemu korelujących ze sobą podstawowych zasad etyczno-społecznych (dobra wspólnego, pomocniczości i solidarności) oraz ideą władzy, dla której dobro wspólne stanowi legitymizację oraz wyznacza granice działania.
Słowa kluczowe:
Dobro wspólne, zasada dobra wspólnego, katolicka nauka społeczna, Jan SzymczykBibliografia
Chwaszcz J., Niewiadomska I., Fel S., Wiechetek M., Palacz-Chrisidis A., Innowacyjne narzędzia do diagnozy potencjału readaptacyjnego osób zagrożonych wykluczeniem społecznym i zawodowym, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2015.
Fel S., Marczak Ł, Powstanie i status zasady zrównoważonego rozwoju, „Roczniki Nauk Społecznych” 2016, nr 2, s. 185-205, DOI: 10.18290/rns.2016.8(44).2-9. (Crossref)
Fel S., Znaczenie społecznych badań empirycznych dla etyki. Na przykładzie sprawiedliwości społecznej, w: Wolność. Wieczne wyzwanie, red. B. Rydliński, S. Sowiński, R. Zenderowski, Wydawnictwo Naukowe UKSW, Warszawa 2018, s. 373‒381.
Franciszek, Encyklika Laudato si’, 2015.
Gierycz M., Mała pochwała katolicyzmu. Kościół i polityka w późnej nowoczesności, Wydawnictwo Teologia Polityczna, Warszawa 2021.
Globales Gemeinwohl. Sozialwissenschaftliche und sozialethische Analysen, red. M. Heimbach-Steins i in., Brill – Ferdinand Schöningh, Paderborn 2020.
Jähnichen T., Wiemeyer J., Wirtschaftsethik 4.0. Der digitale Wandel als Wirtschaftsethische Herausforderung, Kohlhammer, Stuttgart 2020.
Kondziela J., Filozofia społeczna, Zagadnienia wybrane, Redakcja Wydawnictw KUL, Lublin 1972.
Kongregacja ds. Wychowania Katolickiego, Wskazania dotyczące studiów i nauczania doktryny społecznej Kościoła w ramach formacji kapłańskiej, „L’Osservatore Romano” 1989, nr 10, s. 11.
Krucina J., Dobro wspólne. Teoria i jej zastosowanie, TUM Wydawnictwo Wrocławskiej Księgarni Archidiecezjalnej, Wrocław 1972.
Kupny J., Podstawowe zasady życia społecznego, w: Katolicka nauka społeczna. Podstawowe zagadnienia z życia społecznego i politycznego, red. S. Fel, J. Kupny, Księgarnia św. Jacka, Katowice 2007, s. 76‒87.
Majka J., Filozofia społeczna, Ośrodek Dokumentacji i Studiów Społecznych, Wrocław 1982.
Marczak Ł., Zasada zrównoważonego rozwoju. Perspektywa społeczno-etyczna, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie, Kraków 2021. (Crossref)
Mazurek F.J., Skwierczyński Z., Lubelska Szkoła Katolickiej Nauki Społecznej, w: Encyklopedia katolicka, t. 11, red. S. Wilk i in., TN KUL, Lublin 2006, kol. 34‒36.
Möhring-Hesse M., Wem ist wohl beim Gemeinwohl? Pragmatische Erkundungen eines politischen Konzepts, w: Globales Gemeinwohl. Sozialwissenschaftliche und sozialethische Analysen, red. M. Heimbach-Steins i in., Brill – Ferdinand Schöningh, Paderborn 2020, s. 139‒162. (Crossref)
Nell-Breuning O. von, Gemeingut, Gemeinwohl, w: Wörterbuch der Politik, t. 1. Zur christlichen Gesellschaftslehre, red. O. von Nell-Breuning, H. Sacher, Herder, Freiburg im Breisgau 1954, s. 51‒58.
Nell-Breuning O. von, Gerechtigkeit und Freiheit. Grundzüge katholischer Soziallehre, Europaverlag, Wien–Zürich–München 1980.
Nothelle-Wildfeuer U., Die Sozialprinzipien der Katholischen Soziallehre, w: Handbuch der Katholischen Soziallehre, red. A. Rauscher i in., Duncker & Humblot, Berlin 2008, s. 143‒163.
Piwowarski W., ABC katolickiej nauki społecznej, Wydawnictwo Diecezjalne, Pelplin 1993.
Popielski K., Wprowadzenie. Wartości i ich społeczno-kulturowe znaczenie, w: Wartości dla życia, red. K. Popielski, Wydawnictwo KUL, Lublin 2008, s. 5‒15.
Remele K., Wessen Wohl? Welche Gemeinschaft? Für eine postanthropozentrische Ausweitung des Gemeinwohlverständnisses, w: Globales Gemeinwohl. Sozialwissenschaftliche und sozialethische Analysen, red. M. Heimbach-Steins i in., Brill – Ferdinand Schöningh, Paderborn 2020, s. 163‒174. (Crossref)
Schulze R.-O., Gemeinwohl, w: Lexikon der Politik, t. 1. Politische Theorien, red. D. Nohlen, C.H. Beck, München 1995, s. 137‒144.
Sobór Watykański II, Konstytucja duszpasterska o Kościele w świecie współczesnym Gaudium et spes, 1965.
Strzeszewski C., Hierarchia dóbr wspólnych a naturalna hierarchia społeczności, „Roczniki Filozoficzne” 1966, t. 14, z. 2, s. 5‒11.
Strzeszewski C., Katolicka nauka społeczna, Redakcja Wydawnictw KUL, Lublin 1994.
Szymczyk J., Jakie państwo: opiekuńcze czy pomocnicze?, „Chrześcijanin w Świecie” 1993, R. 23, nr 2 (193), s. 209‒231.
Szymczyk J., Odkrywanie wartości. Z problematyki socjologiczno-aksjologicznej, Polihymnia, Lublin 2004.
Szymczyk J., Wokół podstawowych zasad etyczno-społecznych, w: J. Szymczyk, Odkrywanie wartości. Z problematyki socjologiczno-aksjologicznej, Polihymnia, Lublin 2004, s. 11‒97.
Szymczyk J., Zasada dobra wspólnego a urządzanie życia społeczno-gospodarczego, w: Godność osoby ludzkiej w społeczeństwie i gospodarce, red. S. Fel, M. Wódka, Wydawnictwo KUL, Lublin 2014, s. 405‒420.
Szymczyk J., Zasada dobra wspólnego w ujęciu przedstawicieli Szkoły Lubelskiej, Lublin 1996 [mps w Archiwum KUL].
Utz A.F., Ethik des Gemeinwohls. Gesammelte Aufsätze 1983‒1997, Ferdinand Schöningh, Paderborn 1998.
Vogt M., Globales Gemeinwohl und Nachhaltigkeit, w: Globales Gemeinwohl. Sozialwissenschaftliche und sozialethische Analysen, red. M. Heimbach-Steins i in., Brill ‒ Ferdinand Schöningh, Paderborn 2020, s. 185‒207. (Crossref)
Wódka M., Między moralnością kamieni a prawami człowieka, Wydawnictwo KUL, Lublin 2015.
Wulsdorf H., Nachhaltigkeit. Ein christlicher Grundauftrag in einer globalisierten Welt, Friedrich Pustet, Regensburg 2005.
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II https://orcid.org/0000-0003-3975-665X
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Czasopismo zapewnia bezpłatny i otwarty dostęp (ang. open access) do całej zawartości.
Teksty opublikowane w tomach 3/2018 - 4/2023 udostępnione są na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa - Użycie niekomercyjne - Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Od tomu 1/2024 teksty udostępniane są na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa CC BY 4.0.
