Digital Competence in Cybercrime Behaviours: A Study Based on Eurobarometer Research
Małgorzata Gruchoła
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II , Polskahttps://orcid.org/0000-0002-2367-0416
Justyna Szulich-Kałuża
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II , Polskahttps://orcid.org/0000-0002-6845-168X
Abstrakt
Celem artykułu było uporządkowanie i określenie w ujęciu relacyjnym zakresu komponentów kompetencji cyfrowych w zachowaniach cyberprzestępczych oraz skonfrontowanie teoretycznych założeń z częstotliwością ich doświadczania przez mieszkańców Unii Europejskiej. Analizie poddano 16 raportów Eurobarometer obejmujących wszystkie państwa Unii Europejskiej w latach 2010–2019. Zastosowano metody ilościowej i jakościowej analizy danych zastanych, porównawczą, historyczną oraz analityczno-syntetyczną. Jako hipotezy badawcze przyjęto, że: 1) ujęcie katalogowe kompetencji cyfrowych koncentrujące się na cechach społeczno-demograficznych powinno być zastąpione ujęciem relacyjnym uwzględniającym także inne komponenty kompetencji cyfrowych, czyli wiedzę, umiejętności i postawy; 2) mieszkańcy Unii Europejskiej mają większe kompetencje cyfrowe o charakterze technologicznym i częściej przyznają się do bycia ofiarą cyberprzestępczości o charakterze technicznym niż humanistycznym. Pierwsza hipoteza została potwierdzona całkowicie. Ujęcie relacyjne – w odróżnieniu od katalogowego – uwzględnienia wiedzę, umiejętności i postawy jako komponenty kompetencji cyfrowych, a obok kompetencji technologicznych – także humanistyczne, czyli informacyjne, kulturowe i społeczne. Druga hipoteza została potwierdzona częściowo. Chociaż uśredniony wynik dla państw Unii Europejskiej wskazuje na większe kompetencje cyfrowe o charakterze technologicznym niż humanistycznym (w 2017 roku o 20 punktów procentowych, a w 2019 roku o 18 punktów procentowych) to istnieją wyjątki od tej prawidłowości (Niemcy w 2017 roku i Malta w 2019 roku). Zauważa się również grupę państw, w których odnotowano zarówno najwyższy poziom kompetencji technologicznych i humanistycznych (Dania, Holandia, Niemcy, Szwecja), jak i najniższy (Bułgaria, Rumunia, Włochy). Mieszkańcy Unii Europejskiej częściej przyznają się do bycia ofiarą cyberprzestępczości o charakterze technologicznym niż humanistycznym (uśredniony wynik to odpowiednio 37,7 i 15,3% w ciągu roku). Zmniejsza się zatem różnica pomiędzy liczbą ofiar, które przynajmniej raz doświadczyły cyberprzestępczości o charakterze technologicznym i humanistycznym. Bazując na typologii trzech warstw internetu, tj. technicznej, społecznej i informacyjnej, zaproponowano nowe obszary kompetencji cyfrowych: technologiczną, społeczną oraz informacyjną. Podstawowe komponenty kompetencji przyporządkowano poszczególnym warstwom internetu i w tym kontekście dokonano analizy opinii społecznej mieszkańców Unii Europejskiej dotyczącej zachowań cyberprzestępczych i podstawowych typów cyberprzestępczości, wymagających kompetencji zarówno z obszaru technologicznego, jak i humanistycznego.
Słowa kluczowe:
Komponenty kompetencji, cyberprzestępczość, kompetencje cyfrowe, Eurobarometr, kompetencje humanistyczne, kompetencje technologiczneBibliografia
Bogunia-Borowska M., Łuczaj K., Kompetencje medialne młodzieży w wieku gimnazjalnym. Co i w jaki sposób badać?, “Państwo i Społeczeństwo” 2017, vol. 17, no. 3, pp. 135–150.
Center for Media Literacy, About CML, https://www.medialit.org/about-cml (accessed 11.05.2022).
Council of the European Union, Council Recommendation of 22 May 2017 on the European Qualifications Framework for Lifelong Learning and Repealing the Recommendation of the European Parliament and of the Council of 23 April 2008 on the Establishment of the European Qualifications Framework for Lifelong Learning (2017/C 189/03), OJ C 189, 15.06.2017, pp. 15–28.
European Commission, Europeans’ Attitudes Towards Cyber Security, Special Eurobarometer 464a, Brussels 2017.
European Commission, Media Use in the European Union, Standard Eurobarometer 76, Brussels 2011.
European Commission, Media Use in the European Union, Standard Eurobarometer 78, Brussels 2012.
European Commission, Media Use in the European Union, Standard Eurobarometer 88, Brussels 2017.
European Parliament and the Council, Recommendation of the European Parliament and of the Council of 18 December 2006 on Key Competences for Lifelong Learning (2006/962/EC), OJ L 394, 30.12.2006, pp. 10–18.
European Schoolnet, http://www.eun.org (accessed 15.02.2022).
European Union, Attitudes Towards the Impact of Digitalization on Daily Lives, Special Eurobarometer 503, Brussels 2020.
European Union, Attitudes Towards the Impact of Digitization and Automation on Daily Life, Special Eurobarometer 460, Brussels 2017.
European Union, Cyber Security, Special Eurobarometer 390, Brussels 2012.
European Union, Cyber Security, Special Eurobarometer 404, Brussels 2013.
European Union, Cyber Security, Special Eurobarometer 423, Brussels 2015.
European Union, Europeans’ Attitudes Towards Cyber Security, Special Eurobarometer 499, Brussels 2020.
European Union, Europeans’ Attitudes Towards Internet Security, Special Eurobarometer 480, Brussels 2019.
European Union, Media Use in the European Union, Standard Eurobarometer 90, Brussels 2018.
European Union, Media Use in the European Union, Standard Eurobarometer 86, Brussels 2016.
Ferrari A., DIGCOMP: A Framework for Developing and Understanding Digital Competence in Europe, Report EUR 26035 EN, Luxembourg 2013.
Foucault M., Power/Knowledge. Selected Interviews and Other Writings 1972–1977, Harvester Wheatsheaf, New York 1980.
Gordon S., Ford R., On the Definition and Classification of Cybercrime, “I Comput Virol” 2006, no. 20, pp. 13–20. (Crossref)
Grabosky P., Cybercrime. Keynotes in Criminology and Criminal Justice Series, Oxford University Press, Oxford 2016.
Gruchoła M., Kompetencje medialne nauczycieli w dobie nowych technologii. Kilka refleksji socjologa i kulturoznawcy, “Lubelski Rocznik Pedagogiczny” 2019, vol. 38, no. 3, pp. 95–116. DOI: 10.17951/lrp.2019.38.3.95-116. (Crossref)
Gruchoła M., Polityka Unii Europejskiej w zakresie cyberprzestępczości, in: Patologie w cyberświecie, ed. S. Bębas, J. Plis, J. Bednarek, Wyższa Szkoła Handlowa, Radom 2012, pp. 147-165.
Gruchoła M., W pajęczynie globalnej sieci, “Społeczeństwo i Rodzina” 2016, vol. 47, no. 2, pp. 94–116.
Gruchoła M., Szulich-Kałuża J., Kompetencje medialne w komunikacji wizualnej, Wydawnictwo KUL, Lublin 2020.
Hoechsmann M., Poyntz S., Media Literacies: A Critical Introduction, Wiley-Blackwell, Malden 2012. (Crossref)
Jasiewicz J., Filiciak M., Mierzecka A. et al., Framework Directory of Digital Skills, Centrum Cyfrowe Projekt Polska, Warszawa 2015.
Johnson D., Post D., Law and Borders: The Rise of Law in Cyberspace, “Stanford Law Review” 1996, vol. 48, no. 5, pp. 1367-1402. (Crossref)
Livingstone S., The Changing Nature and Uses of Media Literacy, Media@LSE Electronic Working Papers 4, London School of Economics and Political Science, London 2003.
Shinder D.L., Tilttel E., Cyberprzestępczość. Jak walczyć z łamaniem prawa w sieci, tłum. J. Dobrzański, K. Masłowski, Wydawnictwo Helion, Gliwice 2006.
Siadak G., Kompetencje cyfrowe polskich uczniów i nauczycieli – kierunek zmian, “Ogrody Nauk i Sztuk” 2016, vol. 6, pp. 368–381.
Społeczeństwo informacyjne w liczbach 2014, ed. V. Szymanek, Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji, Warszawa 2014.
Wall D.S., Cyberrime, Media and Insecurity. The Shaping of Public Perceptions of Cybecrime, “International Review of Law, Computers &Technology” 2008, vol. 22, nos. 1–2, pp. 45–63. (Crossref)
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II https://orcid.org/0000-0002-2367-0416
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II https://orcid.org/0000-0002-6845-168X
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Czasopismo zapewnia bezpłatny i otwarty dostęp (ang. open access) do całej zawartości.
Teksty opublikowane w tomach 3/2018 - 4/2023 udostępnione są na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa - Użycie niekomercyjne - Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Od tomu 1/2024 teksty udostępniane są na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa CC BY 4.0.
