Działania upodmiotawiające w profilaktyce manipulacji wobec seniorów

Agnieszka Lisiecka-Bednarczyk

Papieski Wydział Teologiczny we Wrocławiu , Polska
https://orcid.org/0000-0001-6132-2757


Abstrakt

Artykuł prezentuje problem manipulacji wobec seniorów w kontekście najczęstszego sposobu oszustw na tzw. legendę, oszustw skierowanych do nich jako konsumentów oraz oddziaływań psychomanipulacyjnych osób indywidualnych i grup. Zawiera także charakterystykę potrzeb seniorów, które często są wykorzystywane przez oszustów, oraz mechanizmów wpływu społecznego ułatwiających manipulację. Zwieńczenie analiz stanowi przedstawienie możliwości profilaktycznego oddziaływania oraz budowania postawy wolnej od manipulacji.

Słowa kluczowe:

działania upodmiotawiające, manipulacja, podmiotowość, profilaktyka, oszustwa, senior

Adamczyk M.D., Indywidualna a społeczna wizja starości, w: Inkluzja czy ekskluzja? Człowiek stary w społeczeństwie, red. M. Synowiec-Piłat, B. Kwiatkowska, K. Borysławski, Wrocławskie Towarzystwo Naukowe, Wrocław 2015, s. 37–53.

Biuro Prewencji Komendy Głównej Policji, Bezpieczeństwo seniorów, https://policja.pl/pol/kgp/biuro-prewencji/wydzial-profilaktyki-sp/bezpieczenstwo-osob-sta/174854,BEZPIECZENSTWO-SENIOROW.html (dostęp: 06.10.2021).

Błachnio, Starość ambiwalentna – czyli w poszukiwaniu podmiotowego seniora, „Exlibris. Biblioteka gerontologii społecznej” 2015, t. 9, nr 1, s. 103–118.

Cialdini R., Wywieranie wpływu na ludzi. Teoria i praktyka, tłum. B. Wojciszke, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 1998.

Coluccia A., Pozza A., Ferretti F., Carabellese F., Masti A., Gualtieri A.G., Online Romance Scams: Relational Dynamics and Psychological Characteristics of the Victims and Scammers, „A Scoping Review Clin Pract Epidemiol Ment Health” 2020, vol.16, s. 24–35. (Crossref)

Czapska J., Zapobieganie wiktymizacji osób starszych, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 1999, z. 1, s. 119–130.

Dobrowolska H., W ubiegłym roku w wyniku oszustw „na wnuczka” seniorzy stracili 86 mln złotych, https://www.pap.pl/aktualnosci/news%2C798145%2Cw-ubieglym-roku-w-wyniku-oszustw-na-wnuczka-polscy-seniorzy-stracili-86-mln (dostęp: 05.10.2021).

Fromm E., Ucieczka od wolności, tłum. O. Ziemilska, A. Ziemilski, Spółdzielnia Wydawnicza „Czytelnik”, Warszawa 2007.

Stop manipulacji – nie daj się oszukać, https://glosseniora.pl/stop-manipulacji/ (dostęp: 20.10.2021). Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej, Informacja o sytuacji osób starszych w Polsce za 2020 r., Warszawa 2021.

Jarczyńska J., Empowerment w pracy socjalnej jako skuteczne podejście stosowane w rozwiązywaniu problemów społecznych, „Acta Universitatis Nicolai Copernici. Pedagogika” 2017, t. 34/2, s. 121–137. (Crossref)

Kaleta M., Seniorze, nie daj się oszukać, https://dolnoslaska.policja.gov.pl/wr1/aktualnosci/ biezace-inf/70743,Seniorze-nie-daj-sie-oszukac.html (dostęp: 21.06.2022).

Karaszewska H., Osoba starsza jako ofiara przestępstwa – skala problemu i kierunki pomocy, w: Sytuacje trudne w perspektywie jednostkowej i społecznej, red. H. Karaszewska, E. Silecka-Marek, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, Poznań 2016, s. 148–161.

Karwat M., Rewizja obiegowych pojęć manipulacji, w: Przestrzenie manipulacji społecznej, red. D. Doliński, M. Gamian-Wilk, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2014, s. 32–59.

Konsumenci seniorzy a sprzedaż bezpośrednia – prawa i zagrożenia, Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów, Warszawa 2017, https://uokik.gov.pl/konkursy_dla_ instytucji_konsumenckich.php#faq3195 (dostęp: 20.10.2021).

Kowalczyk M.H., Powtórna i wielokrotna wiktymizacja jako andragogiczny wymiar doświadczeń osobistych kobiet ofiar przemocy, „Rocznik Andragogiczny” 2017, t. 24, s. 87–101. (Crossref)

Lisiecka A., Jak obronić się przed psychomanipulacją?, w: Sekty, red. A. Lisiecka, Dominikański Ośrodek Informacji o Nowych Ruchach Religijnych i Sektach, Wrocław 2004, s. 16–19.

Lisiecka-Bedarczyk A., Wychowanie do wolności i rozwój dojrzałej osobowości przeciwdziałaniem psychomanipulacji, w: Profilaktyka psychomanipulacji w relacjach i rodzinie, red. J. Perszon, A. Lisiecka-Bednarczyk, I. Kamiński, Wydawnictwo Ikona, Toruń –Wrocław 2015, s. 49–74.

Nowakowski P.T., Sekty. Co każdy powinien wiedzieć, Maternus Media, Tychy 1999.

Nowakowski P.T., Sekty, oblicza werbunku, Maternus Media, Tychy 2001.

Obuchowski K., Galaktyka potrzeb. Psychologia dążeń ludzkich, Zysk i S-ka, Poznań 2000.

Pikuła N.G., Poczucie sensu życia osób starszych. Inspiracje do edukacji w starości, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 2016.

Pospiszyl I., Przemoc w rodzinie, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 1994.

Rymaszewska J., Szmigiel A., Potrzeby osób w starszym wieku – definicje i narzędzia oceny, „Psychogeriatria Polska” 2008, t. 5, nr 2, s. 95–104.

Szukalski P., Ageizm – przejawy indywidualne i instytucjonalne, w: Człowiek dorosły i starszy w sytuacji przemocy, red. M. Halicka, J. Halicki, A. Sidorczuk, Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, Białystok 2009, s. 59–68.

Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 roku – Kodeks karny (Dz. U. z 1997 roku Nr 88, poz. 553; Dz. U. z 2021 r. poz. 2345, 2447).

Witkowski T., Psychomanipulacje. Jak je rozpoznawać i jak sobie z nimi radzić, Unus, Wałbrzych 2000.

Wojciechowski M., Hausman M., Oszustwa metodą „na wnuczka”. Rola analizy kryminalnej w procesie wykrywczym, „Policja” 2010, nr 3, s. 7–17.

Szukalski P., Dyskryminacja ze względu na wiek, w: Starzenie się ludności Polski – między demografią a gerontologią społeczną, red. J.T. Kowaleski, P. Szukalski, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2008, s. 153–184.

Wnęk-Gozdek J., Oszustwa romantyczne online – studium przypadku, „Exlibris. Biblioteka gerontologii społecznej” 2019, t. 17, nr 2, s. 39–55.

Żeromska-Charlińska J., Nieprzypadkowy specjalista resocjalizacji – empowerment w akademickim procesie edukacji, „Kwartalnik Pedagogiczny” 2020, t. 65, nr 3 (257), s. 50–65. (Crossref)

Pobierz

Opublikowane
30.09.2022


Lisiecka-Bednarczyk, A. (2022). Działania upodmiotawiające w profilaktyce manipulacji wobec seniorów. Zeszyty Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II, 65(3), 101–115. https://doi.org/10.31743/znkul.13829

Agnieszka Lisiecka-Bednarczyk  agnieszka.lisiecka-bednarczyk@pwt.wroc.pl
Papieski Wydział Teologiczny we Wrocławiu https://orcid.org/0000-0001-6132-2757



Licencja

Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Czasopismo zapewnia bezpłatny i otwarty dostęp (ang. open access) do całej zawartości. 

Teksty opublikowane w tomach 3/2018 - 4/2023 udostępnione są na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa - Użycie niekomercyjne - Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Od tomu 1/2024 teksty udostępniane są na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa CC BY 4.0.