Spotkanie teraźniejszości z przeszłością i przyszłością. Wartość solidarności międzypokoleniowej we współczesnym nauczaniu papieskim
Abstrakt
Artykuł jest próbą pokazania problematyki transferu międzypokoleniowego w optyce nauczania papieskiego. Starzenie się społeczeństwa stanowi fakt, wobec którego już nie formułuje się pytania „jak dożyć starości?”, ale „jak przeżyć starość?”. W konsekwencji pojawia się dwojaka możliwość: albo traktowanie starości jako obciążenie, albo jako ważny zasób. To drugie rozwiązanie jest zdecydowanie bardziej pożądane, gdyż niesie obopólną korzyść, tzn. starsi czują się zaopiekowani i włączeni w dalszy bieg życia rodziny i społeczeństwa, natomiast młode pokolenie może korzystać z dobrodziejstwa ich doświadczenia i mądrości. Relacyjność i wymiana darów są wpisane w przeżywanie społecznej natury człowieka, a także wiary w Boga. Włączenie starszych i młodszych we wspólny bieg życia jest elementem tworzącym tożsamość, daje poczucie inkluzywności, rodzi wspólnotowość i odpowiedzialność.
Słowa kluczowe:
Kościół, kultura, rodzina, społeczeństwo, starość, transfer międzypokoleniowyBibliografia
Benedykt XVI, Dziadkowi są cennym skarbem każdej rodziny. Przemówienie do uczestników XVIII Zgromadzenia Plenarnego Papieskiej Rady ds. Rodziny, 5.04.2008, https://opoka.org.pl/biblioteka/W/WP/benedykt_xvi/przemowienia/dziadkowie_05042008.html (dostęp: 21.04.2021).
Benedykt XVI, Każdy z nas jest kochany i niezbędny. Przemówienie podczas wizyty w Domu św. Piotra, podróż Benedykta XVI do Wielkiej Brytanii, 16-19.09.2010, https://opoka.org.pl/biblioteka/W/WP/benedykt_xvi/przemowienia/gb-swpiotra_18092010.html (dostęp: 21.04.2021).
Benedetto XVI, Discorso agli ambasciatori presso la Santa Sede di Trinidad e Tobago, Guinea Bissau, Svizzera, Burundi, Thailandia, Pakistan, Mozambico, Kyrgyzstan, Andorra, Sri Lanka, Burkina Faso in occasione della presentazione colletiva della lettere credenziali, 15 dicembre 2011, https://www.vatican.va/content/benedict-xvi/it/speeches/ 2011/december/documents/hf_ben-xvi_spe_20111215_ambasciatori. html (dostęp: 21.04.2021).
Braches-Chyrek R., Biografia i kształtowanie: relacje międzypokoleniowe, „Nauki o Wychowaniu. Studia interdyscyplinarne” 2017, nr 1, s. 194–203. (Crossref)
Coser L.A., Funkcje konfliktu społecznego, tłum. Stanisław Burdziej, Zakład Wydawniczy „Nomos”, Kraków 2009.
Dubas E., „Towarzyszenie w drodze” jako przykład relacji geragogicznej, w: Starość. Poznać, przeżyć, zrozumieć, red. M. Halicka, J. Halicki, E. Kramkowska, Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, Białystok 2016, s. 297–311.
Dyczewski L., Ludzie starzy i starość w społeczeństwie i kulturze, Redakcja Wydawnictw KUL, Lublin 1994.
Franciszek, Adhortacja apostolska „Evangelii gaudium”, Wydawnictwo TUM, Wrocław 2014. (Crossref)
Franciszek, Ewangelia spotkania młodych i starszych. Homilia podczas Mszy św. dla ludzi w podeszłym wieku, 28.09.2014, https://opoka.org.pl/biblioteka/W/WP/franciszek _i/homilie/ starsi_28092014.html (dostęp: 21.04.2021).
Franciszek, Ludzie starsi to my. Katecheza podczas audiencji generalnej, 4.03.2015, https://opoka.org.pl/biblioteka/W/WP/franciszek_i/audiencje/ag_04032015.html (dostęp: 21.04.2021).
Franciszek, Musimy się bronić przed kulturą odrzucania. Przemówienie podczas spotkania z ludźmi ubogimi, starymi i niepełnosprawnymi – wizyta duszpasterska w Turynie 21.06.2015, https://opoka.org.pl/biblioteka/W/WP/franciszek_i/przemowienia/turyn-ubodzy_210 62015.html (dostęp: 22.04.2021).
Franciszek, Posynodalna adhortacja apostolska „Christus vivit”, Wydawnictwo TUM, Wrocław 2019.
Franciszek, Encyklika „Fratelli tutti”, Wydawnictwo TUM, Wrocław 2020.
Francesco, Discorso ai partecipanti all’anssamblea plenaria della Congregazione per la Dottrina della Fede, 30 gennaio 2020, https://www.vatican.va/content/francesco/ it/speeches/2020/january/ documents/papa-francesco_ 20200130_plenaria-cfaith.html (dostęp: 22.04.2021).
Główny Urząd Statystyczny, Ludność. Stan i struktura oraz ruch naturalny w przekroju terytorialnym w 2020 r. Stan w dniu 30 czerwca, Warszawa 2020, https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/ludnosc/ludnosc/ludnosc-stan-i-struktura-ludnosci-oraz-ruch-naturalny-w-przekroju-terytorialnym-stan-w-dniu-30-06-2020,6,28.html (dostęp: 20.04.2021).
Główny Urząd Statystyczny, Trwanie życia w 2019 r., Warszawa 2020, https://stat.gov.pl/ obszary-tematyczne/ludnosc/trwanie-zycia/trwanie-zycia-w-2019-roku,2,14.html (dostęp: 20.04.2021).
Jan Paweł II, Adhortacja apostolska „Familiaris consortio”, Wydawnictwo TUM, Wrocław 2000.
Jan Paweł II, Parati semper. List do młodych całego świata z okazji Międzynarodowego Roku Młodzieży, 31.03.1985, https://opoka.org.pl/biblioteka/W/WP/jan_pawel_ii/listy/ parati.html (dostęp: 10.05.2021).
Jan Paweł II, Do moich Braci i Sióstr – ludzi w podeszłym wieku, https://opoka.org.pl/ biblioteka/W/WP/jan_pawel_ii/listy/do_starszych_01101999.html (dostęp: 10.05.2021).
Kądziołka W., Konflikt pokoleń na tle komunikacji w rodzinie, „Studia Socialia Cracoviensia” 2012, nr 2, s. 129–140. (Crossref)
Kędzierski M., Starość nie musi być użyteczna, https://www.rp.pl/Plus-Minus/200419466-Starosc-nie-musi-byc-uzyteczna.html (dostęp: 12.05.2021).
Mead M., Kultura i tożsamość. Studium dystansu międzypokoleniowego, tłum. J. Hołówka, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2000.
Muszyńki M., Starość w perspektywie postmodernistycznej, „Exlibris. Biblioteka gerontologii społecznej” 2016, nr 1, s. 13–24.
Papieska Rada Iustitia et Pax, Kompendium nauki społecznej Kościoła, Wydawnictwo Jedność, Kielce 2005.
Sacharczuk K., Stan zdrowia osób w podeszłym wieku w kontekście starzejącego się społeczeństwa, „Zeszyty Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II” 2020, nr 3, s. 33–52. (Crossref)
Sobecki M., Tożsamość społeczno-kulturowa w perspektywie egzystencjalnej. Kontekst edukacji międzykulturowej, „Pedagogika Społeczna” 2019, nr 3, s. 201–211.
Straś-Romanowska M., Stary człowiek w świetle kultu młodości, w: Starość jak ją widzi psychologia.
Szanse rozwoju w starości, red. Maria Kielar-Turska, Wydawnictwo Naukowe Akademii Ignatianum, Kraków 2020, s. 97–116.
Szafranek A., Śmierć społeczna osoby starszej i towarzyszące jej okoliczności, w: Starość. Poznać, przeżyć, zrozumieć, red. M. Halicka, J. Halicki, E. Kramkowska, Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, Białystok 2016, s. 49–61.
Szlendak T., Socjologia rodziny. Ewolucja, historia, zróżnicowanie, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2015.
Sztompka P., Socjologia. Analiza społeczeństwa, Wydawnictwo Znak, Kraków 2002.
Znaniecki F., Wstęp do socjologii, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1988.
Zych A., Leksykon gerontologii, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 2010, s. 130–131.
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Czasopismo zapewnia bezpłatny i otwarty dostęp (ang. open access) do całej zawartości.
Od numeru 1/2024 teksty udostępniane są na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa CC BY 4.0.
Teksty opublikowane w numerach od 3/2018 do 4/2023 udostępnione są na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa - Użycie niekomercyjne - Bez utworów zależnych CC BY-NC-ND 4.0.
Z utworów opublikowanych w niniejszym czasopiśmie przed nr 3/2018 można korzystać w ramach dozwolonego użytku zgodnie z art. 23-35 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych.
