Od „homologacyjnej jednolitości” religii ku waloryzacji różnorodności jej wyrazu. Próba rekonstrukcji myśli papieża Franciszka
Abstrakt
W artykule przedstawiono zarysy nowego modelu przeżywania i doświadczania wiary, który wyłania się z refleksji papieża Franciszka. Można mówić o nowym spojrzeniu na wartości religijne i duchowe, przekraczającym sztywny, jednolity i sformalizowany model, usankcjonowany autorytatywnie. Większość refleksji papieża, które stały się głównym źródłem dla niniejszej analizy socjologicznej, zamieszczona została w watykańskim czasopiśmie „L’Osservatore Romano”. W pierwszej części tekstu podjęto próbę nakreślenia krytycznego stosunku do religijności formalnej, w drugiej przedstawiono pozytywny zarys wspomnianego nowego modelu religijności i duchowości.
Słowa kluczowe:
religia, duchowość, religijność, formalizm, wartościBibliografia
Benedykt XVI, Z Jezusem wspinamy się ku wyżynom Boga, 28 III – Msza św. w Niedzielę Palmową, „L’Osservatore Romano” 2010, nr 6 (323), s. 23–25.
Böhme J., Sześć punktów teozoficznych, tłum. Ś.F. Nowicki, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2015.
Cipriani R., Prüfer P., Socjologia religii. Ujęcie systematyczno-historyczne, Wydawnictwo edukacyjne AKAPIT, Toruń 2021.
Franciszek, „Ius pacis” to prawo każdego z nas, 7 IX – Przesłanie do uczestników „G20 Interfaith Forum 2021”, „L’Osservatore Romano” 2021, nr 10 (436), s. 9–11.
Franciszek, Bliskość, współczucie i czułość, 9 IX – Przemówienie do uczestników kapituły generalnej misjonarzy klaretynów, „L’Osservatore Romano” 2021, nr 10 (436), s. 11–13.
Franciszek, Błogosławieństwo, 2 XII, „L’Osservatore Romano” 2021, nr 1 (429), s. 19–21.
Franciszek, Bóg wszedł od Południa, 9 XI – List z okazji 500. rocznicy pierwszej Mszy św. w Chile, „L’Osservatore Romano” 2022, nr 12 (428), s. 24.
Franciszek, Burzmy mury podziałów i budujmy mosty komunii, 7 X – Przemówienie do Katolicko-Prawosławnej Mieszanej Grupy Roboczej św. Ireneusza, „L’Osservatore Romano” 2021, nr 11 (437), s. 13–14.
Franciszek, Czuwajmy nad własnym sercem, 26 IX, „L’Osservatore Romano” 2021, nr 10 (436), s. 39–40.
Franciszek, Miarą wielkości jest służenie, 19 IX, „L’Osservatore Romano” 2021, nr 10 (436), s. 38.
Franciszek, Nierozumni Galaci, I IX, „L’Osservatore Romano” 2021, nr 10 (436), s. 29–30.
Franciszek, Pan jest zawsze w łodzi naszego życia, 20 VI, „L’Osservatore Romano” 2021, nr 7 (434), s. 34–35.
Franciszek, Pielęgnujcie więzi, które was łączą, 7 III – Karakosz, podczas podróży do Iraku, „L’Osservatore Romano” 2021, nr 4–5 (432), s. 33–34.
Franciszek, Podążanie razem urzeczywistnia prawdziwą komunię, 18 IX – Przemówienie do wiernych diecezji rzymskiej, „L’Osservatore Romano” 2021, nr 11 (437), s. 4–10.
Franciszek, Pokora przyciąga spojrzenie Boga, 8 XII, „L’Osservatore Romano” 2022, nr 1 (439), s. 34–35.
Franciszek, Powróćmy do Betlejem, 24 XII – Homilia podczas Pasterki, „L’Osservatore Romano” 2022, nr 1 (439), s. 24–25.
Franciszek, Przyjaźń z Bogiem, braterskie życie i misja, 11 IX – Przemówienie do uczestników kapituły generalnej karmelitów bosych, „L’Osservatore Romano” 2021, nr 10 (436), s. 14–16.
Franciszek, Św. Józef i świętych obcowanie, 2 II, „L’Osservatore Romano” 2022, nr 3–4 (441), s. 14–16.
Franciszek, Trzeba weryfikować intencje serca, 17 IX, „L’Osservatore Romano” 2021, nr 11 (437), s. 35–36.
Franciszek, Uczestnictwo, misja i komunia to cechy charakterystyczne Kościoła pokornego, 23 XII – Przemówienie do Kurii Rzymskiej, „L’Osservatore Romano” 2022, nr 1 (439), s. 10–15.
Franciszek, Międzynarodowa Konferencja o Ochronie Małoletnich, Poszukiwanie prawdy i prośba o przebaczenie, „L’Osservatore Romano” 2021, nr 10 (436), s. 41.
Franciszek, Wyruszajmy z pośpiechem, by nieść Boga innym, 19 XII, „L’Osservatore Romano” 2022, nr 1 (439), s. 37–38.
Franciszek, Zanieśmy nasz niepokój Bogu, 25 III, Homilia podczas nabożeństwa pokutnego, „L’Osservatore Romano” 2022, nr 3–4 (441), s. 5–7.
Lenski G., The Religious Factor: A Sociologist’s Inquiry, Anchor Books, New York 1963.
Levitt P., Hybrid Transnational Social Protection: The Role of Religious Institutions and Networks, “Social Compas” 2022, vol. 69, no. 2, s. 153–170, https://doi.org/10.1177%2F00377686221083499 (dostęp: 24.06.2022). (Crossref)
Libiszowska-Żółtkowska M., Homo religiosus. Teoria wyjaśniająca kazus pastafarian, w: Tradycja i innowacja w polu refleksji socjologii religii, red. S.H. Zaręba, I. Borowik, KONTRAST, Warszawa 2016.
Mariański J., Pluralizm społeczno-kulturowy jako megatrend a religijność i moralność. Studium socjologiczne, Wyższa Szkoła Nauk Społecznych z siedzibą w Lublinie, Lublin 2022.
Morelly E.-G., Kodeks natury, tłum. D. Malewska, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1953.
Otto R., Świętość, tłum. B. Kupis, Książka i Wiedza, Warszawa 1968.
Poister D., Human Evolution and the Christian Call to Love, “Journal of Religion & Science” 2022, vol. 57, no. 2, s. 368–388, https://doi.org/10.1111/zygo.12761 (dostęp: 24.06.2022). (Crossref)
Prüfer P., Ocalanie człowieczeństwa, Wydawnictwo edukacyjne AKAPIT, Toruń 2022.
Simmel G., Socjologia, tłum. M. Łukasiewicz, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1975.
Sosis R., Bulbulia J., The Behavioral Ecology of Religion: The Benefits and Costs of One Evolutionary Approach, “Religion” 2019, vol. 41, no. 3, s. 341–362. (Crossref)
The Association of Religion Data Archives, https://thearda.com/timeline/tlDenom26.asp (dostęp: 24.06.2022).
Tylor Ch., A Secular Age, The Belknap Press of Harvard University Press, Cambridge, Massachusetts, London 2018.
Wach J., Socjologia religii, tłum. Z. Poniatowski, B. Wolniewicz, Książka i Wiedza, Warszawa 1961.
Winchester D., Pagis M., Sensing the Sacred: Religious Experience, Somatic Inversions, and the Religious Education of Attention, “Sociology of Religion” 2022, vol. 83, no. 1, s. 12–35, https://doi.org/10.1093/socrel/srab004 (dostęp: 24.06.2022). (Crossref)
Yinger J.M., Ten Scientific Study of Religion, The Macmillan Company, London 1970.
Akademia im. Jakuba z Paradyża https://orcid.org/0000-0003-3647-8068
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Czasopismo zapewnia bezpłatny i otwarty dostęp (ang. open access) do całej zawartości.
Od numeru 1/2024 teksty udostępniane są na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa CC BY 4.0.
Teksty opublikowane w numerach od 3/2018 do 4/2023 udostępnione są na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa - Użycie niekomercyjne - Bez utworów zależnych CC BY-NC-ND 4.0.
Z utworów opublikowanych w niniejszym czasopiśmie przed nr 3/2018 można korzystać w ramach dozwolonego użytku zgodnie z art. 23-35 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych.
