Celebryci w strukturze społecznej
Abstrakt
Artykuł dotyczy celebrytów jako kategorii społecznej w odniesieniu do Polski. Jest próbą odpowiedzi na pytanie, w jakim sensie celebryci są elementem hierarchii klasowej, czy można ich nazywać „klasą społeczną” i w jakim stopniu ich obecność oddziałuje na dystanse klasowe. Przedstawione poniżej argumenty przemawiają za słabym oddziaływaniem celebrytów na stratyfikację klasową, czego przejawami są wyjątkowo duża fluktuacja, brak zinstytucjonalizowanych zasad napływu i nieprzewidywalna wartość rynkowa. Celebryci cieszą się sporą popularnością, wykreowali nowe wzory zachowań, a wypowiadanie się ich na różne tematy skłania do naśladowania. Niemniej baza rekrutacyjna do tej kategorii społecznej jest bardzo szeroka, co utrudnia jej konsolidację i powoduje brak spójności wewnętrznej, sytuując ją poza strukturą klasową.
Słowa kluczowe:
popularność, klasa społeczna, status, uznanie, celebryciBibliografia
Alberoni F., The Powerless ”Elite“: Theory and Sociological Research on the Phenomenon of the Stars, w: Sociology of Mass Communications, red. D. McQuail, Penguin Books, Harmondsworth 1972, s. 75–98.
Boltanski L., Chiapello E., Nowy duch kapitalizmu, tłum. F. Rogalski, Oficyna Naukowa, Warszawa 2022.
Boorstin, D., The Image: A Guide to Pseudo-Events in America, Vintage Books, New York 1961.
Bourdieu P., Distinction. A Social Critique of the Judgement of Taste, Routledge & Kegan Paul, London 1984.
Celebrity, w: Oxford Learner’s Dictionaries, https://www.oxfordlearnersdictionaries.com/definition/english/celebrity?q=celebrity.
Celebrowanie, w: Słownik języka polskiego, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2021.
Collins S., Traversing Authenticities: The West Wing President and the Activist Sheen, w: Politicotainment: Television’s Take on the Real, red. K. Riegert, Palgrave, New York 2007, s. 181–211.
Coulangeon P., Duval J. (red.), The Routledge Companion to Bourdieu’s ‘Distinction’, Routledge, London – New York 2015.
Cronin J.M., McCarthy M.B., Collins A.M., Covert Distinction: How Hipsters Practice Food-based Resistance strategies in the Production of Identity, “Consumption Markets & Culture” 2014, vol. 17, no. 1, s. 2–28.
Domański H., Czy są w Polsce klasy społeczne, Krytyka Polityczna, Warszawa 2015.
Domański H., Przybysz D., Bariery zawierania małżeństw w Polsce w latach 1977–2007, „Studia Socjologiczne”, t. 1, nr 192, s. 53–85.
Domański H., Przybysz D., Wyrzykowska K.M., Zawadzka K., Dystynkcje muzyczne. Stratyfikacja muzyczna i gusty muzyczne Polaków, Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR, Warszawa 2021.
Domański H., Sawiński Z., Słomczyński K.M., Prestiż zawodów w obliczu zmian społecznych 1958–2008, „Studia Socjologiczne” 2010, t. 4, nr 199, s. 79–118.
Driessens, O., Celebrity Capital: Redefining Celebrity Using Field Theory, “Theory and Society” 2013, vol. 42, no. 5, s. 543–560.
Evans, J., Celebrity, Media, and History, w: Understanding Media: Inside Celebrity, red. J. Evans, D. Hesmondhalgh, Open University Press, Maidenhead, United Kingdom 2005, s. 11–53.
Friedman S., Habitus Clivé and the Emotional Imprint of Social Mobility, “The Sociological Review” 2016, vol. 64, no. 1, s. 129–147.
Friedman S., Laurisson D., The Class Ceiling: Why it Pays to be Privileged, Policy Press, Bristol 2019.
Galbraith P.W., Karlin J. G., Introduction: The Mirror of Idols and Celebrity, w: Idols and Celebrity in Japanese Media Culture, red. P.W. Galbraith, J.G. Karlin, Palgrave Macmillan, London 2012.
Gawrycki M.F., Celebryci i polityka, Oficyna Wydawnicza Aspra-JR, Warszawa 2017.
Godzic W., Znani z tego, że są znani: Celebryci w kulturze tabloidów, Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, Warszawa 2007.
GUS, Sektor non-profit 2020 r., Warszawa – Kraków 2022.
Hall R.H., Occupations and the Social Structure, Englewood Cliffs: Prentice Hall, New York 1975.
Inglis F., The Moral Concept of Celebrity: A Very Short History Told as a Sequence of Brief Lives, w: A Companion to Celebrity, red. P.D. Marshall, S. Redmond, Wiley, Blackwell, West Sussex 2016, s. 21–38.
Jakobsson P., Stiernstedt F., Naturalizing Social Class as a Moral Category on Swedish Mainstream Television, “Nordicom Review” 2018, vol. 39, no. 1, s. 81–94.
Jenner G., Dead Famous: An Unexpected History of Celebrity from Bronze Age to Silver Screen, Orion Publishing Group, Limited, London 2021.
Johnston J., Baumann S., Democracy versus Distinction: A Study of Omnivorousness in Gourmet Food Writing, “American Journal of Sociology” 2007, vol. 113, no. 1, s. 165–204.
Johnston J., Baumann S., Foodies: Democracy and Distinction in the Gourmet Foodscape, Routledge, New York 2009.
Koehrsen J., From the ‘What’ and ‘How’ to the ‘Where’: Class Distinction as a Matter of Place, “Cultural Sociology” 2019, vol. 13, no. 1, s. 76–92.
Lamont M., Money, Morals and Manners. The Culture of the French and American Upper-Middle Class, University of Chicago Press, Chicago, London 1992.
Lenartowicz M., Klasowe uwarunkowania sportu i rekreacji ruchowej z perspektywy teorii Pierre’a Bourdieu, Wydawnictwo AWF, Warszawa 2012.
Ljunggren J., Andersen P.L., Vertical and Horizontal Segregation: Spatial Class Divisions in Oslo, 1970–2003, “International Journal of Urban and Regional Research” 2014, vol. 39, no. 2, s. 305–322.
Marshall P.D., Exposure: The Public Self-Explored, w: A Companion to Celebrity, red. P.D. Marshall, S. Redmond, Wiley- Blackwell, West Sussex 2016, s. 479–518.
Marshall P.D., Redmond S., A Companion to Celebrity, Wiley-Blackwell, West Sussex, 2016.
Marshall P.D., The Promotion and Presentation of the Self: Celebrity as Marker of Presentational Media, “Celebrity Studies” 2010, vol. 1, no. 1, s. 35–48.
McAllister I., Personalizacja polityki, w: Zachowania Polityczne, t. 2, red. R.J. Dalton, H.-D. Klingeman, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2010, s. 173–194.
Mills C.W., Białe kołnierzyki. Amerykańskie klasy średnie, tłum. P. Graff, Książka i Wiedza, Warszawa 1965.
Mills C.W., Elita władzy, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1961.
Pringle H., Celebrity Sells, John Wiley & Sons, Hoboken, New York 2004.
Ribke N., A Genre Approach to Celebrity Politics: Global Patterns of Passage from Media to Politics, Palgrave Macmillan, London 2015.
Rojek C., Fame Attack: The Inflation of Celebrity and its Consequences, Bloomsbury Academic, London 2012.
Rupp H., Who Owns Celebrity? Law and the Formation of Fame, “Entertainment and Sports Law Journal“ 2014, vol. 12, no. 4, https://doi.org/10.16997/eslj.7.
Salz A., Occupations: Theory and History, w: Encyclopedia of Social Sciences, vol. 11, Macmillan Company, New York 1944, s. 424–429.
Siuda P., Socjologiczna interpretacja zjawiska celebrities, „Kultura i Historia” 2011, nr 19, s. 53–85.
Stewart S., A Sociology of Culture, Taste and Value, Palgrave Macmillan, Basingstoke 2013.
Stewart S., Giles D., Celebrity Status and the Attribution of Value, “European Journal of Cultural Studies” 2020, vol. 23, no. 1, s. 3–17.
Treiman D.J., Occupational Prestige in the Comparative Perspective, Academic Press, New York 1977.
Turner G., Celebrity, Participation, and the Public, w:, A Companion to Celebrity, red. P.D. Marshall, S. Redmond, Wiley-Blackwell, West Sussex 2016, s. 83–97.
Tyler I., Bennett B., ‘Celebrity Chav’: Fame, Femininity and Social Class, “European Journal of Cultural Studies” 2010, vol. 13, no. 3, s. 375–393.
Veblen T.B., Teoria klasy próżniaczej, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1971.
Warner W.L., Lunt P.S., The Social Life of a Modern Community, Yale University Press, New Haven 1941.
Weber M., Gospodarka i społeczeństwo: Zarys socjologii rozumiejącej, tłum. D. Lachowska, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2002.
Weltman, D. Popular Representations of the Working Class: Contested Identities and Social Change, UK Department for Children, Schools and Families’ Beyond Current Horizons project, led by Futurelab, 2008, s. 1–10.
Williamson M., Celebrity: Capitalism and the Making of Fame, Polity, Cambridge and Malden 2016.
Wood H., Kay J.B., Banks M., The Working Class, Ordinary Celebrity and Illegitimate Cultural Work, w: Media and Class: TV, Film, and Digital Culture, red. J. Deery, A. Press, Routledge, New York 2017, s. 117–130.
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Czasopismo zapewnia bezpłatny i otwarty dostęp (ang. open access) do całej zawartości.
Od numeru 1/2024 teksty udostępniane są na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa CC BY 4.0.
Teksty opublikowane w numerach od 3/2018 do 4/2023 udostępnione są na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa - Użycie niekomercyjne - Bez utworów zależnych CC BY-NC-ND 4.0.
Z utworów opublikowanych w niniejszym czasopiśmie przed nr 3/2018 można korzystać w ramach dozwolonego użytku zgodnie z art. 23-35 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych.
