Changes in the Perception of the Teaching Profession in Polish Society
Abstrakt
Przemiany gospodarcze, historyczne i społeczne oddziałują na zmianę percepcji zawodu nauczyciela, zarówno w Polsce jak i na świecie. Wraz ze wzrostem dostępności wykształcenia, zmianami w systemie oświaty, sposobem kształcenia przyszłych nauczycieli zmienia się stosunek społeczeństwa do wykonywanej przez nich pracy. Celem artykułu jest przeanalizowanie zachodzących zmian percepcji zawodu nauczyciela – analiza przemian historycznych oraz uwarunkowań społecznych oraz porównanie badań społecznych dotyczących prestiżu i wizerunku zawodu nauczyciela oraz czynników wpływających na satysfakcję z wykonywanej przez nauczycieli pracy. W artykule wykorzystano metodę analizy dokumentów zastanych – badań i komunikatów z badań.
Słowa kluczowe:
zawód nauczyciela, prestiż, edukacja, społeczeństwo, przemiany, szkoły, uczelnie wyższeBibliografia
Bank Danych Lokalnych, https://bdl.stat.gov.pl/bdl/dane/podgrup/tablica (accessed: 01.2023).
Card D., Mas A., Moretti E., Saez E., Inequality at Work: The Effect of Peer Salaries on job Satisfaction, „The American Economic Review” 2012, vol. 102, no. 6, pp. 2981–3003. (Crossref)
CBOS, Które zawody poważamy?, oprac. M. Omyła-Rudzka, Komunikat z badań nr 157/2019, Centrum Badania Opinii Społecznej, Warsaw 2019.
CBOS, O uczciwości i rzetelności zawodowej, oprac. W. Derczyński, Komunikat z badań nr BS/116/2000, Centrum Badania Opinii Społecznej, Warsaw 2000.
CBOS, Prestiż zawodów, Komunikat z badań nr BS/56/47/95, Warsaw 1995.
CBOS, Prestiż zawodów, oprac. A. Cybulska, Komunikat z badań nr BS/164/2013, Centrum Badania Opinii Społecznej, Warsaw 2013.
CBOS, Prestiż zawodów, oprac. M. Falkowska, Komunikat z badań nr BS/32/99, Centrum Badania Opinii Społecznej, Warsaw 1999.
CBOS, Prestiż zawodów, oprac. M. Feliksiak, Komunikat z badań nr BS/8/2009, Centrum Badania Opinii Społecznej, Warsaw 2009.
CBOS, Społeczne oceny uczciwości i rzetelności zawodowej, oprac. R. Boguszewski, Komunikat z badań nr 34/2016, Centrum Badania Opinii Społecznej, Warsaw 2016.
CBOS, Społeczne poparcie dla reformy szkolnictwa, oprac. B. Wciórka, Komunikat z badań nr BS/58/99, Centrum Badania Opinii Społecznej, Warsaw 1999.
CBOS, Wizerunek nauczycieli, oprac. M. Feliksiak, Komunikat z badań, nr BS/173/2012, Centrum Badania Opinii Społecznej, Warsaw 2012.
Davis K., Human Society, The Macmillan Company, New York 1949.
Davis K., Moore W.E., Some Principles of Stratification, “American Sociological Review” 1945, vol. 10, no. 2, pp. 242–249. (Crossref)
Dewey J., Doświadczenie i edukacja, Warszawska Firma Wydawnicza, Warszawa 2014.
Dolton P., Marcenaro O., De Vries R., She P.-W., Global Teacher Status Index, Varkey Foundation, London 2018.
Domański H., Prestiż, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń 2012.
Domański H., Wesołowski W., Prestiż – formy historyczne, in: Encyklopedia Socjologii, vol. 3, ed.
W. Kwaśniewicz, Oficyna Naukowa, Warszawa 2000, pp. 195–201.
Dróżka W., Problemy funkcjonowania zawodowego nauczycieli w okresie zmiany społeczno-edukacyjnej, „Studia pedagogiczne. Problemy społeczne, edukacyjne i artystyczne”, 2010, vol. 19, pp. 23–48.
Federowicz M., Biedrzycki K., Karpiński M., Rycielska L., Sitek M., Walczak D., Dynamika przemian w edukacji i problemów do rozwiązania, The Educational Research Institute, Warsaw 2015.
Hope K., A Liberal Theory of Prestige, “American Journal of Sociology” 1981, vol. 87, no. 5, pp. 1011–1031. (Crossref)
Ingersoll, R., Collins G., The Status of Teaching as a Profession, in: Schools and Society: A Sociological Approach to Education, eds. J.J. Spade, J. Stuber, Pine Forge Press/Sage Publications, Thousand Oaks, CA 2018 https://repository.upenn.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1226&context=gse_pubs, (accessed: 07.02.2023).
Katsarova I., Teaching Careers in the EU. Why Boys Do Not Want to Be Teachers, European Parliament Research Service, European Parliament 2020.
Kinal M., Kultura organizacyjna wybranych rzeszowskich przedszkoli i szkół, Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, Rzeszów 2021.
Kinal M., Reformy edukacyjne i rozwój koncepcji dotyczących edukacji wczesnoszkolnej Polsce w latach 1990–2017, „UR Journal of Humanities and Social Sciences” 2022, vol. 3, no. 24, pp. 65–82. (Crossref)
Michniuk A., Dlaczego współcześni nauczyciele rezygnują z pracy w szkołach państwowych? Raport z badań, „Rocznik Pedagogiczny” 2020, vol. 43, 153–165.
OECD, What TALIS 2018 Implies for Policy, in: TALIS 2018 Results (Volume I): Teachers and School Leaders as Lifelong Learners, TALIS, OECD Publishing, Paris 2019, pp. 25–52. DOI: 10.1787/1d0bc92a-en. (Crossref)
Ossowski S., O strukturze społecznej, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1982.
Parsons T., Teoria uwarstwienia społecznego w ujęciu analitycznym, in: Szkice z teorii socjologicznej, ed. T. Parson, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warsaw 1972, pp. 74–102.
Radziwiłł A., O etosie nauczyciela, „Znak” 1991, vol. 436, no. 9, pp. 10–15. (Crossref)
Serwis Samorządowy PAP, Nowe stawki wynagrodzenia zasadniczego nauczycieli 2022 r. (rozporządzenie), Warsaw 2022, https://samorzad.pap.pl/kategoria/edukacja/nowe-stawki-wynagrodzenia-zasadniczego-nauczycieli-2022-r-rozporzadzenie (accessed: 07.02.2023).
Serwis Samorządowy PAP, Stawki minimum. Publikujemy tabelę wynagrodzeń zasadniczych nauczycieli, Warszawa 2014, https://samorzad.pap.pl/kategoria/edukacja/stawki-minimum-publikujemy-tabele-wynagrodzen-zasadniczych-nauczycieli (accessed: 07.02.2023).
Smak M., Walczak D., Pozycja społeczno-zawodowa nauczycieli. Raport z badania jakościowego, Instytut Badań Edukacyjnych, Warsaw 2015.
Walczak D., Prestiż zawodu nauczyciela w percepcji różnych aktów życia szkoły, „Studia z Teorii Wychowania” 2016, vol. 7, no. 4(17), pp. 93–115.
Warner W.L., Social Class in America, Harper Torchbooks, New York 1960.
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Czasopismo zapewnia bezpłatny i otwarty dostęp (ang. open access) do całej zawartości.
Teksty opublikowane w tomach 3/2018 - 4/2023 udostępnione są na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa - Użycie niekomercyjne - Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Od tomu 1/2024 teksty udostępniane są na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa CC BY 4.0.
