Zakwestionowana dychotomia? W poszukiwaniu nowego paradygmatu poznawczego dla studiów nad współczesnym społeczeństwem obywatelskim
Wojciech Misztal
Uniwersytet Warszawski , Polskahttps://orcid.org/0000-0002-6911-3156
Artur Kościański
Polska Akademia Nauk , Polskahttps://orcid.org/0000-0002-2163-7153
Abstrakt
Artykuł stanowi próbę reakcji na rosnącą potrzebę odnowienia refleksji nad społeczeństwem obywatelskim, która staje się coraz bardziej widoczna w ostatnich latach. Interpretując intencje badaczy i teoretyków zajmujących się tematyką społeczeństwa obywatelskiego, możemy odnaleźć nowe źródła inspiracji zarówno dla idei obywatelskiej, jak i dla dalszego rozwoju nauki o sposobach, w jakie ludzie łączą się w obywatelskie sojusze we współczesnym świecie. Proponujemy (ponowne) skupienie uwagi badaczy na kategorii wzorów obywatelskich jako podstawy zarówno dla relacji stowarzyszeniowych, jak i uznawania pewnych wytworów tych relacji – „relacyjnych dóbr wspólnych”. Naszym zdaniem, wzory obywatelskie powinny być traktowane raczej jako proces nabywania pewnych cech (takich jak umiejętności, dyspozycje osobowościowe, postawy itp.) niż jako zamknięty zestaw właściwości „dobrego obywatela”.
Słowa kluczowe:
społeczeństwo obywatelskie, wzory obywatelskie, relacyjne dobro wspólne, socjoogia relacyjnaBibliografia
Bauman Z., Ponowoczesne wzory osobowe, „Studia Socjologiczne” 1993, nr 2 (119), s. 7–31.
Bourdieu P., Le Capital social: Notes Provisoires, “Actes de la Recherchere en Sciences Sociales” 1980, no. 31, s. 2–3. (Crossref)
Chambers S., Kymlicka W., Alternative Conceptions of Civil Society, w: Alternative Conceptions of Civil Society, eds. S. Chambers, W. Kymlicka, Princeton University Press, Princeton, NJ 2002. (Crossref)
Cohen J., Arato A., Civil Society and Political Theory, MIT Press, Cambridge 1994.
Coleman J., Social Capital in the Creation of Human Capital, “American Journal of Socjology” 1998, no. 94, s. S95–S120. (Crossref)
Dahl R.A., Polyarchy: Participation and Opposition, Yale University Press, New Haven 1972.
Donati P., Building a Relational Theory of Society: A Sociological Journey, w: Sociologists in a Global Age. Biographical Perspectives, ed. M. Deflem, Aldershot, Ashgate 2007.
Donati P., How to Build an Independent Branch of Social-Private Welfare and Why Do So, w: Studies of—and Prospects for—the Revision ofthe Tax Laws Governing Non Profit Organizations, ed. L. Tavazza et al., Fivol, Roma 1998, s. 103–122.
Donati P., La cittadinanza societaria (The Societarian Citizenship), Laterza, Roma-Bari 1993.
Donati P., Pubblico e privato: fine di una alternativa? Cappelli, Bologna 1978.
Donati P., Relational Goods and Their Subjects: The Ferment of a New Civil Society and Civil Democracy, “Recerca, Revista De Pensament I Anàlisi” 2014, no. 14, s. 19–46. (Crossref)
Donati P., Social Change and Sociological Thought: Towards a Relational Theory, w: Understanding Social Change in the Nineties. TheoreticalApproaches and Historiographical Perspectives, eds. V. Vazquez de Prada, I. Olabarri. Aldershot, Variorum 1995, s. 51–87.
Donati P., Teoria relazionale della società, Franco Angeli, Milano 1991.
Donati P., The Common Good as a Relational Good, “Nova et Vetera” 2009, vol. 7, no. 3, s. 603–624.
Donati P., Traditional Political Theories and New Social Options: Replies to theCrisis of the Welfare State, w: The Changing Faces of Welfare, ed. A. Evers et al., Aldershot, Gower 1987, s. 24–45.
Gliński P., Polscy Zieloni. Ruch społeczny w okresie transformacji, Wyd. IFiS PAN, Warszawa 1996.
Keane J., Civil Society: Old Images, New Visions, Polity Press, Cambridge 1998.
Keane J., Democracy and Civil Society, Verso, London 1988.
Kościański A., Gliński P., Aktywność obywatelska i kapitał społeczny a zróżnicowanie orientacji życiowych w Polsce i w wybranych krajach europejskich, w: W środku Europy – wyniki Europejskiego Sondażu Społecznego, red. H. Domański, A. Ostrowska, P. Sztabiński, Wyd. IFiS PAN, Warszawa 2008.
Marody M., Od społeczeństwa drugiego obiegu do społeczeństwa obywatelskiego, „Studia Socjologiczne” 1999, vol. 155, no. 4, s. 35–53.
Mejbaum B., Analiza ethosu i wzoru osobowego jako pojęć metodologicznych w pracach Marii Ossowskiej i Maxa Schelera, „Studia Filozoficzne” 1989, nr 6 (283), s. 83–96.
Misztal W., Kościański A., Chimiak G., Obywatele wobec kryzysu: uśpieni czy innowatorzy, Wyd. IFiS PAN, Warszawa 2015.
Misztal W., Kościański A., Rozdroża praktyki i idei – Co się dzieje ze społeczeństwem obywatelskim?, Wyd. IFiS PAN, Warszawa 2011.
Misztal W., Kościański A., W kierunku polskiego „ideału” społeczeństwa obywatelskiego, w: Falująca obywatelskość – stare wzory, nowe tendencje, red. W. Misztal, A. Kościański, Wyd. IFiS PAN, Warszawa 2019, s. 9–38.
Misztal W., Kościański A., Wprowadzenie. Idea – praktyka: społeczeństwo obywatelskie na rozdrożach?, w: Rozdroża praktyki i idei społeczeństwa obywatelskiego, red. W. Misztal, A. Kościański, Wyd. IFiS PAN, Warszawa 2011, s. 7–17.
Ossowska M., Ethos rycerski i jego odmiany, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1975.
Ossowska M., Moralność mieszczańska, Wydawnictwo Ossolineum, Warszawa 1985.
Ossowska M., Socjologia moralności, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1986.
Ossowska M., Wzór obywatela, w: O człowieku, moralności i nauce. Miscellanea, red. M. Ofierska, M. Smoła, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1983, s. 521–549.
Podgórecki A., Perspektywy rozwoju socjologii polskiej, „Studia Socjologiczne” 1976, nr 1 (200), s. 267–306.
Puczydłowski M., Społeczeństwo obywatelskie jest drogą Kościoła, „ZNAK” 2012, nr 5, s. 56–62.
Putnam R., Samotna gra w kręgle, Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, Warszawa 2009.
Seligman A., Civil Society as Idea and Ideal, w: Alternative Conceptions of Civil Society, eds. S. Chambers, W. Kymlicka, Princeton University Press, New York 2002, s. 13–33. (Crossref)
Seligman A., The Idea of Civil Society, Princeton University Press, New York 1995.
Shils E., The Virtues of Civil Society, “Government and Opposition” 1991, vol. 26, no. 2, s. 3–20. (Crossref)
Siciński A., Społeczeństwo obywatelskie, „Przegląd Polityczny” 1997, nr 33/34, s. 86–89.
Społeczeństwo na zakręcie. Zmiany postaw i wartości Polaków 1990–2018, red. Marody M., Wydawnictwo Scholar, Warszawa 2019.
Społeczeństwo obywatelskie. Między teorią a praktyką, red. A. Kościański, W. Misztal, Wyd. IFiS PAN, Warszawa 2008.
Szacki J., Liberalizm po komunizmie, Społeczny Instytut Wydawniczy Znak, Kraków 1994.
Szacki J., Wstęp, w: Ani książę, ani kupiec: obywatel. Idea społeczeństwa obywatelskiego w myśli współczesnej, red. J. Szacki, Społeczny Instytut Wydawniczy Znak, Kraków-Warszawa 1997.
Taylor Ch., Modes of Civil Society, “Public Culture” 1990, vol. 3, no. 1, s. 95–118. (Crossref)
Weryński P., Typy kapitałów społecznych a wzory uczestnictwa obywatelskiego, w: Rozdroża praktyki i idei społeczeństwa obywatelskiego, red. W. Misztal, A. Kościański, Wyd. IFiS PAN, Warszawa 2011.
Weryński P., Wzory uczestnictwa obywatelskiego Polaków, Wyd. IFiS PAN, Warszawa 2013.
Wyka A., Kościański A., Elementy wzoru obywatela w świetle oczekiwań Polaków A.D. 2002. Bariery świadomości obywatelskiej, w: Niepokoje polskie, red. H. Domański, A. Ostrowska, A. Rychard, Wyd. IFiS PAN, Warszawa 2002, s. 259–286.
Znaniecki F., Ludzie teraźniejsi a cywilizacja przyszłości, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1974.
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Czasopismo zapewnia bezpłatny i otwarty dostęp (ang. open access) do całej zawartości.
Teksty opublikowane w tomach 3/2018 - 4/2023 udostępnione są na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa - Użycie niekomercyjne - Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Od tomu 1/2024 teksty udostępniane są na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa CC BY 4.0.
