Elementy moralne w sporcie i ich medialne odzwierciedlenie
Andrzej Tarczyński
Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy , Polskahttps://orcid.org/0000-0003-4571-3007
Abstrakt
Sport jako zjawisko społeczne zakłada istnienie reguł i norm regulujących zachowania jednostek ludzkich. Obok reguł technicznych bądź zwyczajowych, także w sporcie – jak w każdej sferze ludzkich działań – mamy do czynienia z wartościami i regułami moralnymi. Z kolei ujęcie reguł moralnych w formie powinności, podane wraz z odpowiednim uzasadnieniem, daje w rezultacie etykę – ogólną lub szczegółową, jeśli odnosi się do wyróżnionej dziedziny życia. Tekst jest poświęcony wybranym problemom etycznym występującym w sporcie wyczynowym. Jednocześnie przyjęte w tekście ujęcie problematyki uwzględnia przy tym okoliczność, iż doniesienia z aren sportowych, ogólny obraz sportu jako takiego (oraz występujących w nim problemów), a wreszcie sama jego popularność, są obecnie w znaczącej mierze rezultatem działania środków komunikowania masowego, co z kolei rzutuje także na kondycję moralną społeczeństwa. Praktyka społeczna, jej obraz medialny oraz świadomość moralna (tj. wyznawane przez ludzi przekonania i zasady) tworzą wzajemnie powiązaną całość.
Słowa kluczowe:
etyka, wartości moralne, rywalizacja, sport wyczynowy, fair playBibliografia
Barthes R., Mitologie, tłum. A. Dziadek, Aletheia, Warszawa 2008.
de Coubertin P., Oda do Sportu, Heliodor, Warszawa 1996.
Dupréel E., Traktat o moralności, tłum. Z. Glinka, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1969.
Kipling R., If, https://www.poetryfoundation.org/poems/46473/if--- (dostęp: 12.08.2024).
Kistner T., FIFA Mafia, tłum. K. Tomaszewska, M. Jeziorny, Wydawnictwo SQN, Kraków 2014.
Kopecka-Piech K., Media, w: Socjologia sportu, red. H. Jakubowska, P. Nosal, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2017, s. 75–86.
Kowalczyk S., Elementy filozofii i teologii sportu, Towarzystwo Naukowe KUL, Lublin 2002.
Kowalik K., Fair play między moralnością a prawem na przykładzie religii i sportu, w: Fair play w sporcie, edukacji i życiu, red. Z. Borysiuk, J. Kostorz, Wydział Wychowania Fizycznego i Fizjoterapii Politechniki Opolskiej: Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego: Studio Impreso, Opole 2017, s. 151–164.
Leksykon socjologii moralności, red. J. Mariański, Nomos, Kraków 2015.
Leszczyńska A., Doping, w: Socjologia sportu, red. H. Jakubowska, P. Nosal, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2017, s. 11–24.
Lipoński W., Historia sportu, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2012.
Lis J., Olszański T., Czysta gra, Wydawnictwo Sport i Turystyka, Warszawa 1984.
Ossowska M., Wzór obywatela w ustroju demokratycznym, w: taż, O człowieku, moralności i nauce. Miscellanea, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1983, s. 355–366.
Owen M.M., O pocieszeniu, jakie Camus znajdował w absurdzie futbolu, „ZNAK” 2021, nr 7/8, s. 66–75, https://www.miesiecznik.znak.com.pl/o-pocieszeniu-jakie-camus-znajdowal-w-absurdzie-futbolu/ (dostęp: 1.12.2022).
Pindar, Ody zwycięskie, tłum. M. Brożek, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1987.
Podzielny P., Sport i etos chrześcijański, w: Euro 2012. W poszukiwaniu wartości, red. J. Kostorz, Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego, Opole 2012, s. 65–79.
Prüfer P., Tożsamość i duchowość biegacza długodystansowego. Analiza socjologiczna, w: Sport. Współczesna problematyka, red. L. Zieliński, S. Skuza, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń 2024, s. 163–179.
Skrzypek E., 500 zagadek olimpijskich, Wiedza Powszechna, Warszawa 1984.
Socjologia sportu, red. H. Jakubowska, P. Nosal, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2017.
Sztompka P., Słownik socjologiczny. 1000 pojęć, Znak Horyzont, Kraków 2020.
Szymczyk J., Sport i moralność, w: Leksykon socjologii moralności, red. J. Mariański, Nomos, Kraków 2015, s. 787–792.
Tyszka A., Olimpia i akademia. Szkice o humanistycznej treści sportu, Wydawnictwo Sport i Turystyka, Warszawa 1970.
Wierzyński K., Match footballowy, „Przegląd Sportowy” 1984, nr 50 (8576), s. 8.
Wikipedia, Ślubowanie olimpijskie, https://pl.wikisource.org/wiki/Ślubowanie_olimpijskie (dostęp: 2.08.2023).
Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy https://orcid.org/0000-0003-4571-3007
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Czasopismo zapewnia bezpłatny i otwarty dostęp (ang. open access) do całej zawartości.
Od numeru 1/2024 teksty udostępniane są na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa CC BY 4.0.
Teksty opublikowane w numerach od 3/2018 do 4/2023 udostępnione są na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa - Użycie niekomercyjne - Bez utworów zależnych CC BY-NC-ND 4.0.
Z utworów opublikowanych w niniejszym czasopiśmie przed nr 3/2018 można korzystać w ramach dozwolonego użytku zgodnie z art. 23-35 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych.
