Klauzule umowne w handlu niewolnikami jako narzędzie polityki społecznej w okresie cesarstwa rzymskiego
Krzysztof Amielańczyk
Maria Curie-Skłodowska University , Polandhttps://orcid.org/0000-0001-6076-5417
Abstract
Celem artykułu jest prezentacja rzymskich regulacji dotyczących klauzul umownych dołączanych do umowy sprzedaży niewolnika: klauzuli ne manumittatur zakazującej wyzwolenia przez nabywcę i klauzuli ut exportetur, nakazującej jego wydalenie z określonego miejsca pobytu. Dzięki aktywności władzy publicznej, reskryptom i mandatom cesarskiej administracji klauzule mogły uzyskać oczekiwaną skuteczność, a właściciele niewolników uzyskać lepszą ochronę ich praw właścicielskich. Z drugiej strony, instytucje prawa prywatnego: prawa rzeczowego i obligacyjnego zostały “wzbogacone” o rozwiązania wychodzące poza prawo prywatne. Stały się one w rękach cesarzy rzymskich narzędziami kreowania polityki społecznej wobec niewolnictwa.
Keywords:
rzymskie prawo niewolnicze, handel niewolnikami, emptio - venditio, klauzula ne manumittatur, klauzula ut exportetur, rescripta, mandataReferences
Amielańczyk K., Praktyka kastrowania niewolników i jej zakazy w prawie rzymskim, w: Crimina et mores. Prawo karne i obyczaje w starożytnym Rzymie, Lublin 2001
Amielańczyk K., Reskrypt cesarza Hadriana o zakazie sprzedaży niewolnic stręczycielom i niewolników właścicielom szkół gladiatorskich, w: Contra leges et bonos mores. Prawo karne i obyczaje w starożytnym Rzymie, Lublin 2005
Amielańczyk K., Rzymskie prawo karne w reskryptach cesarza Hadriana, Lublin 2006
Bieżuńska – Małowist I., M. Małowist, Niewolnictwo, Warszawa 1987
Buckland W.W., The Roman Law of Slavery. The condition of the slave in private law from Augustus to Justinian, Cambridge 1908 (repr.1970)
Dajczak W., Giaro T., Longchamps de Bérier F., Prawo rzymskie. U podstaw prawa prywatnego, Warszawa 2014
Galgano F., Vendita della schiava e prostituzione coatta, “INDEX” 24 (1996)
Kaser M., Das römische Privatrecht, I, München 1971
Kolańczyk K., Prawo rzymskie, Warszawa 1986 (wyd. IV)
Łoposzko T., Zarys dziejów społecznych cesarstwa rzymskiego, Lublin 1989
Kuryłowicz M., Wiliński A., Rzymskie prawo prywatne. Zarys wykładu, Lublin 2013 (wyd. V)
McGinn Th. A. J., Ne serva prostituatur, “ZSS “107 (1990)
Robinson O., Slaves and the Criminal Law, “ZSS” 98 (1981)
Sokala A., Lenocinium w prawie rzymskim, Toruń 1992
Sokala A., The Effectiveness of the ne prostituatur Clauses in Roman Law, “EOS” 81 (1993)
Sokala A., Meretrix i jej pozycja w prawie rzymskim, Toruń 1998
Święcicka P., Ekonomiczna analiza odpowiedzialności akwiliańskiej – analityczny paradoks czy nowa możliwość analizy antycznej regulacji prawnej?, „Zeszyty Prawnicze UKSW” 6.1 (2006)
Watson A., Roman Slave Law, Baltimore – London 1987
Wiliński A., Studia nad alienacją niewolników w rzymskim prawie prywatnym. Sprzedaż niewolnika z zastrzeżeniem niewyzwalania, Annales UMCS, 19 (1972)
Wiliński A., Studia nad alienacją niewolników w rzymskim prawie prywatnym. Sprzedaż niewolnika z zastrzeżeniem miejsca pobytu, „CPH” 24.1 (1972)
Wołodkiewicz W., Rzymskie początki współczesnej odpowiedzialności za szkody na mieniu, „Palestra” 11-12 (2011)
Maria Curie-Skłodowska University https://orcid.org/0000-0001-6076-5417
License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
This is an open access journal.
Beginning with Issue 1/2024, all texts published under a Creative Commons Attribution CC BY 4.0 licence.
The texts in Issues from 3/2018 to 4/2023 are published under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives CC BY-NC-ND 4.0 licence.
For aricles till 2/2018 your use is permitted by an applicable exception or limitation – see: Ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych.
