A world of values of an urban inhabitants. The example of sociological research in Zabrze
Wojciech Krzysztof Świątkiewicz
University of Silesia , Polandhttps://orcid.org/0000-0002-8459-5114
Abstract
Values belong to the cultural order and constitute the foundations of social life. By internalizing them in attitudes and behaviors, in the practices of social life, people shape the cultural profiles of both entire communities and the social personalities of individuals. Communities are created around a community of values and because of this, they take specific forms, such as nations, states, cultural regions, cities or religious communities. Cultural profiles of individuals’ social personalities are a consequence of the internalization of the world of values into individually constructed and implemented projects of social life. The article presents the reconstruction of value systems of the city’s inhabitants, based on empirical research. It focuses on material conditions of declared values orientation and the hierarchy of dignity values. In the hierarchy of recognized values, primary, dominant, indifferent, secondary and marginal values have been distinguished. Many factors: historical and contemporary, cultural and political, determine whether it models the image of the “citizen of the cit””, which is possible to reconstruct based on the conducted research. Its most visible feature is the axiological distance and maybe even the gap between primary and marginal values.
Keywords:
Values, hierarchy of values, city, axiological profile of an urban inhabitantsReferences
Barciak A., Chojecka E., Fertacz S. (red.), Katowice. Środowisko, dzieje, kultura, język i społeczeństwo. T. 1–2, Katowice 2012.
Barciak A., Jankowski A. T. (red), Sosnowiec. Obraz miasta i jego dzieje. T. 1–2, Sosnowiec 2016. Afeltowicz Ł., Gądecki J., Olechnicki K., Szlendak T., Wróblewski M., Efekt Bilbao / kult cargo. Nowe instytucje kultury w Polsce, Elbląg 2018.
Berger P. L., Luckmann T., Społeczne tworzenie rzeczywistości, Warszawa 1983.
Bogunia-Borowska M. (red), Fundamenty dobrego społeczeństwa. Wartości, Kraków 2015.
Burzyński J., Nowoczesny katowiczanin, w: Katowice. Środowisko, dzieje, kultura, język i społeczeństwo. T. 2, A. Barciak, E. Chojecka, S. Fertacz (red.), Katowice 2012, s. 547–554.
Chebab M. R., Rodzina na 5 plus w dwóch odsłonach. Ulica Wolności. 10 reportaży o Zabrzu, Warszawa 2013.
Czarnowski S., Kultura. Dzieła. T. 1, Warszawa 1956.
Górny A., Czas wolny, w: Sosnowiec. Obraz miasta i jego dzieje. T. 2, A. Barciak, A. T. Jankowski (red.), Sosnowiec 2016, s. 571–575.
Górny A., Czas wolny, w: Katowice. Środowisko, dzieje, kultura, język i społeczeństwo. T. 2, A. Barciak, E. Chojecka, S. Fertacz (red.), Katowice 2012, s. 506–510.
Gerlich M.G., „My prawdziwi Górnoślązacy…”. Studium etnologiczne, Katowice-Warszawa 2010. Dymnicka M., Od miejsca do niemiejsca, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Sociologica” 36, 2011, s. 35–52.
Ingarden R., Książeczka o człowieku, Kraków 1987.
Lutyński J., Działania pozorne, „Kultura i Społeczeństwo”, 1997, nr 2, s. 69–78.
Kasperek A., Praca i wzory konsumpcji, w: Katowice. Środowisko, dzieje, kultura, język i społeczeństwo. T. 2 A. Barciak, E. Chojecka, S. Fertacz (red.), Katowice 2012, s. 501– 506.
Kijonka J., Praca i wzory konsumpcji, w: Sosnowiec. Obraz miasta i jego dzieje. T. 2 A. Barciak, A. T. Jankowski (red.), Sosnowiec 2016, s. 567–571.
Kijonka J., Tożsamość współczesnych Górnoślązaków, Katowice 2015.
Nowak S., System wartości społeczeństwa polskiego, „Studia Socjologiczne”, 1979, nr 4, s. 155–173. Mariański J., Godność ludzka – wartość ocalona? Studium socjopedagogiczne, Płock 2017.
Mariański J., Socjologia i moralność. Czym jest i dokąd zmierza socjologia moralności, Toruń 2019. Mariański J., Wartości uroczyste w świadomości maturzystów puławskich w latach 1994–2009–2016, „Uniwersyteckie Czasopismo Socjologiczne”, 2018, nr 2, s. 9–17.
Ossowski S., Konflikty niewspółmiernych skal wartości, w: tenże, Z zagadnień psychologii społecznej, Dzieła, T. 3., Warszawa 1967.
Rembierz M., Edukacja międzykulturowa jako ćwiczenie duchowe. Pedagogiczne wymiary kształtowania kultury duchowej i rozumienia wartości ponadkulturowych w kontekście zróżnicowania religijnego i pluralizmu światopoglądowego, „Edukacja Międzykulturowa”, 2018, nr 2, s. 90–129.
Stróżewski W., Ponadkulturowe wymiary dobra, prawdy i piękna, [w:] tenże, Logos, wartość, miłość, Kraków 2013, s. 361–388.
Swadźba U., Śląski etos pracy: studium socjologiczne, Katowice 2001.
Szmeja M., Śląsk – bez zmian? Ludzie, kultura i społeczność Śląska w perspektywie postkolonialnej, Kraków 2017.
Świątkiewicz W., Integracja kulturowa i jej społeczne uwarunkowania, Katowice 1987.
Świątkiewicz W., Religijność w przestrzeni kulturowej miasta, w: Sosnowiec. Obraz miasta i jego dzieje. T. 2, A. Barciak, A. T. Jankowski (red.), Sosnowiec 2016, s. 575–587.
Świątkiewicz W., Sacrum i tego światy, w: Katowice. Środowisko, dzieje, kultura, język i społeczeństwo. T. 2, A. Barciak, E. Chojecka, S. Fertacz (red.), Katowice 2012, s. 510–518.
Świątkiewicz W., Tradycja i wybór. Socjologiczne studium religijności na Górnym Śląsku, Katowice-Wrocław 1997.
Świątkiewicz W., Wymiary identyfikacji społecznych, w: Katowice. Środowisko, dzieje, kultura, język i społeczeństwo. T. 2, A. Barciak, E. Chojecka, S. Fertacz (red.), Katowice 2012, s. 530–537.
Świątkiewicz W., Wymiary identyfikacji społecznych, w: Sosnowiec. Obraz miasta i jego dzieje. T. 2, A. Barciak, A. T. Jankowski (red.), Sosnowiec 2016, s. 596–602.
Tyszka A., Kultura jest kultem wartości. Aksjologia społeczna – studia i szkice. Kęty 1999. Zagała Z., Kultura obywatelska mieszkańców miasta, w: Sosnowiec. Obraz miasta i jego dzieje. T. 2, A. Barciak, A. T. Jankowski (red.), Sosnowiec 2016, s. 588–592.
Zagała Z., Zorganizowanie społeczne, w: Katowice. Środowisko, dzieje, kultura, język i społeczeństwo. T. 2, A. Barciak, E. Chojecka, S. Fertacz (red.), Katowice 2012, s. 519–527.
Źródła internetowe
Boguszewski R., CBOS, Komunikat. Rodzina – jej znaczenie i rozumienie, 2019, nr 22, online; https:// cbos.pl/SPISKOM.POL/2019/K_022_19.PDF [dostęp: 4 sierpnia 2020]. Dziedzina J., Cuda z Michigan, online: https://www.gosc.pl/doc/5727342.Cuda-z-Michigan [dostęp: 5 września 2019].
Efekt Bilbao online:https://archirama.muratorplus.pl/encyklopedia-architektury/efekt-bilbao,62_3345.html, [dostęp: 12 września 2019].
Feliksiak M., Sens życia – wczoraj i dziś. CBOS. Komunikat z badań, 2017, nr 41, online: https:// www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2017/K_041_17.PDF [dostęp: 4 sierpnia 2020].
Piecuch Cz., Stróżewski Władysław Antoni, w: Encyklopedia Filozofii Polskiej, A. Maryniarczyk (red.), online: http://www.ptta.pl/efp/pdf/s/strozewskiw.pdf [dostęp: 4 sierpnia 2020].
Papież Franciszek, Rozważania papieża Franciszka podczas modlitwy na Placu św. Piotra o ustanie pandemii, online: https://www.gosc.pl/doc/6233401.Mocne-slowa-Franciszka-podczas-modlitwy-o-ustanie-pandemii [dostęp: 27 marca 2020].
Filharmonicy Zabrzańscy „To My!”, online: https://www.gosc.pl/doc/6240545.Filharmonicy-Zabrzanscy-To-My / [dostęp: 3 kwietnia 2020].
University of Silesia https://orcid.org/0000-0002-8459-5114
License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
This is an open access journal.
Beginning with Issue 1/2024, all texts published under a Creative Commons Attribution CC BY 4.0 licence.
The texts in Issues from 3/2018 to 4/2023 are published under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives CC BY-NC-ND 4.0 licence.
For aricles till 2/2018 your use is permitted by an applicable exception or limitation – see: Ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych.
