The participation of the prosecutor in civil proceedings as a guarantee of ensuring the effectiveness of legal protection

Joanna Misztal-Konecka




Abstract

The role of the prosecutor in the legal system is traditionally perceived in the context of performing tasks relating to the prosecution of offences and upholding the rule of law. It is worth mentioning, however, that pursuant to Article 7 sentence 1 of the Code of Civil Procedure the prosecutor may petition to institute proceedings in any civil matter as well as participate in any pending proceedings if he considers his presence necessary to protect the rule of law, citizens’ rights or social interest. While the broad competence range of the prosecutor in civil proceedings has been assessed with high criticism in the literature on numerous occasions, it is with great caution that one should view possible tendencies towards exclusion of the prosecutor as an attendant of proceedings, without affiliation to either party, when the public interest calls for their participation. Especially in the cases where the court notifies the prosecutor of the need to participate in proceedings, one ought to conclude that it is the moment when the principle of effective legal protection becomes most fully realized through equalizing the litigious position of the parties and prevention of the occurrence of a defect which might invalidate the proceedings. The author postulates transforming notification of the need to participate in proceedings served on the prosecutor into summoning for attending it.

Keywords:

prosecutor, civil proceedings, effectiveness of judicial proceedings, effectiveness of judicial protection

Bibliografia

Akty prawne

1. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz.U. Nr 78, poz. 483 ze zm.).
2. Konwencja o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, sporządzonej w dniu 4 listopada 1950 r. w Rzymie (Dz.U. z 1993 r. Nr 61, poz. 284 ze zm.).
3. Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (tj. Dz.U. z 2016 r., poz. 1822 ze zm.).
4. Ustawa z 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (t.j. Dz.U. z 2016 r., poz. 487 ze zm.).
5. Ustawa z 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego (t.j. Dz.U. z 2016 r., poz. 546 ze zm.).
6. Ustawa z 28 listopada 2014 r. – Prawo o aktach stanu cywilnego (t.j. Dz.U. z 2016 r., poz. 2064 ze zm.).
7. Ustawa z dnia 28 stycznia 2016 r. - Prawo o prokuraturze (Dz.U. poz. 177 ze zm.).
8. Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 11 kwietnia 1992 r. - Regulamin wewnętrznego urzędowania powszechnych jednostek organizacyjnych prokuratury (Dz.U. Nr 38, poz. 163).
9. Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 27 sierpnia 2007 r. - Regulamin wewnętrznego urzędowania powszechnych jednostek organizacyjnych prokuratury (Dz.U. Nr 169, poz. 1189 ze zm.).
10. Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 24 marca 2010 r. - Regulamin wewnętrznego urzędowania powszechnych jednostek organizacyjnych prokuratury (t.j. Dz.U. z 2014 r., poz. 144).
11. Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 7 kwietnia 2016 r. - Regulamin wewnętrznego urzędowania powszechnych jednostek organizacyjnych prokuratury (Dz.U. poz. 508 ze zm.).
12. Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 11 września 2014 r. - Regulamin wewnętrznego urzędowania powszechnych jednostek organizacyjnych prokuratury (Dz.U. poz. 1218).
13. Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 18 grudnia 2014 r. zmieniające rozporządzenie - Regulamin wewnętrznego urzędowania powszechnych jednostek organizacyjnych prokuratury (Dz.U. poz. 1962).

Orzeczenia

1. Uchwała Trybunału Konstytucyjnego z dnia 25 stycznia 1995 r., W 14/94, OTK 1995/1/19.
2. Orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 28 stycznia 1949 r., C 1089/48, LEX nr 310177.
3. Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 7 października 1955 r., IV CZ 185/55, LEX nr 1634353.
4. Orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 1 marca 1957 r., II CR 939/55, OSNCK 1959/3/67.
5. Orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 17 października 1957 r., III CR 450/57, LEX nr 1632080.
6. Orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 4 marca 1958 r., III CZ 9/58, LEX nr 1632081.
7. Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 12 grudnia 1960 r., I CO 25/60, OSNCK 1961/2/32.
8. Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 8 listopada 1963 r., I PZ 48/63, OSNC 1964/6/126.
9. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 maja 1965 r., I CR 81/65, LEX nr 5795.
10. Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 14 grudnia 1965 r., I CR 337/65, OSNC 1966/7-8/131.
11. Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 7 stycznia 1966 r., I CR 371/65, OSNC 1966/7-8/133.
12. Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 30 marca 1966 r., I CZ 18/66, LEX nr 5959.
13. Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 24 czerwca 1966 r., III CZP 42/66, OSNC 1966/12/210.
14. Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 20 stycznia 1967 r., I CZ 149/66, OSNC 1967/9/158.
15. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 30 stycznia 1967 r., II PR 284/66, OSNC 1967/9/159.
16. Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 23 grudnia 1968 r., I PZ 67/68, LEX nr 6434.
17. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 lutego 1969 r., III CRN 403/68, LEX nr 6451.
18. Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 4 marca 1969 r., II CR 20/69, OSNPG 1969/6/44.
19. Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 29 września 1969 r., III CZP 74/69, OSNC 1970/6/98.
20. Wyroku Sądu Najwyższego z dnia 8 kwietnia 1970 r., II PR 223/69, LEX nr 6713.
21. Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 26 sierpnia 1970 r., I CZ 84/70, OSNC 1971/5/90.
22. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 lipca 1971 r., III CRN 187/71, LEX nr 6961.
23. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 lutego 1972 r., II CR 663/71, OSNC 1972/7-8/148.
24. Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 6 kwietnia 1974 r., II PZ 9/72, LEX nr 708).
25. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 maja 1976 r., IV PRN 8/76, LEX nr 7828.
26. Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 5 grudnia 1979 r., II CZ 121/79, OSNC 1980/6/124.
27. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 marca 1993 r., I CR 3/93, OSNC 1993/9/165.
28. Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 13 czerwca 1997 r., I CKN 182/97, LEX nr 50612.
29. Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 8 października 1998 r., II CKN 903/97, LEX nr 1216978.
30. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 3 lutego 1999 r., III CKN 167/98, LEX nr 483310.
31. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 września 1999 r., II CKN 485/98, LEX nr 1216180.
32. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 23 września 1999 r., II UKN 131/99, OSNP 2001/3/77.
33. Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 2 października 2003 r., V CZ 88/03, LEX nr 84308.
34. Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 17 lutego 2004 r., III CK 38/04, LEX nr 172804.
35. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 kwietnia 2005 r., III CK 319/04, LEX nr 175997.
36. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 2 sierpnia 2007 r., V CSK 109/07, OSNC 2008/9/107.
37. Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 14 stycznia 2008 r., II PK 259/07, LEX nr 864115.
38. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 26 września 2012 r., II CSK 36/12, LEX nr 1226830.
39. Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 3 grudnia 2014 r., IV CSK 365/14, LEX nr 1566730.
40. Postanowienie Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 29 kwietnia 2011 r., I OSK 682/11, LEX nr 1081045.
41. Wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 1 marca 2012 r., I ACa 111/12, LEX nr 1130913.
42. Wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 18 stycznia 2013 r., I ACa 490/12, LEX nr 1293052.
43. Wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 10 grudnia 2013 r., I ACa 587/13, LEX nr 1416187.
44. Wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 7 marca 2014 r., I ACa 1175/13, LEX nr 1466784.
45. Wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 12 stycznia 2016 r., I ACa 1332/15, LEX nr 2004520.
46. Wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 18 lutego 2016 r., I ACa 775/15, LEX nr 2005581.

Literatura

1. Bień-Kacała A., Zasada praworządności i jej gwarancje w Konstytucji RP z 1997 r., w: Praworządność i jej gwarancje, red. D. Kala, Warszawa 2009.
2. Bladowski B., Metodyka pracy sędziego cywilisty, wyd. 3, Warszawa 2009.
3. Bodio J., Interes prawny a interes publiczny prokuratora wytaczającego powództwo w trybie art. 7, 57 i 189 k.p.c., Palestra 2015, nr 1-2, s. 50-59.
4. Bodio J., Zdolność sądowa a zdolność procesowa w postępowaniu cywilnym, w: Prawo wobec wyzwań współczesności, red. P. Ruczkowski, Kielce 2011.
5. Broniewicz W., Powództwo prokuratora w polskim procesie cywilnym, Państwo i Prawo 1966, z. 7-8.
6. Broniewicz W., Prokurator w cywilnym postępowaniu kasacyjnym, Prokuratura i Prawo 1997, nr 9.
7. Deskiewicz Bartosz, Udział prokuratora w postępowaniu o zaprzeczenie pochodzenia dziecka poczętego w drodze sztucznej inseminacji heterologicznej, Prokuratura i Prawo 2007, nr 9.
8. Dobrzański B., Glosa [do orzeczenia Sądu Najwyższego z dnia 19 października 1965 r., I CR 286/65], Orzecznictwo Sądów Polskich 1966, z. 4.
9. Ereciński T., O uwarunkowaniach, potrzebie oraz zakresie nowego kodeksu postępowania cywilnego, Polski Proces Cywilny 2010, nr 1.
10. Ereciński T., Weitz K., Efektywność ochrony prawnej udzielanej przez sądy w Polsce, Przegląd Sądowy 2005, nr 10.
11. Flaga-Gieruszyńska K., Dostęp do sądu a postulat humanizacji postępowania cywilnego, w: Aurea praxis. Aurea theoria. Księga pamiątkowa ku czci Profesora Tadeusza Erecińskiego, red. J. Gudowski, K. Weitz, t. 2, Warszawa 2011.
12. Franusz A., Dokonywanie czynności dyspozytywnych o charakterze materialnym w procesie z powództwa prokuratora na rzecz oznaczonej osoby, Prokuratura i Prawo 2016, nr 9.
13. Gajda-Roszczynialska K., Udział podmiotów innych niż materialnie uprawnione jako stron w procesie cywilnym a kryterium interesu prawnego – zagadnienia wybrane, Polski Proces Cywilny 2015, nr 3.
14. Góra-Błaszczykowska A., Wszczęcie postępowania cywilnego przez prokuratora w świetle zasady równości stron (kilka uwag na tle aktualnego stanu prawnego), Opolskie Studia Administracyjno-Prawne 2008, t. 5.
15. Gross S., Glosa [do wyroku Sądu Najwyższego z dnia 10 lutego 1972 r., II CR 663/71], Orzecznictwo Sądów Polskich i Komisji Arbitrażowych 1972, z. 12.
16. Gudowski J., O kilku naczelnych zasadach procesu cywilnego – wczoraj, dziś, jutro, w: Prawo prywatne czasu przemian. Księga pamiątkowa dedykowana Profesorowi Stanisławowi Sołtysińskiemu, red. M. Kępiński, Poznań 2005.
17. Harla A.G., Uprawnienia prokuratora do wszczęcia postępowania sądowego w sprawie cywilnej (art. 7 k.p.c.) - uwagi de lege lata i de lege ferenda, Palestra 2006 nr 3-4.
18. Jaworski A., Legitymacja prokuratora do złożenia wniosku o zmianę postanowienia w przedmiocie obowiązku poddania się leczeniu odwykowemu. Glosa do postanowienia z dnia 9 października 2009 r. (IV CSK 210/09), Przegląd Sądowy 2011, nr 5.
19. Jaworski A., Udział prokuratora w postępowaniu cywilnym przed Sądem Najwyższym, Polski Proces Cywilny 2011, nr 3.
20. Jaworski A., Uprawnienia prokuratora w postępowaniu cywilnym w przyszłym Kodeksie postępowania cywilnego - propozycja podstawowych założeń, w: Postępowanie rozpoznawcze w przyszłym Kodeksie postępowania cywilnego, red. K. Markiewicz, A. Torbus, Warszawa 2014.
21. Jodłowski J., Glosa do wyroku [Sądu Najwyższego] z 10 II 1972, II CR 663/71, Państwo i Prawo 1973, z. 4.
22. Kijowski K., Papis W., Rola prokuratora w postępowaniu cywilnym w świetle zmian ustrojowych prokuratury oraz transformacji ustrojowej Polski w latach 1989-2015, Kwartalnik Krajowej Szkoły Sądownictwa i Prokuratury 2015, nr 3.
23. Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, red. A. Zieliński, wyd. 9, Warszawa 2017.
24. Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, red. E. Marszałkowska-Krześ, wyd. 8, Warszawa 2017 (Legalis).
25. Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, red. Z. Resich, W. Siedlecki, t. 1, wyd. 2, Warszawa 1975.
26. Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Tom I. Art. 1-50538, red. M. Manowska, wyd. 3, Warszawa 2015.
27. Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Tom I. Art. 1-729, red. A. Góra-Błaszczykowska, wyd. 2, Warszawa 2016.
28. Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Tom I. Artykuły 1-366, red. H. Dolecki, T. Wiśniewski, wyd. 2, Warszawa 2013.
29. Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Tom I. Postępowanie rozpoznawcze, red. T. Ereciński, wyd. 5, Warszawa 2016.
30. Kodeks postępowania cywilnego. Tom I. Komentarz do art. 1-729, red. A. Jakubecki, wyd. 7, Warszawa 2017.
31. Kodeks postępowania cywilnego. Tom I. Komentarz. Art. 1-366, red. A. Marciniak, K. Piasecki, wyd. 7, Warszawa 2016.
32. Korzan K., Cel i przyczyny wpływu ustawodawstw obcych na kształtowanie się systemu postępowania cywilnego w Polsce a zagadnienie odrębności narodowych, w: Jednolitość prawa sądowego a jego odrębności krajowe, red. M. Sawczuk, Lublin 1997.
33. Korzan K., Zagadnienia dostosowania polskiego systemu postępowania cywilnego do standardów europejskich, Radca Prawny 1996, nr 5.
34. Kosek M., Powództwo prokuratora w sprawach niemajątkowych z zakresu prawa rodzinnego, Warszawa 2016.
35. Kościółek A., Arkuszewska A.M., Udział prokuratora w postępowaniu cywilnym, uwagi de lege lata i de lege ferenda, w: Postępowanie rozpoznawcze w przyszłym Kodeksie postępowania cywilnego, red. K. Markiewicz, A. Torbus, Warszawa 2014.
36. Kozaczek M., Prokurator w postępowaniu upadłościowym, Prokuratura i Prawo 2005, nr 5.
37. Lisiewski M., Podstawowe problemy struktury nowego postępowania cywilnego, Nowe Prawo 1957, nr 3.
38. Litauer J.J., O udziale prokuratora w procesie cywilnym. Przyczynek do rewizyi Ustaw Sądowych, Gazeta Sądowa 1896, nr 43, s. 673-677, nr 44.
39. Lubiński K., Udział prokuratora w postępowaniu nieprocesowym w ujęciu prawno-porównawczym, w: Proces i prawo. Rozprawy prawnicze. Księga pamiątkowa ku czci Profesora Jerzego Jodłowskiego, red. E. Łętowska, Wrocław-Warszawa 1989.
40. Łazarska A., Rzetelny proces cywilny, Warszawa 2012.
41. Markiewicz K., Prokurator w postępowaniu cywilnym w ujęciu historycznym, w: O prawie i jego dziejach księgi dwie. Studia ofiarowane Profesorowi Adamowi Lityńskiemu w czterdziestopięciolecie pracy naukowej i siedemdziesięciolecie urodzin, red. M. Mikołajczyk, t. 2, Białystok-Katowice 2010.
42. Masewicz W., Czy potrzebny jest udział prokuratora w procesie cywilnym, Nowe Prawo 1957, nr 6.
43. Masewicz W., Prokurator w postępowaniu cywilnym, Warszawa 1975.
44. Mazowiecka L., Prokuratura w Polsce 1918-2014, Warszawa 2015.
45. Meszorer A., Stanowisko i czynności prokuratora w postępowaniu cywilnym, Warszawa 1957.
46. Osowy P., Osoba z zaburzeniami psychicznymi jako strona procesu cywilnego – zagadnienia wybrane, w: Problematyka osób z zaburzeniami psychicznymi. Aspekty medyczne i prawne, red. K. Flaga-Gieruszyńska, B. Karakiewicz, A. Klich, Sopot 2017.
47. Piekarski M., Pozbawienie strony możności obrony swych praw w postępowaniu cywilnym, Warszawa 1964.
48. Piekarski M., Wpływ zakłócenia czynności psychicznych strony na tok procesu, Państwo i Prawo 1961, z. 7.
49. Piórkowska M., Kilka refleksji w związku z udziałem prokuratora w postępowaniu cywilnym, Przegląd Ustawodawstwa Gospodarczego 1994, nr 5.
50. Pogonowski P., Realizacja prawa do sądu w postępowaniu cywilnym, Warszawa 2005.
51. Resich Z., Efektywność postępowania cywilnego, w: Proces i prawo. Rozprawy prawnicze. Księga pamiątkowa ku czci Profesora Jerzego Jodłowskiego, red. E. Łętowska, Wrocław-Warszawa 1989.
52. Resich Z., Nauka o organach ochrony prawnej, Warszawa 1973.
53. Sawczuk M., Zdolność procesowa a stan psychiczny strony, Nowe Prawo 1959, nr 10.
54. Sawczuk M., Zdolność procesowa w postępowaniu cywilnym, Warszawa 1963.
55. Stefko K., Udział prokuratora w postępowaniu cywilnym, Warszawa 1956.
56. Stypułkowska M., Zakres uprawnień prokuratora w postępowaniu cywilnym, NP 1957, nr 12.
57. Weitz K., Czy nowa kodyfikacja postępowania cywilnego? Państwo i Prawo 2007, z. 3.
58. Wengerek E., Udział prokuratora w postępowaniu cywilnym w świetle polskiej literatury prawniczej, Studia Cywilistyczne 1963, t. 3.
59. Wengerek E., Zakres sądowej ochrony w sprawach cywilnych, Państwo i Prawo 1975, z. 3.
60. Wiśniewski P., Udział prokuratora w postępowaniu cywilnym, Toruń 2014.
61. Wiśniewski P., Udział prokuratora w postępowaniu cywilnym. Część I, Prokuratura i Prawo 1997, nr 10; Część II, Prokuratura i Prawo 1997, nr 11.
62. Włodyka S., Udział prokuratora w postępowaniu cywilnym w świetle nowego ustawodawstwa, Nowe Prawo 1966, nr 9.
63. Włodyka S., Zdolność sądowa i procesowa w nowym ustawodawstwie cywilnym, Przegląd Ustawodawstwa Gospodarczego 1966, nr 5.
64. Zawadzka Z., Formy udziału prokuratora w postępowaniu cywilnym, Prokuratura i Prawo 2009, nr 10.
65. Zawadzka Z., Pozycja procesowa prokuratora w postępowaniu cywilnym, Prokuratura i Prawo 2010, nr 6.
66. Zembrzuski T., Rola Prokuratora Generalnego w cywilnym postępowaniu kasacyjnym, Prokuratura i Prawo 2006, nr 2.

Published
2020-10-26


Misztal-Konecka, J. (2020). Wzięcie udziału przez prokuratora w postępowaniu cywilnym jako gwarancja zapewnienia efektywności ochrony prawnej. Zeszyty Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II, 60(3), 21–41. https://doi.org/10.31743/zn.2017.60.3.21-41

Joanna Misztal-Konecka  joannamisztal@kul.pl



License

This is an open access journal.

Beginning with Issue 1/2024, all texts published under a Creative Commons Attribution CC BY 4.0 licence

The texts in Issues from 3/2018 to 4/2023 are published under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives CC BY-NC-ND 4.0 licence

For aricles till 2/2018 your use is permitted by an applicable exception or limitation – see: Ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych.