Wartość macierzyństwa jako wymiar poczucia szczęścia bezdomnych kobiet
Abstrakt
Niniejszy artykuł stanowi próbę opisu i analizy wartości macierzyństwa jako aspektu poczucia szczęścia kobiet doświadczających bezdomności. Metodą, jaką posłużono się w badaniu, było studium przypadku. Analizie poddany został materiał empiryczny stanowiący efekt pięciu wywiadów narracyjnych. W tekście wyodrębniono kilka obszarów. Pierwsze dwa mają charakter wprowadzający – obejmują bowiem teoretyczne podstawy badań (pojęcie bezdomności kobiet oraz pojęcie macierzyństwa). Kolejny element artykułu dotyczy założeń metodologicznych. Czwarta część tekstu stanowi prezentację wyników badań własnych; ostatnia natomiast uwzględnia analizę i dyskusję badań wraz z odniesieniem do dotychczasowych doniesień badawczych w omawianym zakresie, a także wnioski aplikacyjne.
Słowa kluczowe:
Wartości, poczucie szczęścia, dobrostan, bezdomne kobiety, macierzyństwoBibliografia
Allardt E., Having, Loving, Being. An Alternative to the Swedish Model of Welfare Research, w: The
Quality of Life, red. M.C. Nussbaum, A. Sen, Clarendon Press, Oxford 1993, s. 88–94, DOI:
10.1093/0198287976.001.0001.
Arangua L., Andersen R., Gelberg L., The Health Circumstances of Homeless Women in the United
States, „International Journal of Mental Health” 2005, t. 34, nr 2, s. 62–92.
Azim A., MacGillivray, Heise D., Mothering in the Margin: a Narrative Inquiry of Women with Children
in a Homeless Shelter, „Journal of Social Distress and The Homeless” 2019, t. 28, nr 1, s. 34–43,
DOI: 10.1080/10530789.2018.1548091.
Bielecka-Prus J., Sytuacja życiowa osób bezdomnych, w: Społeczne i instytucjonalne aspekty bezdomności
na Lubelszczyźnie, red. J. Bielecka-Prus, P. Rydzewski, R. Maciejewska, Wydawnictwo
WSPA, Lublin 2011, s. 11–30.
Christoph B., Noll H., Subjective Well-Being in The European Union During the 90s, „Social Indicators
Research” 2003, t. 64, nr 3, s. 521–546, DOI: 10.1023/A:1025983431755.
David D., Gelberg L., Suchman N.E., Implications of Homelessness for Parenting Young Children:
a Preliminary Review from a Developmental Attachment Perspective, „Infant Mental Health
Journal” 2012, t. 33, nr 1, s. 1–9, DOI: 10.1002/imhj.20333.
Dębski M., Sytuacja społeczna bezdomnych kobiet w województwie pomorskim, w: Forum. O bezdomności
bez lęku, red. Ł. Browarczyk, Pomorskie Forum na Rzecz Wychodzenia z Bezdomności,
Gdańsk 2008, s. 11–106.
Dębski M., Michalska A., Podręcznik streetworkera bezdomności, Pomorskie Forum Na Rzecz
Wychodzenia z Bezdomności, Gdańsk 2012.
Diagnoza społeczna 2015. Warunki i jakość życia Polaków, red. J. Czapiński, T. Panek, Rada Monitoringu
Społecznego, Warszawa 2015.
Gomez R., Norton Ch., Courtney J. i in., Perceptions of Learned Helplessness Among Emerging
Adults Aging Out of Foster Care, „Child and Adolescent Social Work Journal” 2015, t. 32, nr 6,
s. 507–516, DOI: 10.1007/s10560-015-0389-1.
Grabbe L., Ball J., Goldstein A., Gardening for the Mental Well-Being of Homeless Women, „Journal
of Holistic Nursing” 2013, t. 31, nr 4, s. 258–266, DOI: 10.1177/0898010113488244.
Hanrahan P., McCoy M., Cloninger L. i in., The Mothers’ Project for Homeless Mothers with Mental
Illnesses and Their Children: A Pilot Study, „Psychiatric Rehabilitation Journal” 2005, t. 28, nr 3,
s. 291–294.
Kanasz T., Uwarunkowania szczęścia. Socjologiczna analiza wyobrażeń młodzieży akademickiej
o szczęściu i udanym życiu, Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej, Warszawa 2015.
Kaźmierczak-Kałużna I., Bezdomność jako forma wykluczenia społecznego w świetle wybranych
aktów prawnych oraz dokumentów strategicznych i programowych, „Opuscula Sociologica”
2015, nr 2, s. 19–36, DOI: 10.18276/o s.2015.2-02.
Konecki K., Studia z metodologii badań jakościowych. Teoria ugruntowana, Wydawnictwo Naukowe
PWN, Warszawa 2005.
Kubicka H., Bezdomność rodzin samotnych matek. Społeczno-wychowawcze aspekty zjawiska,
Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2005.
Lachowska B., Samotne macierzyństwo, w: Oblicza macierzyństwa, red. D. Kornas-Biela, Redakcja
Wydawnictw KUL, Lublin 1999, s. 280–287.
Łamejko D., Macierzyństwo jako wartość filozoficzna i moralna, „Etyka” 2003, t. 36, s. 193–208.
Maciejewska R., Bielecka-Prus J., Problemy w funkcjonowaniu instytucji działających na rzecz pomocy
osobom bezdomnym, w: Społeczne i instytucjonalne aspekty bezdomności na Lubelszczyźnie,
red. J. Bielecka-Prus, P. Rydzewski, R. Maciejewska, Wydawnictwo WSPA, Lublin 2011, s. 201–229.
Macierzyństwo, w: Wielka Encyklopedia Prawa, red. E. Smoktunowicz, Prawo i Praktyka Gospodarcza,
Białystok–Warszawa 2000, s. 432–433.
Mariański J., Socjologia moralności, Wydawnictwo KUL, Lublin 2006.
Mikołajczyk M., Rodziny bezdomnych matek. Charakterystyka i działania pomocowe, Wydawnictwo
Akademii Pedagogiki Specjalnej, Warszawa 2018.
Misztal M., Problematyka wartości w socjologii, PWN, Warszawa 1980.
Nyamathi A., Wenzel S., Keenan C. i in., Associations Between Homeless Women’s Intimate Relationships
and Their Health and Well-Being, „Research in Nursing & Health” 1999, t. 22, nr 6,
s. 486–495, DOI: 10.1002/(SICI)1098-240X(199912)22:6<486::AID-NUR6>3.0.CO;2-6.
Ossowska M., Motywy postępowania. Z zagadnień psychologii moralności, Książka i Wiedza, Warszawa
2002.
Panadero S., Guillén A.I., Vázquez J.J., Happiness on the Street: Overall Happiness Among Homeless
People in Spain, „American Journal of Orthopsychiatry” 2015, t. 85, nr 4, s. 324–330, DOI:
10.1037/ort0000080.
Phipps M., Dalton L., Maxwell H. i in., Women and Homelessness, a Complex Multidimensional Issue:
Findings From a Scoping Review, „Journal of Social Distress and The Homeless” 2019, t. 28, nr 1,
s. 1–13, DOI: 10.1080/10530789.2018.1534427.
Piechowicz M., Specyfika funkcjonowania bezdomnych rodzin na przykładzie bezdomnych kobiet
z dziećmi w Gdańsku, w: Rodzina wobec problemów i wyzwań współczesności. W poszukiwaniu
rozwiązań, red. B. Chrostowska, M. Dymowska, M. Zmysłowska, t. 2, Wydawnictwo Uniwersytetu
Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie, Olsztyn 2015, s. 171–180.
Piekut-Brodzka D., O bezdomnych i bezdomności. Aspekty fenomenologiczne, etiologiczne, terapeutyczne,
Chrześcijańska Akademia Teologiczna, Warszawa 2000.
Pikus S., Macierzyństwo w kodeksie rodzinnym i opiekuńczym, „Przegląd Prawno-Ekonomiczny”
2010, nr 13, s. 5–15.
Pryszmont-Ciesielska M., Macierzyństwo w perspektywie kobiet podejmujących aktywność naukowo-
-dydaktyczną – trzy autonarracje, „Edukacja Dorosłych” 2011, nr 2, s. 163–178.
Przymeński A., Bezdomność jako kwestia społeczna w Polsce współczesnej, Wydawnictwo Akademii
Ekonomicznej w Poznaniu, Poznań 2001.
Roze M., ven der Wearden J., Melchior M. i in., Factors Associated with Depression Among Homeless
Mothers. Results of the ENFAMS Survey, „Journal od Affective Disorders” 2018, t. 229, s. 314–321,
DOI: 10.1016/j.jad.2017.12.053.
Rutenfrans-Stupar M., van Regenmortel T., Schalk R., How to Enhance Social Participation and
Well-Being in (Formerly) Homeless Clients: A Structural Equation Modelling Approach, „Social
Indicators Research” 2019, t. 145, nr 1, s. 329–348, DOI: 10.1007/s11205-019-02099-8.
Schalock R.L., Three Decades of Quality of Life, „Focus on Autism and Other Developmental Disabilities”
2000, t. 15, nr 2, s. 116–127, DOI: 10.1177/108835760001500207.
Sucharska-Daraż A., Kryzys w wartościowaniu a postawy życiowe bezdomnych kobiet, w: Osoby
bezdomne. Psychologiczne aspekty ich funkcjonowania, red. M.A. Basińska, Fundacja Salvus,
Bydgoszcz 2014, s. 191–221.
Swick K., Responding to the Voices of Homeless Preschool Children and Their Families, „Early Childhood
Education Journal” 2010, t. 38, nr 4, s. 299–304, DOI: 10.1007/s10643-010-0404-2.
Szluz B., Świat społeczny bezdomnych kobiet, Bonus Liber, Warszawa 2010.
Tataj-Puzyna U., Wartości w życiu człowieka – wartość macierzyństwa, „Kwartalnik Naukowy Fides
et Ratio” 2014, nr 1, s. 50–56.
Tatarkiewicz W., O szczęściu, PWN, Warszawa 1979.
Tyl M., Dysfunkcjonalność rodziny a bezdomność, „Praca Socjalna” 2005, nr 1, s. 46–59.
Upshur C., Jenkins D., Weinreb L. i in., Prevalence and Predictors of Substance Use Disorders Among
Homeless Women Seeking Primary Care: An 11 Site Survey: Prevalence and Predictors of Homeless
Women’s Alcohol and Drug use Disorders, „The American Journal on Addictions” 2017, t. 26, nr 7,
s. 680–688, DOI: 10.1111/ajad.12582.
Whitbeck L., Armenta B., Welch-Lazoritz M., Borderline Personality Disorder and Axis I Psychiatric
and Substance Use Disorders Among Women Experiencing Homelessness in Three US Cities,
„Social Psychiatry and Psychiatric Epidemiology” 2015, t. 50, nr 8, s. 1285–1291, DOI: 10.1007/
s00127-015-1026-1.
Włodarczyk E., Młodzież wobec macierzyństwa i jego kulturowej kreacji, Wydawnictwo Naukowe
Uniwersytetu Adama Mickiewicza, Poznań 2009.
Zawisza E., Solomatki. Współczesne samotne macierzyństwo w lustrze net-przestrzeni, Wydawnictwo
Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie,
Kraków 2013.
Żmuda B., Pułapka szczęścia współczesnego człowieka, „Logos i Ethos” 2016, t. 40, nr 1, s. 41–51,
DOI: 10.15633/lie.1697.
Quality of Life, red. M.C. Nussbaum, A. Sen, Clarendon Press, Oxford 1993, s. 88–94, DOI:
10.1093/0198287976.001.0001.
Arangua L., Andersen R., Gelberg L., The Health Circumstances of Homeless Women in the United
States, „International Journal of Mental Health” 2005, t. 34, nr 2, s. 62–92.
Azim A., MacGillivray, Heise D., Mothering in the Margin: a Narrative Inquiry of Women with Children
in a Homeless Shelter, „Journal of Social Distress and The Homeless” 2019, t. 28, nr 1, s. 34–43,
DOI: 10.1080/10530789.2018.1548091.
Bielecka-Prus J., Sytuacja życiowa osób bezdomnych, w: Społeczne i instytucjonalne aspekty bezdomności
na Lubelszczyźnie, red. J. Bielecka-Prus, P. Rydzewski, R. Maciejewska, Wydawnictwo
WSPA, Lublin 2011, s. 11–30.
Christoph B., Noll H., Subjective Well-Being in The European Union During the 90s, „Social Indicators
Research” 2003, t. 64, nr 3, s. 521–546, DOI: 10.1023/A:1025983431755.
David D., Gelberg L., Suchman N.E., Implications of Homelessness for Parenting Young Children:
a Preliminary Review from a Developmental Attachment Perspective, „Infant Mental Health
Journal” 2012, t. 33, nr 1, s. 1–9, DOI: 10.1002/imhj.20333.
Dębski M., Sytuacja społeczna bezdomnych kobiet w województwie pomorskim, w: Forum. O bezdomności
bez lęku, red. Ł. Browarczyk, Pomorskie Forum na Rzecz Wychodzenia z Bezdomności,
Gdańsk 2008, s. 11–106.
Dębski M., Michalska A., Podręcznik streetworkera bezdomności, Pomorskie Forum Na Rzecz
Wychodzenia z Bezdomności, Gdańsk 2012.
Diagnoza społeczna 2015. Warunki i jakość życia Polaków, red. J. Czapiński, T. Panek, Rada Monitoringu
Społecznego, Warszawa 2015.
Gomez R., Norton Ch., Courtney J. i in., Perceptions of Learned Helplessness Among Emerging
Adults Aging Out of Foster Care, „Child and Adolescent Social Work Journal” 2015, t. 32, nr 6,
s. 507–516, DOI: 10.1007/s10560-015-0389-1.
Grabbe L., Ball J., Goldstein A., Gardening for the Mental Well-Being of Homeless Women, „Journal
of Holistic Nursing” 2013, t. 31, nr 4, s. 258–266, DOI: 10.1177/0898010113488244.
Hanrahan P., McCoy M., Cloninger L. i in., The Mothers’ Project for Homeless Mothers with Mental
Illnesses and Their Children: A Pilot Study, „Psychiatric Rehabilitation Journal” 2005, t. 28, nr 3,
s. 291–294.
Kanasz T., Uwarunkowania szczęścia. Socjologiczna analiza wyobrażeń młodzieży akademickiej
o szczęściu i udanym życiu, Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej, Warszawa 2015.
Kaźmierczak-Kałużna I., Bezdomność jako forma wykluczenia społecznego w świetle wybranych
aktów prawnych oraz dokumentów strategicznych i programowych, „Opuscula Sociologica”
2015, nr 2, s. 19–36, DOI: 10.18276/o s.2015.2-02.
Konecki K., Studia z metodologii badań jakościowych. Teoria ugruntowana, Wydawnictwo Naukowe
PWN, Warszawa 2005.
Kubicka H., Bezdomność rodzin samotnych matek. Społeczno-wychowawcze aspekty zjawiska,
Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2005.
Lachowska B., Samotne macierzyństwo, w: Oblicza macierzyństwa, red. D. Kornas-Biela, Redakcja
Wydawnictw KUL, Lublin 1999, s. 280–287.
Łamejko D., Macierzyństwo jako wartość filozoficzna i moralna, „Etyka” 2003, t. 36, s. 193–208.
Maciejewska R., Bielecka-Prus J., Problemy w funkcjonowaniu instytucji działających na rzecz pomocy
osobom bezdomnym, w: Społeczne i instytucjonalne aspekty bezdomności na Lubelszczyźnie,
red. J. Bielecka-Prus, P. Rydzewski, R. Maciejewska, Wydawnictwo WSPA, Lublin 2011, s. 201–229.
Macierzyństwo, w: Wielka Encyklopedia Prawa, red. E. Smoktunowicz, Prawo i Praktyka Gospodarcza,
Białystok–Warszawa 2000, s. 432–433.
Mariański J., Socjologia moralności, Wydawnictwo KUL, Lublin 2006.
Mikołajczyk M., Rodziny bezdomnych matek. Charakterystyka i działania pomocowe, Wydawnictwo
Akademii Pedagogiki Specjalnej, Warszawa 2018.
Misztal M., Problematyka wartości w socjologii, PWN, Warszawa 1980.
Nyamathi A., Wenzel S., Keenan C. i in., Associations Between Homeless Women’s Intimate Relationships
and Their Health and Well-Being, „Research in Nursing & Health” 1999, t. 22, nr 6,
s. 486–495, DOI: 10.1002/(SICI)1098-240X(199912)22:6<486::AID-NUR6>3.0.CO;2-6.
Ossowska M., Motywy postępowania. Z zagadnień psychologii moralności, Książka i Wiedza, Warszawa
2002.
Panadero S., Guillén A.I., Vázquez J.J., Happiness on the Street: Overall Happiness Among Homeless
People in Spain, „American Journal of Orthopsychiatry” 2015, t. 85, nr 4, s. 324–330, DOI:
10.1037/ort0000080.
Phipps M., Dalton L., Maxwell H. i in., Women and Homelessness, a Complex Multidimensional Issue:
Findings From a Scoping Review, „Journal of Social Distress and The Homeless” 2019, t. 28, nr 1,
s. 1–13, DOI: 10.1080/10530789.2018.1534427.
Piechowicz M., Specyfika funkcjonowania bezdomnych rodzin na przykładzie bezdomnych kobiet
z dziećmi w Gdańsku, w: Rodzina wobec problemów i wyzwań współczesności. W poszukiwaniu
rozwiązań, red. B. Chrostowska, M. Dymowska, M. Zmysłowska, t. 2, Wydawnictwo Uniwersytetu
Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie, Olsztyn 2015, s. 171–180.
Piekut-Brodzka D., O bezdomnych i bezdomności. Aspekty fenomenologiczne, etiologiczne, terapeutyczne,
Chrześcijańska Akademia Teologiczna, Warszawa 2000.
Pikus S., Macierzyństwo w kodeksie rodzinnym i opiekuńczym, „Przegląd Prawno-Ekonomiczny”
2010, nr 13, s. 5–15.
Pryszmont-Ciesielska M., Macierzyństwo w perspektywie kobiet podejmujących aktywność naukowo-
-dydaktyczną – trzy autonarracje, „Edukacja Dorosłych” 2011, nr 2, s. 163–178.
Przymeński A., Bezdomność jako kwestia społeczna w Polsce współczesnej, Wydawnictwo Akademii
Ekonomicznej w Poznaniu, Poznań 2001.
Roze M., ven der Wearden J., Melchior M. i in., Factors Associated with Depression Among Homeless
Mothers. Results of the ENFAMS Survey, „Journal od Affective Disorders” 2018, t. 229, s. 314–321,
DOI: 10.1016/j.jad.2017.12.053.
Rutenfrans-Stupar M., van Regenmortel T., Schalk R., How to Enhance Social Participation and
Well-Being in (Formerly) Homeless Clients: A Structural Equation Modelling Approach, „Social
Indicators Research” 2019, t. 145, nr 1, s. 329–348, DOI: 10.1007/s11205-019-02099-8.
Schalock R.L., Three Decades of Quality of Life, „Focus on Autism and Other Developmental Disabilities”
2000, t. 15, nr 2, s. 116–127, DOI: 10.1177/108835760001500207.
Sucharska-Daraż A., Kryzys w wartościowaniu a postawy życiowe bezdomnych kobiet, w: Osoby
bezdomne. Psychologiczne aspekty ich funkcjonowania, red. M.A. Basińska, Fundacja Salvus,
Bydgoszcz 2014, s. 191–221.
Swick K., Responding to the Voices of Homeless Preschool Children and Their Families, „Early Childhood
Education Journal” 2010, t. 38, nr 4, s. 299–304, DOI: 10.1007/s10643-010-0404-2.
Szluz B., Świat społeczny bezdomnych kobiet, Bonus Liber, Warszawa 2010.
Tataj-Puzyna U., Wartości w życiu człowieka – wartość macierzyństwa, „Kwartalnik Naukowy Fides
et Ratio” 2014, nr 1, s. 50–56.
Tatarkiewicz W., O szczęściu, PWN, Warszawa 1979.
Tyl M., Dysfunkcjonalność rodziny a bezdomność, „Praca Socjalna” 2005, nr 1, s. 46–59.
Upshur C., Jenkins D., Weinreb L. i in., Prevalence and Predictors of Substance Use Disorders Among
Homeless Women Seeking Primary Care: An 11 Site Survey: Prevalence and Predictors of Homeless
Women’s Alcohol and Drug use Disorders, „The American Journal on Addictions” 2017, t. 26, nr 7,
s. 680–688, DOI: 10.1111/ajad.12582.
Whitbeck L., Armenta B., Welch-Lazoritz M., Borderline Personality Disorder and Axis I Psychiatric
and Substance Use Disorders Among Women Experiencing Homelessness in Three US Cities,
„Social Psychiatry and Psychiatric Epidemiology” 2015, t. 50, nr 8, s. 1285–1291, DOI: 10.1007/
s00127-015-1026-1.
Włodarczyk E., Młodzież wobec macierzyństwa i jego kulturowej kreacji, Wydawnictwo Naukowe
Uniwersytetu Adama Mickiewicza, Poznań 2009.
Zawisza E., Solomatki. Współczesne samotne macierzyństwo w lustrze net-przestrzeni, Wydawnictwo
Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie,
Kraków 2013.
Żmuda B., Pułapka szczęścia współczesnego człowieka, „Logos i Ethos” 2016, t. 40, nr 1, s. 41–51,
DOI: 10.15633/lie.1697.
Piechowicz-Bogaczyk, M. (2021). Wartość macierzyństwa jako wymiar poczucia szczęścia bezdomnych kobiet. Zeszyty Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II, 63(3), 19–32. https://doi.org/10.31743/znkul.11804
Małgorzata Piechowicz-Bogaczyk
malgorzata.piechowicz@ug.edu.pl
Uniwersytet Gdański
Uniwersytet Gdański
mgr Małgorzata Piechowicz-Bogaczyk, socjolog, pedagog resocjalizacyjny. Jej zainteresowania badawczo-naukowe dotyczą patologii społecznych ze szczególnym uwzględnieniem problematyki bezdomności kobiet. Doktorantka w zakresie nauk społecznych. Asystent w Zakładzie Patologii Społecznej i Resocjalizacji Uniwersytetu Gdańskiego.
https://orcid.org/0000-0003-3456-7286Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Czasopismo zapewnia bezpłatny i otwarty dostęp (ang. open access) do całej zawartości.
Teksty opublikowane w tomach 3/2018 - 4/2023 udostępnione są na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa - Użycie niekomercyjne - Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Od tomu 1/2024 teksty udostępniane są na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa CC BY 4.0.
