Social Assistance in an Aging Society
Abstract
The article argues that the aging of the Polish society is intense, and the elderly population, characterized by feminization and singularization, as well as an increasing subpopulation of the oldest people, needs adequate social assistance. This is evidenced by the growing percentage of people receiving benefits due to disability and long-term illness. The article is based on the analysis of the content of monographs and scientific articles, programs of the Ministry of Family and Social Policy, reports and communiques prepared by the Central Statistical Office as well as by the Ministry of Labour and Social Policy presenting demographic changes and figures on social assistance. The research supports the claim that the implementation and forms of support depend on a multi-sectoral approach and a deinstitutionalization, promoted in state social policy.
Keywords:
deinstitutionalization, social policy, social assistance, aging society, social servicesReferences
Białożyt K., Aktywność edukacyjna i społeczna kobiet w okresie późnej starości, Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej, Kraków 2020. (Crossref)
Błędowski P., Chudek J., Grodzicki T., Gruchała M., Mossakowska M., Więcek A., Zdrojewski T., Wyzwania dla polityki zdrowotnej i społecznej. Geneza projektów badawczych PolSenior1 i PolSenior2, w: Badanie poszczególnych obszarów stanu zdrowia osób starszych, w tym jakości życia związanej ze zdrowiem, red. P. Błędowski i in., Gdański Uniwersytet Medyczny, Gdańsk 2021, s. 19–35.
Bojanowska E., Instytucje pomocy społecznej dla seniorów, w: Pomoc społeczna. Idea – rozwój – instytucje, red. E. Bojanowska i in., Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2022, s. 243–260. (Crossref)
Dubas E., Edukacja dorosłych w sytuacji samotności i osamotnienia, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2000.
Etzioni A., The Third Sector and Domestic Missions, „Pubic Administration Review” 1973, vol. 33, no. 4, s. 314–323. (Crossref)
Europejska Grupa Ekspertów ds. Przejścia od Opieki Instytucjonalnej do Opieki świadczonej na poziomie Lokalnych Społeczności, Ogólnoeuropejskie wytyczne dotyczące przejścia od opieki instytucjonalnej do opieki świadczonej na poziomie lokalnych społeczności, Bruksela 2012, https://www.funduszeeuropejskie.gov.pl/media/17881/12.pdf (dostęp: 10.07.2022).
Główny Urząd Statystyczny, Stan zdrowia ludności Polski w 2019 r., Zakład Wydawnictw Statystycznych, Warszawa 2021, https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/zdrowie /zdrowie/stan-zdrowia-ludnosci-polski-w-2019-r-,6,7.html (dostęp: 22.07.2022).
Główny Urząd Statystyczny, Informacja o wstępnych wynikach Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań 2021, Warszawa 2022, https://stat.gov.pl/spisy-powszechne/nsp-2021/nsp-2021-wyniki-wstepne/informacja-o-wstepnych-wynikach-narodowego-spisu-powszechnego-ludnosci-i-mieszkan-2021,1,1.html (dostęp: 20.07.2022).
Główny Urząd Statystyczny, Narodowy Spis Powszechny Ludności i Mieszkań 2021. Raport z wstępnych wyników, Zakład Wydawnictw Statystycznych, Warszawa 2022, https://stat.gov.pl/spisy-powszechne/nsp-2021/nsp-2021-wyniki-wstepne/raport-zawierajacy-wstepne-wyniki-nsp-2021,6,1.html (dostęp: 1.08.2022).
Główny Urząd Statystyczny, Urząd Statystyczny w Białymstoku, Sytuacja osób starszych w Polsce w 2020 r., Warszawa – Białystok 2021, https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/osoby-starsze/osoby-starsze/sytuacja-osob-starszych-w-polsce-w-2020-roku,2,3.html (dostęp: 2.08.2022).
Goffman E., Instytucje totalne. O pacjentach szpitali psychiatrycznych i mieszkańcach innych instytucji totalnych, tłum. J. Łaszcz, O. Waśkiewicz, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2011.
Grewiński M., Podejście usługowe w polityce społecznej – kontekst paradygmatów i nowych koncepcji, „Studia Humanistyczno-Społeczne” 2017, t. 18, s. 63–104.
Grewiński M., Usługi społeczne we współczesnej polityce społecznej, Dom Wydawniczy Elipsa, Warszawa 2021.
Kadela K., Kowalczyk J., Standardy w pracy socjalnej. Rekomendacje metodyczne i organizacyjne, Wspólnota Robocza Związków Organizacji Socjalnych, Warszawa 2014.
Konwencja o prawach osób niepełnosprawnych, sporządzona w Nowym Jorku dnia 13 grudnia 2006 r. (Dz. U. z 2012 r. poz. 1169).
Krzyszkowski J., Deinstytucjonalizacja usług dla seniorów jako element polityki senioralnej, „Problemy Polityki Społecznej. Studia i dyskusje” 2018, t. 42, nr 3, s. 37–52.
Kujawska-Danecka H., Mossakowska M., Gryglewska B., Wizner B., Hajduk A., Wierzba K., Jagiełło K., Grodzicki T., Identyfikacja osób do Całościowej Oceny Geriatrycznej (wyniki skali VES-13), w: Badanie poszczególnych obszarów stanu zdrowia osób starszych, w tym jakości życia związanej ze zdrowiem, red. P. Błędowski i in., Gdański Uniwersytet Medyczny, Gdańsk 2021, s. 165–181.
Mieszkanie chronione. Baza instytucji, https://ops.pl/kategoria/baza-instytucji/typ/mieszkanie--chronione (dostęp: 15.07.2022).
Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej, Program „Centra opiekuńczo-mieszkalne”, Warszawa 2019, https://www.gov.pl/web/rodzina/nabor-wnioskow-w-ramach-programu-centra-opiekunczo-mieszkalne (dostęp: 3.08.2022).
Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej, Program „Asystent osobisty osoby niepełnosprawnej” – edycja 2021, Warszawa 2021, https://niepelnosprawni.gov.pl/a, 1133,komunikat-o-ogloszeniu--programu-asystent-osobisty-osoby-niepelnosprawnej-edycja-2021 (dostęp: 12.07.2022).
Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej, Program „Centra opiekuńczo-mieszkalne”, Warszawa 2021, https://www.gov.pl/web/rodzina/nabor-wnioskow-w-ramach-programu-resortowego-ministra-rodziny-i-polityki-spolecznej-pn-centra-opiekunczo-mieszkalne (dostęp: 20.06.2022).
Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej, Opracowanie i pilotażowe wdrożenie mechanizmów i planów deinstytucjonalizacji usług społecznych, Warszawa 2022, https://www.gov.pl/web/rodzina/ogloszenie-o-konkursie-grantowym-w-ramach-projektu-pt-opracowanie-i-pilotazowe-wdrozenie-mechanizmow-i-planow-deinstytucjonalizacji-uslug-spolecznych (dostęp: 20.08.2022).
Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej, Program „Opieka 75+” edycja 2022, https://www.gov.pl/web/rodzina/program-opieka-75-edycja-2022 (dostęp: 12.07.2022).
Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej, Program „Opieka wytchnieniowa” – edycja 2022, Warszawa 2021, https://www.gov.pl/web/rodzina/program-opieka-wytchnieniowa---edycja-2022 (dostęp: 2.08.2022).
Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej, Program rozwoju rodzinnych domów pomocy – edycja 2022, https://www.gov.pl/web/rodzina/program-rozwoju-rodzinnych-domow-pomocy (dostęp: 2.08.2022).
Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej, Statystyki pomocy społecznej, https://www.gov.pl/web/ rodzina/statystyki-pomocy-spolecznej (dostęp: 5.07.2022).
Mirewska E., Rodzinny dom pomocy jako alternatywa dla domu pomocy społecznej, w: Starość zależna – opieka i pomoc społeczna. Perspektywa gerontologii społecznej, red. Z. Szarota, Krakowskie Towarzystwo Edukacyjne – Oficyna Wydawnicza AFM, Kraków 2011.
Moestue H., At Home or in a Home? Formal Care and Adoption of Children in Eastern Europe and Central Asia, United Nations Childre’s Fund, Geneva 2010.
Najwyższa Izba Kontroli, Usługi opiekuńcze świadczone osobom starszym w miejscu zamieszkania, Departamet Pracy, Spraw Społecznych i Rodziny, Warszawa 2018, https://www.nik.gov.pl/kontrole/P/17/043/ (dostęp: 12.06.2022).
Nettelton S., The Sociology of Healt and Illness, Cambridge Polity, Cambridge 1995.
Nitecki S., Komentarz do ustawy o pomocy społecznej, Wydawnictwo Gaskor, Wrocław 2013.
Ocena zasobów pomocy społecznej województwa łódzkiego za rok 2020, Regionalne Centrum Polityki Społecznej w Łodzi, Łódź 2021, https://analizyspoleczne.pl/Document/OZPS (dostęp: 3.08.2022).
Ocena zasobów pomocy społecznej województwa śląskiego 2021, Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej Województwa Śląskiego, Katowice 2021, https://rops-katowice.pl/wp-content/uploads/2021/11/2021-06-30-OZPS_2021.pdf (dostęp: 3.08.2022).
Opinia Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego w sprawie długoterminowej opieki społecznej oraz deinstytucjonalizacji (Dz. Urz. UE C z 8.10.2015, nr 332, s. 1–7).
Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 31 maja 2012 r. w sprawie rodzinnych domów pomocy (Dz. U. z 2012 r. poz. 719).
Rozporządzenie Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 26 kwietnia 2018 r. w sprawie mieszkań chronionych (Dz. U. z 2018 r. poz. 822).
Rudawska I., Zintegrowana opieka zdrowotna. Podejście relacyjne do obsługi pacjenta jako klienta, Wolters Kluwer, Warszawa 2014.
Sałustowicz P., Pomoc społeczna w wybranych krajach Unii Europejskiej, Instytut Rozwoju Służb Społecznych, Warszawa 2009.
Szmagalski J., Deinstytucjonalizacja pomocy społecznej – zadania dla pracy socjalnej, w: Społeczeństwo, demokracja, edukacja. Nowe wyzwania w pracy socjalnej, red. H. Marzec-Holka, Wydawnictwo Akademii Bydgoskiej im. Kazimierza Wielkiego, Bydgoszcz 2000, s. 185–194.
Uchwała nr 161 Rady Ministrów z dnia 26 października 2018 r. w sprawie przyjęcia dokumentu Polityka społeczna wobec osób starszych 2030. Bezpieczeństwo – uczestnictwo – solidarność (M.P. z 2018 r. poz. 1169).
Uchwała nr 191 Rady Ministrów z dnia 21 grudnia 2020 r. w sprawie ustanowienia programu wieloletniego Senior+ na lata 2021-2025 (M.P. z 2021 r. poz. 10).
Ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2004 r. Nr 64, poz. 593).
Ustawa z dnia 23 października 2018 r. o Solidarnościowym Funduszu Wsparcia Osób Niepełnosprawnych (Dz. U. z 2018 r. poz. 2192).
Ustawa z dnia 20 grudnia 2019 r. o zmianie ustawy o Solidarnościowym Funduszu Wsparcia Osób Niepełnosprawnych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2019 r. poz. 2473).
Wojtyniak B., Stan zdrowia ludności Polski w starszym wieku na podstawie danych statystyki publicznej, w: Badanie poszczególnych obszarów stanu zdrowia osób starszych, w tym jakości życia związanej ze zdrowiem, red. P. Błędowski i in., Gdański Uniwersytet Medyczny, Gdańska 2021, s. 37–58.
Wykaz otwartych placówek Senior+, http://senior.gov.pl/program_senior_plus/strona/83 (dostęp: 23.07.2022).
Zbyrad T., Deinstytucjonalizacja, w: Encyklopedia starości, starzenia się, i niepełnosprawności, t. 1, red. A.A. Zych, Stowarzyszenie Thesaurus Silesiae – Skarb Śląski, Katowice 2017, s. 324–326.
Ziębińska B., Wsparcie rodzin przez ośrodki pomocy społecznej w latach 2000-2010, w: Usługi społeczne wobec rodziny, red. A. Kubów, J. Szczepaniak, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, Wrocław 2012, s. 105–119.
Ziębińska B., Polityczne, społeczno-demograficzne i zdrowotne uwarunkowania opieki nad ludźmi starszymi. Studium porównawcze wybranych państw Europy Północnej i Południowej, Wydawnictwo Naukowe „Śląsk”, Katowice 2019.
Ziębińska B., Deinstytucjonalizacja a zatrudnienie w sektorze opieki nad osobami starszymi i niepełnosprawnymi: przykład Śląska i Małopolski, „Szkoła – Zawód – Praca” 2020, nr 20, s. 318–337.
Ziębińska B., Beneficjenci środowiskowej pomocy społecznej, w: Pomoc społeczna. Idea –rozwój – instytucje, red. E. Bojanowska i in., Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2022, s. 157–169.
Pedagogical University of Krakow https://orcid.org/0000-0003-3841-4885
License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
This is an open access journal.
Beginning with Issue 1/2024, all texts published under a Creative Commons Attribution CC BY 4.0 licence.
The texts in Issues from 3/2018 to 4/2023 are published under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives CC BY-NC-ND 4.0 licence.
For aricles till 2/2018 your use is permitted by an applicable exception or limitation – see: Ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych.
